Fenomenem na skalę Polski, a nawet całej Europy – Kaplica Czaszek w Czermnej. Refleksja lub trwoga – ciężko opisać uczucia, które towarzyszą podczas odwiedzania tego miejsca. Pewne jest, że wykonana z największa dbałością o szczegóły stanowi hołd i upamiętnienie dla poległych w epidemii oraz w trakcie wojen. Jakie tajemnice o życiu lub śmierci jeszcze skrywa kaplica i jaka historia stoi za jej powstaniem? Wszystko o tej niespotykanej turystycznej atrakcji w tym artykule!
Wielki zbiorowy grobowiec
Kaplica w Czermnej, dzielnicy Kudowy-Zdrój to niezwykły obiekt, który pełni funkcję zbiorowego grobowca. Kapliczka ta została wybudowana w stylu nawiązującym do baroku, a całość niewielkiego budynku została odrestaurowana. Znajdujące się wewnątrz ściany zostały wyłożone autentycznymi ludzkimi czaszkami, a pojawiającą się między nimi przestrzeń wypełniono, układając rzędy kości, których łączna ilość bliska jest 3 tysiącom sztuk. Ponadto, pod podłogami kaplicy odnaleziono zbiorowisko ludzkich szczątków, które nie zostały nigdy dokładnie przeliczone, ale szacuje się, że ich liczba odpowiada 30 tysiącom pochowanych ludzi.
Wewnątrz znajduje się ołtarz, a jeden raz w roku – w nocy z 14 na 15 sierpnia odprawiana jest wewnątrz Msza święta za tych, których szkielety zdobią pomieszczenie kaplicy oraz wszystkich spoczywających pod nią. Ksiądz modli się także ze wymienionych w intencji wszystkich zmarłych w wyniku nieuleczalnych chorób i nieszczęśliwych wypadków. Świątynia z czasek należy do Rzymskokatolickiej Parafii św. Bartłomieja w Kudowie-Zdroju. Po prawej stronie od kapliczki, w niedalekiej odległości wznosi się wymurowana w 1603 roku zabytkowa dzwonnica, którą zdobią ornamenty wykonane z kolorowych płytek a także tarcze zegara. Tuż obok znajduje się Kościół św. Bartłomieja pochodzący z XVII wieku, który został wybudowany na planie krzyża. Wewnątrz można znaleźć ołtarz, ale także figury świętych i sufitowe freski.
Całość również nawiązuje do stylu barokowego. Za kościołem znajduje się cmentarz, w którym pochowano zwłoki przebywających dawniej na tych terenach obcokrajowców. Podczas zwiedzania kapliczki należy zachować odpowiednią ciszę i okazać szacunek znajdującym się w środku szczątkom. Powinno się także posiadać odpowiedni strój przeznaczony do zwiedzania sakralnych miejsc. Pewne jest, że eksplorując wnętrze, będzie towarzyszył dreszczyk emocji i nostalgia. Warto wykorzystać ten moment na chwilę zadumy i refleksji na temat przemijania i kruchości życia.
Zobacz także: Szklarska Poręba — odkryj karkonoskie miasto
„Ofiarom wojen ku upamiętnieniu, a żywym ku przestrodze”
W pobliżu wejścia do kaplicy czaszek znajduje się pomnik, na którym widnieje napis „Ofiarom wojen ku upamiętnieniu, a żywym ku przestrodze” z datą upamiętniającą jego powstanie – 1914 r. w języku polskim, czeskim i niemieckim. Czytając te słowa, można zdać sobie sprawę z tego, że śmierć jednoczy wszystkich, co przedstawiają ułożone blisko siebie kości, należące do osób które zginęły na tej ziemi. Bez względu na to czy były to ofiary – mężczyźni, kobiety, a nawet dzieci czy też wojskowi najemnicy, uchodzący za katów, spotkał ich wszystkich ten sam los. Z historycznych źródeł wiadomo, że przez wieś Czermna nie przechodziła linia frontu, a tereny te zasiedlały wojska austriackie i pruskie. Nie brak wśród pochowanych osób różnego pochodzenia – Skandynawów, Tatarów czy Mongołów. Wojny doprowadziły do tragedii, w której ziemia przyjęła tysiące niewinnych ciał.
Pojawia się pytanie, czy musi się wydarzyć tak ogromne ludobójstwo, by zobaczyć że konflikty na tle narodowym i religijnym prowadzą do śmierci, która jednoczy wszystkich? Ku przestrodze – czy nie lepiej jest się pojednać i oszczędzić życia, które jest wartością najwyższą? Pewne jest, że kontemplując w kaplicy te, jak i inne pytania pojawiają się w myślach. Nie da zmienić się biegu minionej historii, ale działaniem ze spokojem i miłością można zmieniać świat. Bywa tak, że jaskinia czaszek funkcjonuje dla niektórych jako ciekawa turystyczna atrakcja, ale głównym celem powstania jest oddanie się refleksji nad własnym życiem – sensem istnienia i śmierci.
Historia powstania Kaplicy Czaszek w Czermnej
Znajdująca się na Kłodzkiej ziemi Kaplica Czaszek w Czermnej powstała z pomysłu księdza Wacława Tomaszka – z pochodzenia Czecha, który pełnił w obecnych czasach urząd proboszcza parafii. Pobyt w Rzymie i zwiedzanie tamtejszych katakumb zszokował księdza, którego oczom po raz pierwszy ukazały się otwarte grobowce, mieszczące części szkieletów pochowanych w nich ludzi. Dokonała się w nim wielka refleksja i zaduma nad sensem i przemijalnością życia oraz prawdą o czekającej wszystkich śmierci.
Sprawdź ranking: Najlepsze buty trekkingowe męskie
Podczas jednego dnia pełnienia swojej kapłańskiej posługi we wsi Czermna zauważył, że miejscowe psy rozgrzebują ziemię w okolicy kościelnej dzwonnicy. Nie czekając, wezwał do pomocy grabarza i kościelnego, aby odkryć sekrety które skrywa tutejsza ziemia. Odnaleźli ludzkie szczątki, a ilość ich wprawiła w osłupienie. Następnie ksiądz Tomaszek zlecił ich segregację, oczyszczenie i wybielenie, by zgromadzić je następnie w kaplicy. Wydobyte kości to najprawdopodobniej pochodzące szczątki ofiar z okresu Wojny Trzydziestoletniej, która miała miejsce w latach 1618-1648, poległych podczas szerzącej się epidemii cholery a także w wyniku wojny siedmioletniej 1756-1763r. Pracę mające na celu powstanie muzeum czaszek w kaplicy rozpoczęły się w 1776 roku. Znalezionymi pod dzwonnicą i w okolicach szczątkami wyłożono wewnętrzne ściany i sufity budynku.
Czaszki układano jedna przy drugiej, a pozostałe miejsce wypełniano pozostałymi kośćmi. Dodatkowo, w środku świątyni umieszczono ołtarz z figurą Chrystusa na krzyżu oraz dwie postacie aniołów. Prace wykończeniowe zakończyły się w 1804 roku. Pozostałe szczątki, wedle chęci księdza i grabarza, zostały złożone w podziemiach kaplicy. Księdzu, który był pomysłodawcą i wykonawcą całego przedsięwzięcia przyświecał jeden cel – uczynić to miejsce symbolem życia i śmierci, początkiem nowej wieczności.
Kaplica Czaszek – ciekawostki
Obecnie Kaplica – Kościół Czaszek wygląda nieco inaczej niż po zakończeniu jej budowy. Unikalne eksponaty znajdują się za szklaną gablotą, a podczas pierwszego umiejscowienia zdobiły ołtarz. Ciekawostką jest, że we wnętrzu można odnaleźć części szkieletu należące do głównego założyciela – księdza Tomaszka, które znalazły się tam zgodnie z jego pośmiertną wolą, a także jego pomocników – grabarza J. Langera i wójta Czermnej wraz z małżonką.
Zobacz także: Duszniki-Zdrój — co warto zobaczyć i zrobić w uzdrowiskowej miejscowości Dolnego Śląska?
Co zadziwiające – czaszka należąca do wójta Martinca posiada postrzałową dziurę, która powstała w wyniku strzału z broni, gdy przeprowadzał austriackie wojska przez Błędne Skały, podczas trwania wojny siedmioletniej. Na kości czaszkowej jego żony również powstało otarcie, które najprawdopodobniej pochodzi od uderzenia jej w głowę tępym narzędziem – podczas obrony męża. W kaplicy można znaleźć także kość, pochodzącą z ciała dwumetrowego mężczyzny lub taką, która po przebytym złamaniu źle się zrosła. Wśród ciekawych faktów można wymienić, że odpowiednie przygotowanie kości, które posłużyło wyłożeniu wnętrza kaplicy, obejmujące ich oczyszczenie, dezynfekcję, wybielanie i impregnowanie zajęło aż 8 lat – choć to nic dziwnego przy takiej ilości pojedynczych części szkieletu.
Ciekawostką jest także, że zgromadzone pod podłogą pomieszczenia szczątki, dawniej znajdywały się niemal na odległość wyciągniętej ręki, a obecnie należy dostać się do nich, schodząc stopień w dół po drabince. Czy spełniają się biblijne słowa, mówiące o przemianie ciała w proch, czy też to zwykłe osunięcie gruntu – w miejscu tak niezwykłym, wszystko może się zdarzyć.
Unikat na skalę światową
Kaplica Czaszek znajdująca się w południowo – zachodniej części Polski to ewenement wśród sakralnego budownictwa znajdującego się na terenie całego kraju. Jest to jedyna taka świątynia, która posiada uwidocznione autentyczne szczątki żyjących dawniej ludzi, stanowiąca jednocześnie jeden wielki, zbiorowy grobowiec. W Europie jest kilka miejsc, w których powstały podobne obiekty do znajdującej się w dzielnicy Kudowy-Zdrój Kaplicy Czaszek.
W Portugalii znajduje się kościół Capela dos Ossos, którego wnętrze pokryte jest czaszkami, a budowla pochodzi z XVI wieku. Następnie obiekty tego typu można spotkać w Rzymie – w Krypcie Kapucynów, w hiszpańskim ossuarium, w Austrii – w cmentarnej kaplicy oraz w Mediolanie, przy średniowiecznym Kościele św. Bernarda. Najbliżej Polski, niecałe 100 kilometrów od granicy z Czechami znajduje się w Kutnej Horze Kaplica Czaszek, która w swoim wnętrzu z tych elementów posiada nawet zbudowane z kości żyrandole i świeczniki.
Kaplica Czaszek – godziny otwarcia i cennik
Kaplicę Czaszek w Kudowie-Zdroju można zwiedzać przez cały rok od wtorku do niedzieli. Dla zwiedzających obiekt ten jest nieczynny w poniedziałki. Codziennie, podczas dni czynnych dla turystów, otwarcie następuje o godzinie 9:30 i do godziny 17:00 można oglądać wnętrze wyłożone tysiącami czaszek. Bilet wstępu to niewielki wydatek. Osoba dorosła za wejście na teren tego zabytku musi zapłacić 8 złotych, emeryci i renciści po okazaniu legitymacji – 6 złotych, natomiast dla dzieci i młodzieży w wieku 6 – 18 lat bilet to wydatek jedynie 4 złotych. Parafia informuje, że wszystkie zebrane z tytułu opłaty za wstęp środki pieniężne przeznaczane zostaną na konserwację kaplicy, a także remonty i renowację następujących parafialnych obiektów:
- Kościoła parafialny św. Bartłomieja Apostoła w Czermnej
- Kościoła filialny Narodzenia NMP w Słonem
- Kaplicy MB Bolesnej w Zielonej Dolinie u Źródełka Maryi
- Kościoła św. Ap. Piotra i Pawła w Brzozowiu
- Górskiej Kaplicy Bł. Jana Pawła II w Pstrążnej
- Kaplicy MB Bolesnej w Zielonej Dolinie u Źródełka Maryi.
Zobacz także: Twierdza Kłodzko – kompleks forteczny dominujący nad miastem Kłodzko
Wybierając się na zwiedzanie wnętrza kaplicy należy pamiętać o odpowiednim ubiorze oraz poszanowaniu udostępnionych relikwii. W środku obowiązuje zakaz fotografowania i nagrywania filmów. Koniecznie należy mieć przy sobie gotówkę, gdyż tylko ta metoda płatności jest obsługiwana. Dla osób, które nie mają czasu na organizowanie wycieczki, na stronie internetowej parafii której podlega budynek kaplicy, można przeprowadzić wirtualną kontemplację i podziwiać wnętrze w obrazie panoramicznym.
