Omawiając atrakcje w Kutnej Horze, nie można pominąć słynnej Kaplicy Czaszek. To niezaprzeczalnie jedno z najbardziej wyjątkowych miejsc na mapie Czech, które zadziwia swoim nietypowym wyglądem. Zarówno konstrukcję, jak i ozdoby wykonano bowiem z ludzkich szczątków. Choć miejsce wzbudza kontrowersje i skrajne emocje, od lat cieszy się popularnością wśród turystów z całego świata. Jaka jest historia powstania tego miejsca? Kiedy można je odwiedzić? To wszystko znajdziesz w artykule!
Specyficzna historia powstania Kaplicy Czaszek w Kutnej Horze
Spis treści
Kutná Hora to stolica powiatu Kutná Hora w Czechach, która położona jest kilkadziesiąt kilometrów od Pragi. Historia miasta jest ściśle związana z wydobywaniem srebra, które rozpoczęło się tam w XIII wieku.
Kaplica Czaszek to zdecydowanie najbardziej intrygujące i najdziwniejsze miejsce, jakie można odwiedzić w Kutnej Horze. Bardzo interesująca jest historia powstania tej wzbudzającej kontrowersje budowli.
Kościół wypełniony ludzkimi szczątkami znajduje się w dzielnicy Sedlec. Za jego twórcę uznaje się Franciszka Rinta, który zaprojektował wygląd całego miejsca pod koniec XIX wieku. Zrobił to na zlecenie rodziny Schwarzenbergów, którzy byli wtedy właścicielami majątku. Trzeba jednak pamiętać, że sama kaplica powstała znacznie wcześniej. Stanowiła ona centrum bardzo szybko rozrastającego się cmentarza, który po pewnym czasie nie był w stanie pomieścić większej liczby zwłok. W XV wieku doszło tam do poważnego pożaru, który zniszczył świątynię, lecz została ona odnowiona.
Więcej o Kutnej Horze przeczytasz w naszym artykule: Kutná Hora – najcenniejsze historycznie miasto Republiki Czeskiej
Dlaczego cmentarz ten był tak bardzo popularny? Historia ta sięga średniowiecza, kiedy to niejaki opat Jędrzej uczestniczył w pielgrzymce do Jerozolimy. Przywiózł wtedy z Kalwarii garść ziemi, którą rozsypał w miejscu cmentarza. Od tamtej chwili teren był uznawany za świętą ziemię, a każdy chciał być pochowany właśnie tam. Znajdowały się tam groby wielu szlachciców i nie tylko.
Z czasem ciała zaczęto ekshumować i układać dookoła kaplicy. Z czasem wkładano je także to wnętrza świątyni. Mnich zajmujący się tym miejscem zaczął układać ze szczątków sterty w kształcie piramid. Powstało ich sześć, a cztery z nich Franciszek Rint zachował w konstrukcji kaplicy do dziś. Są one częścią projektu, która upamiętnia początki tamtejszych działań z kośćmi. Kości z pozostałych dwóch zostały użyte do innych dekoracji.
Zanim jednak wszystkie szczątki zostały użyte do konstrukcji i zdobienia kaplicy, trzeba było je odpowiednio przygotować. Kości były dezynfekowane i wybielane w wapnie, by miały taki sam kolor i prezentowały się bardziej estetycznie.
Kaplica Czaszek – cennik i godziny otwarcia
Odwiedzenie Kaplicy Czaszek nie powinno stanowić dla nikogo żadnego problemu, ponieważ miejsce to czynne jest przez 7 dni w tygodniu od godziny 9:00 do 18:00. Zamknięte jest jedynie 24 grudnia.
Normalny bilet wstępu kosztuje 90 CZK, a ulgowy 60 CZK. Jeśli miejsce odwiedzają rodzice z dziećmi, rodzice płacą za wstęp po 75 CZK, a dzieci po 50 CZK. Takie same ceny dotyczą grup powyżej 8 osób (stan na lipiec 2021).
Kaplica Czaszek (Czechy) – ciekawostki
Świątynia Czaszek skrywa wiele tajemnic i dotyczy jej mnóstwo ciekawostek. Oto garść informacji, z którymi warto się zapoznać przed wycieczką do tego miejsca:
- w kaplicy znajdują się szczątki 40-70 tysięcy osób, ale nie zostało to nigdy dokładnie policzone;
- można tam zobaczyć w głównej mierze kości ofiar dżumy, wojen husyckich i wojny trzydziestoletniej;
- ze szczątków wykonano wszelkie dekoracje, np. kielichy, monstrancje, krzyże czy żyrandole;
- pod żyrandolem znajduje się wejście do krypty, w której pochowano kilkunastu najbogatszych mieszczan;
- w świątyni znajduje się wykonany z kości herb rodu Schwarzenbergów;
- można tam zobaczyć „podpis” Franciszka Rinta, który także wykonano z kości;
- sama kaplica, zanim zajął się nią Rint, była dziełem architekta Jana Blažeja Santini-Aichel’a.
Ta mistyczna kapliczka czaszek stanowi idealne miejsce do rozważań nad słynnym memento mori.
Podobne kaplice czaszek w Europie
Świątynia Czaszek w Kutnej Horze jest miejscem wyjątkowym, ale nie jedynym tego typu w Europie. O ile paryskich katakumb nie trzeba chyba nikomu przedstawiać, to jednak podróżując po poszczególnych krajach warto sprawdzać, czy nie ma tam podobnych, mniej znanych miejsc.
Każda kapliczka czaszek jest bowiem wyjątkowa i jedyna w swoim rodzaju. Warto też zastanowić się nad sensem ich powstawania. Z jednej strony miejsca te spełniały dawniej funkcje praktyczne i powstawały, gdy cmentarze nie mieściły już ciał zmarłych. Z drugiej jednak tworzenia z kości różnego rodzaju ozdób nie można zakwalifikować do względów praktycznych.
Kaplice czaszek pełnią też miejsca kultu, oddawania czci zmarłym oraz przypominają o tym, jak kruche jest ludzkie życie. O tym ostatnim świadczą umieszczane w świątyniach cytaty prawiące o śmierci.
Trzeba przyznać, że mimo specyficzności tych miejsc, mają one w sobie coś hipnotyzującego, co przyciąga do nich każdego roku mnóstwo zwiedzających.
Poniżej znajdują się opisy kilku podobnych miejsc w Europie.
Kaplica Czaszek w Czermnej
By na własne oczy zobaczyć dziesiątki tysięcy ludzkich szczątków, nie trzeba opuszczać naszego kraju. W Czermnej znajduje się bowiem świątynia po brzegi wypełniona czaszkami i kośćmi należącymi do poległych w epidemii oraz w trakcie wojen. W jej wnętrzu znajduje się ołtarz, na którym w nocy z 14 na 15 sierpnia odprawiana jest jedyna w roku msza. Wierni modlą się wtedy za dusze tych, których szczątki umiejscowiono w kaplicy.
W barokowym budynku znajduje się skłaniający do refleksji cytat „Ofiarom wojen ku upamiętnieniu, a żywym ku przestrodze”. Pomysłodawcą kaplicy był ksiądz Wacław Tomaszek, którego zainspirowały słynne katakumby w Paryżu. O całej historii powstania, ciekawostkach i przydatnych przed zwiedzaniem informacjach można przeczytać w artykule dedykowanym Kaplicy Czaszek w Czermnej.
Krypta Kapucynów w Rzymie – kaplica z czaszek
Kaplicę czaszek można obejrzeć także w stolicy Włoch. Krypta Kapucynów znajduje się w kościele Santa Maria della Concezione dei Cappucino. Została ona niemalże w całości wykonana ze szczątków około 4 tysięcy osób. Kości należą do braci kapucynów, którzy umierali mniej więcej od 1500 do 1870 roku. Ze względu na swój niewielki rozmiar i słabe oświetlenie miejsce to tworzy dość mroczny klimat.
Ściany krypty pokryte są szczątkami, a kilka szkieletów zachowano w całości i odziano je w szaty kapucynów. Ich widok może być dla niektórych szczególnie przerażający. Przed wejściem do kaplicy znajduje się wymowny cytat „Byliśmy, czym wy jesteście, czym my jesteśmy, wy będziecie”.
Ossuarium w kościele San Bernardino alle Ossa w Mediolanie
Kolejne miejsce z czaszkami we Włoszech znajduje się w Mediolanie i stanowi zdecydowanie najmroczniejszy punkt tego malowniczego miasta. Ossarium ze szczątkami znajduje się przy kościele San Bernardino alle Ossa. Powstało w 1210 roku, gdy na pobliskim cmentarzu nie mieściły się już groby. Gromadzono tam po prostu ciała zmarłych.
Świątynię dobudowano dopiero później. Na przestrzeni kolejnych wieków miejsce to ulegało przemianom, a pomysł wykorzystania kości w sposób, jaki możemy oglądać dziś, narodził się w trakcie XVII-wiecznych prac rekonstrukcyjnych. W ten sposób doszło do powstania ścian pokrytych kośćmi i czaszkami. Całość układa się we wzory nawiązujące do symboli religijnych.
Ossuarium przy kościele św. Jakuba w Brnie
Poza kaplicą w Kutnej Horze, w Czechach znajduje się także ossuarium przy kościele św. Jakuba w Brnie. Miejsce to okazało się niespodzianką dla badających w 2001 roku przykościelne tereny archeologów. To właśnie wtedy odkryto te niezwykłe katakumby. Miejsce wymagało jednak remontu, a szczątki musiały być oczyszczone i zabezpieczone. Ossuarium otwarto dla zwiedzających dopiero w 2012 roku.
Najprawdopodobniej znajdują się tam szczątki ponad 50 tysięcy osób. Należą one w głównej mierze do ofiar dżumy i cholery oraz poległych w tamtejszych wojnach. Badacze określili to na podstawie zabarwienia poszczególnych kości, które wskazują na konkretne choroby. Ossuarium przy kościele św. Jakuba w Brnie wygląda bardziej jak jaskinia czaszek niż kaplica podobna do tej w Kutnej Horze.
Kapliczka malowanych czaszek w Hallstatt w Austrii
Dla wrażliwych turystów, którzy może niekoniecznie są gotowi na wizytę w przepełnionych szczątkami pomieszczeniach, poleca się wizytę w Hallstatt w Austrii. W małej kaplicy znajduje się około 1200 czaszek. Część z nich jest ozdobiona malunkami kwiatów (jeśli należała do kobiety) lub bluszczu (jeśli należała do mężczyzny). Są one też uzupełnione imieniem i profesją zmarłych.
Podobnie jak wcześniejsze miejsca, to także powstało z powodu zbyt małego cmentarza. Najstarsze szczątki datuje się na XVIII wiek, ale zdecydowana większość pochodzi z XIX wieku. Ostatni raz nową czaszkę umieszczono tam w 1995 roku i należała ona do kobiety, która umarła ponad 10 lat wcześniej. Ponoć mieszkańcy nadal mogą zadeklarować chęć umieszczenia własnej czaszki w tej kaplicy.
