Jedna z pereł Dolnego Śląska, miasto, którego zabudowania nie uległy zniszczeniu podczas II wojny światowej, miejsce z bogatą historią i świątynią luterańską, w której Apel o Pokój podpisał Dalajlama wraz z przedstawicielami różnych religii. W Świdnicy znajdziesz nietypowe rzeźby i nowoczesne murale oraz weźmiesz udział w bogatym programie wydarzeń kulturalnych. Poznaj atrakcje dolnośląskiego miasta i zaplanuj pobyt w Świdnicy!
Krótka historia miasta
Tereny dzisiejszej Świdnicy już za czasów średniowiecza były zamieszkiwane między innymi przez plemię Ślężan. Następnie Świdnicę wcielono do państwa Polan, a w XII wieku stała się częścią księstwa wrocławskiego. Historia Świdnicy jako miasta zaczyna się w połowie XIII wieku, ponieważ to właśnie z tamtego okresu pochodzi pierwszy dokument, który tak ją określił. Przynależność do księstwa wrocławskiego zaowocowała licznymi przywilejami, które skutkowały prężnym rozwojem miasta. W kolejnych latach Świdnica odgrywała rolę stolicy księstwa świdnicko-jaworskiego i nieustannie rosła w siłę – powstały mury obronne, kościół, klasztory, szkoła i cechy rzemieślnicze. Później zbudowano ratusz oraz kolejny kościół, a w nieustannym rozkwicie miasta nie przeszkodziły pożary i próba oblężenia. Świdnica jako stolica księstwa świdnicko-jaworskiego stała się potęgą słynącą z produkcji dobrego piwa oraz wysokiej jakości noży, sukna i płócien.
Pod koniec XIV wieku w Świdnicy rozpoczął się okres panowania królów czeskich, a następnie miasto przeszło w ręce Habsburgów. Rozwój miejscowości przerwał wybuch wojny trzydziestoletniej, która w XVII wieku doprowadziła do zniszczenia niemal całego Śląska, w tym zrujnowania Świdnicy. W kolejnych latach miasto należało do państwa pruskiego, a następnie Niemiec. Powstała wówczas Twierdza Świdnica, manufaktury, a do miasta można było dojechać pociągiem między innymi z Wrocławia i Dzierżoniowa. Podczas II wojny światowej w granicach miejscowości znajdował się podobóz koncentracyjny oraz obóz pracy przymusowej, a po jej zakończeniu obszar Świdnicy został zajęty przez Armię Czerwoną. Obecnie jest to miasto powiatowe liczące niemal 57 tysięcy mieszkańców i stanowi ważny polski ośrodek przemysłowy. Barwna historia Świdnicy złożyła się na różnorodne zabudowania, w tym piękne kamienice reprezentujące style między innymi architektury barokowej, secesyjnej czy renesansowej.
Skąd taka nazwa?
Gdy na terenie obecnej Świdnicy rozrastał się gród, jego okolice porastały liczne krzewy derenia. Stąd wzięła się nazwa miasta, która pochodzi od staropolskiego określenia świdwy, czyli jednego z rodzajów tych krzewów. Nazwa „Świdnica” miała zostać spisana po raz pierwszy w dokumencie z początków XI wieku i w dosłownym tłumaczeniu brzmiała „Dereń, miejsce derenia”. Istnieje również niemiecka wersja nazwy miasta, czyli Schweidnitz, którą zaczęto posługiwać się w XV wieku.
Świątynie w Świdnicy
W Świdnicy mieści się wiele obiektów sakralnych, które zdecydowanie warto zobaczyć. Wyróżnia je przede wszystkim różnorodność, ponieważ w tym dolnośląskim mieście znajdują się zarówno świątynie katolickie, jak i prawosławna cerkiew oraz kościół luterański. Każdy z obiektów jest jedyny w swoim rodzaju, zachwyca wyjątkową architekturą i niezwykłymi wnętrzami.
Kościół Pokoju w Świdnicy
Świdnicki Kościół Pokoju to obiekt, który odznacza się nie tylko w Polsce, ale i na arenie międzynarodowej, stanowiąc największą drewnianą świątynią barokową w Europie. Powstanie luterańskiego kościoła wymagało niezwykłej wytrwałości i uporu ze strony ewangelików, ponieważ od samego początku było utrudniane przez katolickich Habsburgów, panujących wówczas na terenie miasta. Budowa świątyni z nietrwałych materiałów poza murami Świdnicy, brak dzwonnicy czy bryła nieprzypominająca kościoła to tylko kilka z warunków, jakie narzucili luteranom przedstawiciele niemieckiej dynastii.
Zobacz także: Kościół Pokoju w Świdnicy – największa drewniana barokowa świątynia w Europie
Budowę świątyni rozpoczęto w 1656 roku, a jej konstrukcja przetrwała do dziś. Długowieczność budowli mimo użytych materiałów, niezwykłe rozwiązania architektoniczne i zaangażowanie społeczności ewangelickiej w budowę Kościoła zostały docenione – w 2001 roku obiekt został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Obecnie bogato zdobione wnętrza świątyni z imponującymi ołtarzem i amboną oraz otaczającym ją Placem Pokoju udostępniono do zwiedzania turystom. Wizyta w luterańskiej enklawie to nie tylko możliwość zobaczenia niezwykłego Kościoła, ale i koncerty organowe, wystawa ewangelickich rękopisów i naczyń liturgicznych oraz możliwość noclegu w zabytkowym pensjonacie.
Katedra Świdnicka
Katedra św. Stanisława i św. Wacława w Świdnicy to gotycka świątynia z najwyższą na Śląsku wieżą o wysokości ponad 100 metrów. Kościół wybudowano w XIV wieku, XV wiek przyniósł jego dalszą rozbudowę, natomiast w XVI wieku naprawiono szkody budynku po pożarze w 1532 roku. Początkowo świątynię zajmowali ewangelicy, a następnie przeszła ona w ręce jezuitów, którzy nadali jej wnętrzom cech barokowych. Tak naprawdę dopiero w 2004 roku kościół stał się katedrą, mimo że jako jedyny budynek tej rangi w Polsce nie posiada charakterystycznych dla katedry ławek, ustawionych przy bocznych ścianach prezbiterium. Świdnicką Katedrę można zwiedzać indywidualnie od poniedziałku do soboty lub umówić się na zwiedzanie grupowe kontaktując się wcześniej z tamtejszym przewodnikiem. Jej wnętrza to prawdziwa gratka dla miłośników sztuki sakralnej. Na uwagę zasługują bogato zdobione ołtarze oraz empora muzyczna z imponującymi XX-wiecznymi organami i rzeźbami aniołów i świętych.
Cerkiew pod wezwaniem św. Mikołaja Cudotwórcy
Budynek położony na terenie cmentarza komunalnego w Świdnicy dopiero od drugiej połowy XX wieku funkcjonuje jako prawosławna cerkiew, a wcześniej pełnił funkcję ewangelickiej kaplicy cmentarnej. Od typowej cerkwi budowla różni się tym, że jej wejście umiejscowiono po wschodniej części świątyni (w cerkwiach z zasady znajduje się tam ołtarz). Budynek reprezentuje styl neoromańsko-bizantyjski i został wzniesiony na planie krzyża zwieńczonego kopułą. Co ciekawe, niektóre ikony znajdujące się we wnętrzach świątyni zostały stworzone przez uczestników warsztatów artystycznych, organizowanych od 15 lat przez autora cerkiewnych witraży.
Co jeszcze musisz zobaczyć?
Dolnośląskie miasto jest idealnym miejscem dla turystów ze względu na mnogość atrakcji i zabytków. Nietypowe rzeźby, magiczny Rynek i tereny zielone co roku zachęcają coraz szersze grono osób do wizyty w Świdnicy. Atrakcje miasta to o wiele więcej niż perełki architektoniczne i świątynie, które z pewnością nacieszą oczy każdego z miłośników sztuki sakralnej.
Rynek w Świdnicy
Świdnicki Rynek to niezwykle malownicze miejsce zachwycające architekturą, a w szczególności urokliwymi zabudowaniami, które okres II wojny światowej przetrwały bez zniszczeń. Cały zespół urbanistyczny Starego Miasta był wielokrotnie doceniany przez specjalistów zajmujących się badaniem architektury i jest uznawany za konstrukcyjną perełkę Dolnego Śląska. Do spędzania czasu na Rynku w Świdnicy zachęcają liczne restauracje mieszczące się w odnowionych kamienicach oraz barokowe rzeźby.
Pozycją wartą odwiedzenia jest także piwnica Ratusza, czyli miejsce warzenia piwa świdnickiego, które w okresie średniowiecza słynęło niemal na całą Europę. Jeszcze do niedawna mieściła się tam Restauracja Ratuszowa, w której w otoczeniu średniowiecznych murów można było zjeść dania kuchni polskiej. Tak zwane Świdnickie Piwnice, serwujące pierwotnie piwo jęczmienne sprowadzane z dolnośląskiego miasta, powstały między innymi w Pradze, Krakowie i we Wrocławiu.
Widok na całe miasto – Wieża Ratuszowa
Obowiązkowym elementem wizyty w tym dolnośląskim mieście jest wejście na niemal 60-metrową świdnicką Wieżę Ratuszową, na której znajduje się taras widokowy położony na wysokości 38 metrów. Historia budowli jest niezwykle burzliwa – wieża wielokrotnie uległa zniszczeniu między innymi w wyniku pożarów i zawalenia, a swój obecny kształt zawdzięcza rewitalizacji w latach 2010-2012. Z tarasu rozpościera się widok nie tylko na panoramę miasta. Przy sprzyjającej pogodzie można stamtąd dostrzec wrocławski Sky Tower oraz najwyższy szczyt Karkonoszy, czyli Śnieżkę.
Obiekt jest dostępny dla turystów niemal przez cały rok (wyłączając święta) od wtorku do niedzieli w godzinach 10:00-18:00. Wstęp na taras widokowy to koszt 5 zł w przypadku biletu normalnego oraz 2,5 zł w przypadku biletów ulgowych. Możesz zdecydować się także na bilet obejmujący wstęp do dwóch świdnickich atrakcji: Wieży Ratuszowej oraz Muzeum Dawnego Kupiectwa, o którym dowiesz się więcej poniżej.
Zobacz także: Srebrna Góra – odwiedź największą górską twierdzę w Europie
Muzeum Dawnego Kupiectwa
Świdnica była niegdyś jednym z najważniejszych miast Śląska i znaczącym ośrodkiem handlowym, co wiązało się między innymi z jej dogodnym położeniem. Z dawnych cechów i sklepów pozostało wiele pamiątek, które obecnie stanowią eksponaty w Muzeum Dawnego Kupiectwa. Obiekt mieści się na Rynku i został podzielony na cztery działy: Dawnego Kupiectwa, Metrologiczny, Naukowo-Oświatowy oraz Historii Świdnicy, znajdujący się w gotyckich wnętrzach Sali Rajców. Ciekawymi eksponatami są XX-wieczna karczma wraz z wyposażeniem oraz szereg przedmiotów pochodzących z dawnych sklepów, takich jak stare szyldy czy kasy. Za wejście do Muzeum należy zapłacić 8 zł w przypadku biletu normalnego lub 5 zł za bilet ulgowy. Istnieje również możliwość kupna wejścia łączonego, obejmującego wstęp na Wieżę Ratuszową oraz do Muzeum (11 zł za bilet normalny i 6 zł za bilet ulgowy).
Pomnik Marii Cunitz
Warto zwrócić uwagę na Ławeczkę Marii Cunitz, która znajduje się tuż przy wejściu do Muzeum Dawnego Kupiectwa. Cunitz urodziła się w Świdnicy i spędziła tam znaczną część swojego życia, zapisując się na kartach historii udoskonaleniem stworzonego przez Keplera katalogu planet.
Świdnickie dziki
Dość nietypową rzeźbą znajdującą się na ulicy Franciszkańskiej jest gromada dzików strzegąca Skrzyni Pamięci Świdniczan, w której w ramach pamiątki pozostawiono przedmioty związane z miastem, planując jej otwarcie za 100 lat. Wybór rzeźbionych zwierząt nie jest jednak przypadkowy, ponieważ to właśnie dzik wraz z gryfem i złotymi koronami widnieje w herbie miasta. Ze zwierzęciem wiąże się również miejska legenda opowiadająca o gryfie, który niegdyś nawiedzał Świdnicę. Mityczne stworzenie pokonał zamieszkujący podziemia świdnickiego Ratusza czarny dzik, za co został nagrodzony złotą koroną przez ówczesnego władcę miasta – Bolka I.
Krzyż pokutny z dziwną historią
Przy placu świętej Małgorzaty znajduje się niepozorny kamień, który w rzeczywistości jest krzyżem pozbawionym ramion. Według podań jest to krzyż pokutny postawiony w XIV wieku przez Jakuba Thau, błazna z Bolkowa, który miał nieumyślnie zabić jedynego syna świdnickiego księcia. Istnieje również inna wersja tej legendy, mówiąca o tym, że błazen nie był winny śmierci syna Bolka II, jednak wziął odpowiedzialność za to niefortunne zdarzenie na swoje barki. Bez względu na to, jak brzmi prawdziwa wersja tej historii, wątki o błaźnie z Bolkowa do dziś przewijają się w dolnośląskich legendach.
Rzeźba Srajludek
Pomnik Srającego Chłopka to niekonwencjonalna rzeźba usytuowana, wydawać by się mogło, w uzasadnionym miejscu – przy świdnickiej oczyszczalni ścieków. Figura przedstawia mężczyznę załatwiającego potrzebę fizjologiczną, a jej powstanie datuje się na lata 30. XX wieku. Rzeźba Srajludka jest przez mieszkańców Świdnicy prześmiewczo określana mianem Bolka Myśliciela, odnoszącym się do postaci księcia z dynastii Piastów.
Czerwony Baron Świdnicy
Manfred von Richthofen to słynny niemiecki lotnik i as myśliwski czasów I wojny światowej, nazywany Czerwonym Baronem ze względu na kolor samolotu, jakim poruszał się w przestworzach. Lotnik urodził się we Wrocławiu, a część dzieciństwa spędził właśnie w Świdnicy, gdzie znajduje się jego dom rodzinny. Mimo kontrowersji związanych z budową repliki Fokkera Dr.I samolot Czerwonego Barona od 2019 roku urozmaica przestrzeń świdnickiego parku im. Władysława Sikorskiego.
Park centralny
Przejście z Rynku do świdnickiego Parku Centralnego zajmuje około 10 minut, dlatego właśnie w ten sposób warto zakończyć dzień intensywnego zwiedzania miasta. Tereny zielone w ostatnich latach zostały poddane rewitalizacji i obecnie stanowią w pełni zagospodarowaną przestrzeń. Wizyta w Parku Centralnym to nie tylko odpoczynek od zgiełku miasta w otoczeniu drzew, fontanny i zbiorników wodnych. W tym miejscu organizowane są również różne wydarzenia kulturalne, na przykład Świętojański Ekopiknik, podczas którego będziesz mieć okazję spróbować lokalnych przysmaków oraz obejrzeć występy zespołów artystycznych ze Świdnicy. Atrakcje dla dzieci obejmują także warsztaty robienia latawców oraz grę terenową połączoną z lekcjami ekologii.
Ciekawostki o Świdnicy
Świdnica przyciąga turystów przede wszystkim ze względu na swoje flagowe zabytki, które zostały opisane we wcześniejszej części artykułu, jednak ma do zaoferowania o wiele więcej ciekawych atrakcji. Należą do nich na przykład nowoczesne murale, przedstawiające postaci między innymi Ireny Sendlerowej, Charliego Chaplina i Andrzeja Wajdy. Dla niektórych zaskoczeniem może okazać się mnogość wydarzeń kulturalnych proponowanych przez miasto. Miłośników antyków, sztuki i rękodzieła zachwyci Świdnicka Giełda Staroci, Numizmatów i Osobliwości organizowana w każdą pierwszą niedzielę miesiąca już od ponad 30 lat. Poszukiwanie wyjątkowych pamiątek, biżuterii, obrazów czy ceramiki to świetny pretekst, aby pozostać na Dolnym Śląsku nieco dłużej. Warto udać się do Świdnicy także w trakcie trwania Międzynarodowego Festiwalu Bachowskiego, który odbywa się w Kościele Pokoju na przełomie lipca i sierpnia, żeby posłuchać zarówno barokowych, jak i współczesnych kompozycji.
Zobacz także: Duszniki-Zdrój — co warto zobaczyć i zrobić w uzdrowiskowej miejscowości Dolnego Śląska?
Co robić w okolicy Świdnicy?
Przyjazd do Świdnicy warto połączyć z wizytą w kilku innych miejscach. Dolny Śląsk to region pełen wyjątkowych zabytków, tras turystycznych i atrakcji. W zaledwie 20 minut dojedziesz ze Świdnicy do Wałbrzycha, gdzie znajduje się Zamek Książ, czyli idealne miejsce na weekendowy wypoczynek, w którym oprócz imponującego kompleksu zamkowego zobaczysz również stadninę koni. Wałbrzych warto odwiedzić także ze względu na Palmiarnię pełną egzotycznych roślin i drzewek bonsai. Powstała z inicjatywy księcia Jana Henryka XV w ramach prezentu dla jego ukochanej – Marii Teresy Cornwallis-West, wielkiej miłośniczki kwiatów. Osoby, które podczas wycieczek doceniają ich elementy historyczne, powinny udać się do Zamku Grodno, położonego na górzystych terenach okolic Zagórza Śląskiego, około 15 kilometrów od Świdnicy. Obiekt udostępnia turystom ponad godzinną trasę zwiedzania w towarzystwie przewodnika, podczas której będą mieli okazję poznać między innymi historię lochu księżniczki Małgorzaty czy miejscowych krzyży pokutnych. Zwiedzanie Zamku możesz zakończyć obiadem w Karczmie Rycerskiej, serwującej szereg tradycyjnych dań kuchni polskiej.
Nieco dalej, w granicach miasta Głuszyca, znajduje się tajemnicze Podziemne Miasto Osówka. Kompleks przyciąga do siebie turystów zaintrygowanych niejasną historią miejsca, o którym mówi się, że mogło powstać, aby pełnić funkcję tajnej kwatery Hitlera lub jako fabryka zbrojeniowa. Obecnie do dyspozycji zwiedzających udostępniono cztery różne trasy, w tym trasę ekstremalną, obejmująca przejście mokrymi korytarzami, przeprawę łódką oraz towarzystwo przewodnika, który opowiada o tajemnicach tego miejsca. Do ciekawych miejsc Dolnego Śląska należy również Szczawno-Zdrój, położone około 20 kilometrów od Świdnicy. To uzdrowiskowe miasto zachwyca XIX-wiecznym zespołem zabudowań zdrojowych i urokliwymi budynkami dawnych pensjonatów. Do Szczawna-Zdroju powinny wybrać się w szczególności osoby, które chcą odpocząć w otoczeniu natury i odetchnąć od zgiełku miasta.
Świdnica i otaczające ją tereny to miejsca pełne historycznych zabudowań i atrakcji turystycznych. Miasto powinni odwiedzić nie tylko miłośnicy sztuki sakralnej, którzy w Świdnicy będą mieli okazję zobaczyć przeróżne kościoły, zachwycające swoją architekturą i zdobieniami wnętrz, ale także rodziny z dziećmi czy samotni podróżnicy, na których w perle Dolnego Śląska czekają niekonwencjonalne rzeźby, historyczne kamienice i jedyne w swoim rodzaju Muzeum Dawnego Kupiectwa.
