Podczas wizyty w Wiecznym Mieście obowiązkowym punktem wycieczki powinno być Bocca della Verita znane również jako Usta Prawdy. Ten okrągły, marmurowy medalion skrywa wiele legend, a najpopularniejsza z nich mówi o nim jako starożytnym wykrywaczu kłamstw. Odważ się stanąć twarzą w twarz z bóstwem, które sprawdzi czy kłamiesz! Będąc w Rzymie koniecznie zaplanuj wizytę w Bazylice Santa Maria in Cosmedin.
Bocca della Verita – nazwa
Rzymskie Usta Prawdy to popularna nazwa marmurowego medalionu uformowanego na kształt brodatego bóstwa. Według legendy, kto skłamie trzymając rękę w Ustach Prawdy temu bóstwo ją odgryzie. W średniowieczu przy masce wykonywano wyrok odcinania ręki za fałszywe świadectwo i zdradę. Pierwsza nazwa Bocca della Verita pojawiła się w dokumencie z 1485 roku: od tego momentu jest to jedno z najbardziej znanych dzieł w Rzymie.
Zobacz także: Zwiedzanie Rzymu: najlepsze atrakcje i zabytki w Wiecznym mieście
Jak je znaleźć?
Rzeźba znajdowała się na Piazza della Bocca della Veritá do 1632 roku. Następnie została przeniesiona na zewnątrz jednej ze ścian pobliskiego kościoła Santa María in Cosmedin, gdzie pozostaje do dziś (bazylika również znajduje się na ww. placu). Atrakcja jest darmowa i często towarzyszą jej długie kolejki chętnych sfotografować swoje dłonie w Ustach Prawdy. Przedsionek dostępny jest w godzinach otwarcia kościoła – od 9:30 do 18:00 (lub do 17:00 w sezonie zimowym), ale bramy zamykane są chwilę wcześniej – nie warto więc przybywać na ostatnią chwilę. Najlepiej dostać się metrem i wysiąść na stacji B – Circo Massimo.
Jak działają i czym są rzymskie Usta Prawdy?
Obok Koloseum, Fontany di Trevi, Piazza San Pietro i Panteonu, które słyną z niesamowicie pięknych zabytków, Usta Prawdy są znane dzięki kilku legendom. Wedle jednej ze średniowiecznych, medalion pełni funkcję wykrywacza kłamstw, ponieważ Usta bezlitośnie odcinają ręce kłamcom, a szczególnie niewiernym żonom.
Usta Prawdy – historia medalionu
Nawet dzisiaj historycy wciąż nie są pewni, skąd pochodzą Usta Prawdy. Nie wiadome jest również jakie było pierwotne przeznaczenie marmurowego medalionu. Najbardziej prawdopodobne wydaje się, że przedstawia rzymskiego boga z czasów starożytnych, ale istnieje wiele teorii które konkretnie bóstwo symbolizuje.
Najpopularniejsza teoria mówi, że przedstawia twarz Oceanusa, tytanowego boga morza. Inna teoria o pochodzeniu Bocca della Verita mówi, że była używana przez kupców jako rura spustowa do spuszczania krwi bydła zabitego w ofierze Herkulesowi. Inni historycy skłaniają się ku teorii, że maska przedstawia głowę Faunusa, rzymskiego rogatego boga lasów. Wreszcie, kilku historyków uważa, że Usta Prawdy zostały stworzone, aby reprezentować boga rzeki Tyber.
Nie ma jednak dowodów na to, że którekolwiek z tych twierdzeń było rzeczywiście oparte na faktach. Do tej pory owiane jest to tajemnicą i może nigdy nie być wiadomo, które bóstwo jest przedstawione w Ustach Prawdy. Jeśli chodzi o lokalizację medalionu, niektórzy historycy uważają, że dysk był w rzeczywistości pokrywą odpływu lub pokrywą włazu używaną w pobliskiej Świątyni Herkulesa. Ta starożytna świątynia została zaprojektowana z okrągłą, otwartą przestrzenią pośrodku dachu, co oznaczało, że woda dostawała się, gdy padał deszcz.
Wiadomo, że marmurowa maska została wyjęta z „jakiegoś miejsca” i umieszczona na Piazza della Bocca della Verità w XIII wieku. Długo później, bo w 1632 roku, przeniesiono Usta Prawdy w obecne miejsce – na ścianę kościoła Santa Maria in Cosmedin.
Bazylika Santa Maria in Cosmedin
Santa Maria in Cosmedin to mniejsza bazylika zbudowana w średniowieczu. Znana jest z Ust Prawdy, znajdujących się po północnej stronie kościoła. Została założona w VI wieku na pozostałościach świątyni Herkulesa Pompeianusa i znajduje się na Forum Boarium. Nazwa Cosmedin pochodzi od greckiego słowa „kosmidion”, oznaczającego zdobiony dzięki pięknie udekorowanemu wnętrzu.
Obecnie kościół jest praktycznie pusty, choć nadal ma kilka wspaniałych elementów, takich jak mozaika podłogowa, fotel biskupi, baldachim i średniowieczny wybieg dla chóru. Kolejnym skarbem wartym odkrycia jest szklana kapliczka z czaszką św. Walentego – patrona miłości, znajdująca się po lewej stronie kościoła. Co ciekawe, św. Walenty jest patronem nie tylko zakochanych, ale również umysłowo chorych, nerwowców i epileptyków.
Usta Prawdy w popkulturze
Mit o rzymskich Ustach Prawdy stał się dobrze znany dzięki filmowi z 1953 roku pt. „Rzymskie wakacje”. Był on przełomową rolą Audrey Hepburn, grającą księżniczkę, która ucieka przed królewskimi obowiązkami. Audrey znajduje reportera – Gregory’ego Pecka, z którym zwiedza Rzym na Vespie (nazwa linii włoskich skuterów). W pewnym momencie odwiedzają Usta Prawdy, postać Pecka opowiada legendę o Bocca della Verita, a potem udaje, że odgryzł mu rękę. Prawie 60 lat później ten rzymski punkt turystyczny pozostaje mocno związany z filmem, a turyści często odwiedzają go, aby odtworzyć słynną scenę.
