Pochodząca ze Szwajcarii kobieta zakochała się w masajskim wojowniku i wyprowadziła do Kenii. Biała kobieta stała się członkinią plemienia czarnoskórych – tak w skrócie można opisać fabułę filmu Biała Masajka. Kim są Masajowie? Jak żyją? W co wierzą? Co jest w nich tak pociągającego, że wielu białych choć na chwilę jest nimi zafascynowanych?
Kim są Masajowie?
Masajowie to półkoczowniczy lud mieszkający w dwóch częściach Afryki – w Kenii i na północy Tanzanii. O ich pochodzeniu nie ma za wiele informacji. Niektórzy twierdzą, że mogą mieć egipskie korzenie. Możliwe, że jako silni i wyzwoleni niewolnicy zaczęli wędrówkę, by poszukać miejsca do osiedlenia się.
Główne cechy Masajów to: koczowniczy tryb życia, kobiety i dzieci są własnością całej wspólnoty, jako amulety noszą muszle, zawieszają dzwonki swojemu bydłu.
Masajów odkryli osadnicy ok. XIX wieku. Masaje są dumni i dzięki swojemu silnemu poczuciu godności zachowali odrębność kulturową i przez długi czas nie przyjmowali oferty zachodniej cywilizacji. Mimo tego, że częściowo dali się zachodnim nowinkom przekonać, tak mocno przylgnęli do swojej kultury, że nie sposób ich z niej wyrwać. Masaje posługują się językiem Maa oraz angielskim i suahili.
Masajskie ludy Afryki – pochodzenie
Nie wiadomo dokładnie skąd Masaje pochodzą, ale jest kilka teorii. Pierwsza sugeruje, że mają pochodzenie semickie od żeglarzy i Fenicjan. Taki wniosek wysnuto na podstawie podobieństwa podań masajskich do historii starotestamentowych.
Druga teoria mówi o tym, że Masajowie pochodzą od Chamitów – ludu mieszkającego nad Nilem. Kolejna teoria szukająca odpowiedzi na pytanie skąd się wzięli Masaje sugeruje, że pochodzą z terenów wschodniej części górnego Nilu. Ostatnia z teorii mówi, że pochodzą z ludu, który ma korzenie u Buszmenów.
Więcej o afrykańskich plemionach przeczytasz w naszym artykule: Plemiona afrykańskie: 7 kultowych i fascynujących plemion w Afryce
Masajowie – wzrost i wygląd
Charakterystyczne cechy u Masajów to wysoki wzrost, szczupła sylwetka i wyprostowana postawa. Oprócz tego są bardzo spokojni i dystyngowani, nie gestykulują za wiele w rozmowie i mają niski ton głosu. Ich ubiór to czerwona tunika, ale ubranie zależy również od wieku lub miejsca zamieszkania. Tuniki mają różne wzory, np. szkocką kratę. Głównym materiałem wykorzystywanym do produkcji ubrań były skóry zwierząt, obecnie zastąpiła je bawełna.
Ludność Maasai – czas świetności i upadku
Mbatian to ostatni wielki przywódca masajski, który zjednoczył rozproszonych ludzi Afryki z różnych odłamów Masajów. Terytorium, które podbił miało ok. 200 000 m2 i rozciągało się od wybrzeża po Jezioro Wiktorii. Dzięki jego 10-letniemu panowaniu powstał zalążek narodu masajskiego. Po jego śmierci wśród Masajów nastąpił rozłam, którego skutkiem były wewnętrzne walki. Po 1895 roku byłe terytoria masajskie otrzymali m.in. cesarz Wilhelm oraz królowa Wiktoria, co doprowadziło do podziału w grupie wojowników. Ostatecznym skutkiem tych działań był koniec świetności „imperium masajskiego”.
Masajowie – rdzenni mieszkańcy Afryki
Masajowie podobnie jak kilka innych dzikich plemion Afryki są rdzennymi mieszkańcami Czarnego Lądu. Budują swoje domy, bazując na lokalnych zasobach. Dla Masajów, podobnie jak dla innych mieszkańców Afryki ważne jest bydło. Świętym zwierzęciem dla mieszkańca pogranicza Kenii i Tanzanii są krowy. Podania tego ludu głoszą, że krowy nauczyły ich korzystać z tego, co darują. Poza tym im więcej krów ma Masaj, tym jest zamożniejszy i bardziej szanowany w społeczności.
Jak wyglądają masajskie domy w Afryce?
Dzikie plemiona Afryki często zmieniają miejsce zamieszkania. Manyatty, czyli chaty masajskie są zbudowane z wbitych w ziemię drewnianych tyczek przeplecionych mniejszymi gałązkami na planie koła. Później Masajki oblepiają ją mieszanką krowiego gnoju, błota, trawy i popiołu. Wioski są otoczone płotem, który budują mężczyźni na planie koła.
Masaj – symbol i ikona Afryki
Masaje bez dwóch zdań stali się ikoną Afryki. Ich niesamowita wojowniczość, zwyczaje i tryb życia sprawiły, że przyciągają i hipnotyzują. Charakterystyczne czerwone długie tuniki oraz taniec z wysokimi podskokami są najbardziej charakterystycznymi cechami tego dzikiego plemienia Afryki. Masajki budują chaty, dbają o posiłki oraz dzieci. Często mają ogolone głowy, które zdobią opaskami z koralików i noszą peleryny oraz ubiór szczelniej zakrywający ciało.
Dlaczego Masaj stał się ikoną Afryki? Może dlatego, że Masaje bardzo dbają o zachowanie swoich korzeni, pielęgnują tradycję i są fascynujący. Może stali się symbolem Czarnego Lądu, bo stali się swoistym motywem w kulturze zachodniej i mimo tak ogromnej ekspozycji na zachodnie wpływy nie poddali się im. Może są dla Zachodu swego rodzaju czarownikami, którzy sprawiają, że Europejczycy chcą doświadczyć tej inności. Magia Afryki, której Masaje stali się dla zachodniego świata symbolem jest nieuchwytna i inspirująca.
Masajowie – zwyczaje mieszkańców Afryki
Afrykańskie plemię Masajów ma wiele zwyczajów. Jednym z nich jest nieuznawanie dziecka do trzeciego miesiąca jego życia. Wynika to z wysokiej śmiertelności noworodków w masajskich plemionach. Ten dumny lud nie ma oficjalnej ceremonii pożegnania zmarłego, jego ciało jest zostawiane padlinożercom.
Obrzędy i zwyczaje w Afryce często są zależne od wierzeń danego plemienia. Masajowie są monoteistami wierzącymi w boga Enkai. Wielu z członków plemienia stało się chrześcijanami lub muzułmanami. Jednym z ciekawszych elementów w masajskich wierzeniach jest pogląd, że to właśnie im Bóg podarował całe bydło świata, a jego kradzież to odbiór swojej własności.
W masajskich plemionach głównym ustrojem społecznym jest patriarchat. Wszystkie decyzje podejmuje starszyzna. Masaje nie karają śmiercią, a spory rozwiązują na specjalnych procesach. Najczęstszą formą zadośćuczynienia są przeprosiny lub zapłata bydłem.
Masajowie – obrzezanie
Masajscy wojownicy są obrzezywani. Do ceremonii młody wojownik mieszka w chacie zbudowanej przez matkę. Kolejnym krokiem w przemianie młodego Masaja w wojownika jest zabicie lwa przed obrzezaniem.
Chłopiec, wchodząc w skład kohorty, musi przejść przez ból obrzezania w milczeniu. Ta bolesna operacja jest przeprowadzana bez znieczulenia. Pokazanie jakiegokolwiek grymasu bólu przynosi mu dyshonor. Obrzezany przez kolejnych kilka miesięcy jest zobowiązany do noszenia czarnego stroju.
Rytuał przejścia w masajskich plemionach jest trudny i dotyczy obu płci. Masajki także są poddawane obrzezaniu. „Kobiece obrzezanie” polega na usunięciu łechtaczki. Ten rytuał ma pomóc dziewczynce wejść w rolę żony, a później matki. Współcześnie w Kenii i Tanzanii obrzezanie kobiet jest nielegalne, jednak jego ofiarami nadal pada ok. 38 procent dziewczynek.
Pasowanie na wojownika Maasai
Pasowanie na wojownika to jeden z ostatnich elementów rytuału przejścia. To uroczysta ceremonia na cześć nowych wojowników. Ceremonia Eunato to czas swoistego spajania społeczności wojowników. Podczas ceremonii matka obcina nowemu wojownikowi włosy. Skutkiem uroczystości jest uzyskanie przez mężczyznę masajskiego prawa do założenia rodziny i gospodarstwa.
Lew masajski jako trofeum
Upolowanie lwa przez młodego Masaja to swoiste podniesienie statusu społecznego. Zabicie lwa przynosi wojownikowi sławę. Jeśli pojedynek z królem zwierząt kończy się zwycięstwem człowieka, ma on prawo do noszenia czapy z jego grzywy. Obecnie polowanie na lwy jest zakazane, jednak Masajowie nie trafiają do więzienia, ponieważ wierzy się, że Masaj pozbawiony wolności szybko umiera.
Tradycyjna dieta Masaja
Dzikie plemiona Afryki mają zróżnicowaną dietę. Bazą diety Masajów jest mięso, mleko i krowia krew. Mieszkaniec pogranicza Kenii i Tanzanii je także ugali – sucha papka z mąki kukurydzianej i wody. Masajowie wypijają ok. 1 litra mleka dziennie i powoli część mięsa zastępują produktami niezwierzęcymi. Oprócz tego często gotują kukurydzę i fasolę.
W diecie Masajów znajduje się również sporo zbóż, a jako przekąski jedzą owoce. Jedzą także zupy ugotowane z roślin oraz wywar z akacji nilowej traktowany jako rodzaj napoju energetycznego. Współczesna dieta Masaja bazuje na ryżu, ziemniakach i kapuście, czyli kozich liściach.
Masajowie a picie krowiej krwi
Krowa dla Masajów jest święta, co sprawia, że jej krew daje pijącemu jej siłę i moc. To najbardziej znany zwyczaj Masajów. Najczęściej piją krew martwej krowy, rzadziej piją krew żywego zwierzęcia. Pita z tykwy często była mieszana z mlekiem. Smak tego wywaru jest dla wielu nie do przełknięcia, ale dla Masajów to najlepszy przysmak.
Bydło w życiu Masajów – zwyczaje afrykańskie
Bydło jest bardzo ważne w życiu Masajów. Bydło dostarcza masajskim plemionom żywności, części materiału na budowę chat oraz skóry na okrycia. Im większe stado ma mieszkaniec pogranicza Kenii i Tanzanii, tym większy ma szacunek w społeczności. Bydłem płaci się za żony oraz za inne przewinienia.
Taniec Masajów
Taniec Masajów charakteryzuje się wysokimi podskokami, podczas których trzeba wybić się z kolan zamiast ze stóp. Masajowie podskakują wyprostowani z kijem lub włócznią w dłoni. W czasie ich śpiewu olaranyani – przewodnik śpiewa przy powtarzaniu słowo w słowo pieśni przez chór.
Masajowie tańczą jednocześnie rywalizując w podskokach. Główny skoczek w środku okręgu wyprostowany skacze tak, by nie dotknąć piętami ziemi. To jeden z najbardziej rozpoznawalnych elementów masajskiej kultury.
Masajowie – ciekawostki
- Oficjalna nazwa tańca Masajów, to adumu.
- Popularną czynnością jest przekłuwanie i rozciąganie małżowin usznych.
- Mężczyźni, by sprawdzić swoje umiejętności w walce pojedynkują się na kije.
- Masajowie nie przechowują pamięci o zmarłych. Starsi i ważni członkowie są chowani w ziemi.
- Śmierć Masaje nazywają odcięciem duszy.
Pierwsze spotkanie z Masajami – przydatne zwroty
Jambo! / Sijambo! – Cześć!
Nafurahi kukuona. / Nimefurahi kukutana nawe – Miło mi cię poznać.
Kwaheri! – Do widzenia! (mówiąc do jednej osoby)
Kwaherini! – Do widzenia! (mówiąc do kilku osób)
Asante. – Dziękuję. (mówiąc do jednej osoby)
Asanteni. – Dziękuję. (mówiąc do kilku osób)
