Austria kojarzy się przede wszystkim z alpejskimi krajobrazami i bogatym w zabytki Wiedniem. Jest jednak wiele innych powodów, aby odwiedzić ten kraj, a jednym z nich jest niezwykle różnorodna kuchnia austriacka! Dopracowane dania mięsne ze sznyclem wiedeńskim na czele, sycące zupy, knedle i cały wachlarz deserów to kulinarna chluba Austriaków. Jakich dań koniecznie powinieneś spróbować w Austrii? Podpowiadamy!
Kuchnia austriacka – smaki i ciekawostki
Spis treści
Kuchni austriackiej z pewnością nie można zarzucić monotonii. Sztuka kulinarna państwa austriackiego jest bogata i różnorodna, a jej specjały przywędrowały do tego kraju z różnych zakątków świata. Na austriackim talerzu znajdziesz inspiracje kulinariami czeskimi, węgierskimi, niemieckimi, włoskimi, bałkańskimi, a także… polskimi! Kuchnia austriacka swoją różnorodność zawdzięcza historii, a dokładniej istnieniu dawnej monarchii Habsburgów i państwa Austro-Węgier.
Wachlarz austriackich dań jest więc bardzo szeroki. Znajdziesz tam knedle, które przywodzą na myśl Czechy, dania mięsne, głównie z cielęciny i wołowiny, rozmaite zupy, a także różne słodkości. Ciast, naleśników i bogatych w słodycz tortów możesz spróbować w towarzystwie różnych odmian kawy. Jedną z ciekawostek o Austrii i jej kulinariach jest fakt, że zwyczaj picia kawy został tam zapoczątkowany za czasów odsieczy wiedeńskiej, ponieważ to właśnie z rozbitego obozu tureckiego pozyskano pierwsze ziarna kawy. W tym samym roku (1683) Jerzy Franciszek Kulczycki, tłumacz języka tureckiego, założył jedną z pierwszych kawiarni w Wiedniu. Co ciekawe, był on także żołnierzem polskiego króla, Jana Sobieskiego.
Zobacz także: Kuchnia serbska, czyli co dobrego jedzą Serbowie?
Klasyczne dania kuchni austriackiej
Hasło „kuchnia austriacka” przywodzi na myśl przede wszystkim kultowy sznycel wiedeński. Okazuje się jednak, że istnieje o wiele więcej klasycznych dań kuchni austriackiej, których koniecznie powinieneś spróbować, przebywając w Wiedniu i okolicach. Tradycyjne austriackie potrawy czerpały inspiracje z książek kucharskich, pochodzących między innymi z Czech, Węgier i Słowacji. W ten sposób na austriackich stołach znalazły się knedle, rozgrzewające zupy, gulasz rodem z Węgier oraz liczne, sycące dania mięsne. Aby delektować się daniami klasycznej kuchni austriackiej, warto odwiedzić beisl. Jest to knajpa o prostym, domowym wystroju, serwująca tradycyjne austriackie dania. Beisl swoim charakterem może przypominać część gastronomiczną niemieckiego Gasthausu. W takim miejscu będziesz miał okazję zjeść tradycyjne, przygotowane w prosty, domowy sposób dania oraz podejrzeć fragment życia codziennego Austriaków.
Sznycel wiedeński
Sznycla wiedeńskiego nie należy mylić ze sznyclem po wiedeńsku, ponieważ jest między nimi zasadnicza różnica. Sznycel wiedeński (Wiener Schnitzel) to określenie chronione przez prawo austriackie. Można go używać tylko, jeśli mówi się o tradycyjnym sznyclu z cielęciny. Tańszy zamiennik, czyli sznycel wieprzowy, nazywany jest sznyclem po wiedeńsku (Schnitzel Wiener Art). Oryginalny Wiener Schnitzel ma postać cielęciny, panierowanej w bułce tartej i smażonej na maśle, aż do uzyskania złotej panierki. Podaje się go z plastrami cytryny, sałatką ziemniaczaną lub purée z ziemniaków. Polakom sznycel po wiedeńsku może przypominać rodzimego kotleta schabowego, jednak zazwyczaj jest od niego większy i cieńszy. Według legend, austriacki cesarz Franciszek Józef I, który lubował się w sznyclach wiedeńskich, życzył sobie, aby dodawano do nich drobinki złota, dzięki czemu panierka kotletów miała mienić się na złoto.
Knedle bułczane
Knedle to potrawa, która choć jest tradycyjnym daniem również dla Austriaków, na myśl przywodzi przede wszystkim bogate w knedliki Czechy. Semmelknödel, czyli knedle robione z czerstwego pieczywa, są popularne zarówno w Austrii, Czechach, jak i w niemieckiej Bawarii. Do wykonania klasycznych knedli bułczanych, oprócz kilkudniowego pieczywa potrzebne są mleko, jajka, masło, cebula i mąka. Całość doprawia się solą i pieprzem oraz dodaje natkę pietruszki. Knedle podawane są na przykład z duszonym lub pieczonym mięsem, sosami pieczeniowymi i grzybowymi.
Charakterystyczną odmianą knedli bułczanych jest Kaspressknödel – knedle z pieczywa i sera. Na terenach austriackiego Tyrolu do knedli dodaje się regionalny, górski ser. Uformowane z ciasta kulki są serwowane z rosołem lub kiszoną kapustą. Danie mogą kojarzyć miłośnicy narciarstwa, ponieważ knedle, podawane z ciepłym bulionem to świetny posiłek, aby rozgrzać się podczas śnieżnego szaleństwa na jednym z austriackich stoków. Ciekawostką jest fakt, że lokalna gazeta tyrolska co roku organizuje konkurs, którego uczestnicy walczą o miano najlepszego przepisu na Kaspressknödel.
Käsespätzle
To dość proste i sycące danie, które przypadnie do gustu w szczególności miłośnikom sera. Käsespätzle to domowy makaron z serem, podawany przez Austriaków z dodatkiem podsmażonej cebulki. Tego typu danie jada się także w niektórych regionach Niemiec, Liechtensteinu i Szwajcarii. Do makaronowych klusek dodaje się sery gruyère lub emmentaler, produkowane na bazie krowiego mleka oraz różne odmiany pleśniowych serów owczych. Składniki przysmaża się na patelni lub piecze wraz z kawałkami szynki i podaje oprószone szczypiorkiem.
Tafelspitz
Mięsne danie, w którym główną rolę odgrywa duszona w warzywnym wywarze wołowina. Mięso najczęściej podawane jest z pieczonymi ziemniakami i sosem – chrzanowym lub szczypiorkowym. Austriacy łączą duszoną wołowinę również ze szpinakiem, fasolką szparagową lub gotowaną kapustą. Także ten pozornie prosty specjał kuchni austriackiej miał być jedną z ulubionych potraw cesarza Franciszka Józefa. Tafelspitz najlepiej spróbować w stolicy Austrii, gdzie stanowi bardzo popularną pozycję w kartach dań lokalnych restauracji.
Zobacz także: Kuchnia Śląska – najważniejsze potrawy, ciekawostki, historia. Poznaj śląskie smaki!
Bezmięsny – Marillenknoedel
Słodkie wydanie knedli, nadziewanych morelami i oprószonych mieszanką bułki tartej, cukru i cynamonu. W Austrii morele są niezwykle popularne, a w ich uprawie specjalizują się takie regiony, jak Dolina Wachau czy położony w Tyrolu Vinschgau. Nie powinien więc dziwić fakt, że to właśnie te sezonowe owoce stanowią stały dodatek do bezmięsnego wydania knedli. Serowe ciasto na kluski powstaje z austriackiej odmiany twarogu. Marillenknoedel jada się zarówno jako danie obiadowe, jak i w formie deseru.
Zupa ziemniaczana
Austriackie zupy są niezwykle pożywne i sycące. Erdäpfelsuppe, czyli zupę ziemniaczaną gotuje się na bazie mięsa, najczęściej wykorzystując łopatkę wieprzową i wywar z warzyw. Do Erdäpfelsuppe często dodaje się boczek, kiełbasę lub grzyby, ale jej głównym składnikiem są oczywiście ziemniaki. Typowy austriacki obiad, podobnie jak obiady polskie, zazwyczaj składa się z zupy i dania głównego. Pożywne pierwsze danie na bazie ziemniaków jest znane zarówno Polakom, jak i Czechom jako tradycyjna kartoflanka.
Zupa z szarego sera
Specjalność Tyrolu, której głównym bohaterem jest tradycyjny ser Graukäse. Tyrolski szary ser powstaje z krowiego mleka i charakteryzuje się bardzo intensywnym, wyrazistym smakiem i aromatem. Zupę gotuje się na bazie podsmażonego na maśle czosnku i cebuli oraz bulionu warzywnego lub mięsnego. Bulion podlewa się białym, wytrawnym winem, a całość zagęszcza śmietaną. Zupa z Graukäse podawana jest zazwyczaj z małymi grzankami. Jeśli Tyrol, to i narty, dlatego zupa z szarego sera to idealna propozycja dla zapalonych narciarzy. W końcu na stoku nie warto przejmować się kaloriami, których serowa zupa ma całkiem sporo – wszystkie spalisz podczas śnieżnego szaleństwa w austriackich kompleksach narciarskich.
Desery w kuchni austriackiej
Deserów w kuchni austriackiej jest mnóstwo, a ich receptury sięgają nawet XVII wieku. Wieloma z nich delektował się sam cesarz, a wszystkie po dziś dzień stanowią nieodłączne pozycje tradycyjnych austriackich cukierni i kawiarni. Na Austriackim stole znajdziesz zarówno proste wypieki, jak i finezyjne, dopracowane desery i torty, na przykład flagowy, wiedeński Tort Sachera. Kraj specjalizuje się także w różnych odmianach naleśników, budyni i pączków. Austriackim deserom nie sposób się oprzeć, więc planując wycieczkę do Wiednia, należy być przygotowanym na sporą dawkę kalorii.
Kaiserschmarrn, czyli omlet cesarski
Kaiserschmarrn to deser, przyrządzany z mleka, jajek i mąki. Całość miesza się z cukrem, smaży na patelni, a następnie rozbija na mniejsze kawałki. Sugeruje to sama nazwa omletu, ponieważ „Schmarrn” to po niemiecku bałagan, nonsens, co jest adekwatne do sposobu serwowania deseru. Austriacy omlet cesarski posypują cukrem pudrem i podają w towarzystwie konfitur i powideł śliwkowych lub jabłkowych. W niektórych restauracjach można się spotkać z podaniem omleta wraz z całymi kawałkami owoców na gorąco.
Austriacki omlet cesarski jest bardzo sycący, dlatego, mimo że z założenia jest to deser, w restauracjach często podaje się go jako danie główne. Określenie „omlet cesarski” ponownie odnosi się do wielbiciela tradycyjnej kuchni austriackiej – Cesarza Franciszka Józefa. Niektóre legendy mówią o tym, że cesarz w szczególności lubował się w omletach, zaś inne, że Franciszek Józef bardzo często wzgardzał naleśnikami o niedbałym kształcie, dlatego ostatecznie były one podawane pracownikom dworu cesarskiego, stąd nazwa Kaiserschmarrn, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza „cesarski odpadek”.
Zobacz także: Kuchnia włoska – najpopularniejsze dania, ciekawostki i historia!
Tort Sachera
Prawdopodobnie najpopularniejszy deser austriacki i jeden z symboli kulinarnych Wiednia to czekoladowy tort, przekładany konfiturą z moreli i starannie oblany gorzką czekoladą. Mówi się, że przepis na oryginalny Tort Sachera, sygnowany okrągłą, czekoladową pieczęcią znają jedynie pracownicy wiedeńskiego Hotelu Sacher, którego właścicielem był niegdyś syn Franza Sachera – twórcy niezwykłej receptury. Owiany tajemnicą przepis jest starannie strzeżony, ponieważ przez lata toczono spór o prawo do używania oryginalnej nazwy tortu. Po licznych procesach sądowych hotelu z cukiernią Demel, gdzie Sacher opracował swoją recepturę, wyłączne prawo do używania nazwy „Tort Sachera”, zostało przyznane hotelowi. Mimo, że wypieku w oryginalnej postaci można spróbować jedynie w Hotelu Sacher, austriackie cukiernie i kawiarnie również serwują to kultowe ciasto wiedeńskie.
Sernik wiedeński
Sernik wiedeński to całkiem prosty wypiek na bazie tłustego twarogu, mleka i jajek. Puszystą masę na ciasto otrzymuje się skrupulatnie ubijając jajka wraz z cukrem. Całość doprawia się sokiem i skórką z cytryny. W Austrii wypiek ten jest nazywany Topfenkuchen, co oznacza po prostu ciasto twarogowe, natomiast w Polsce, szczególnie w jej południowej części, deserowi nadano miano sernika wiedeńskiego. Wszystko za sprawą zaboru austriackiego, za czasów którego przepis na to proste, a zarazem wdzięczne ciasto został rozprzestrzeniony na terenach Galicji.
Linzertorte
Tort Linzera, a właściwie tarta, z której słynie miasto o nazwie Linz to uznany, austriacki wypiek. Mówi się o niej, jako najstarszym cieście, którego nazwa wywodzi się od miejsca pochodzenia. Mimo, że istnieją różne wersje tego, kto i kiedy wpadł na tą niezwykłą recepturę, przyjęto, że Tort Linzera wypiekano już w XVII wieku. Ciasto Linzertorte zazwyczaj ma lekko orzechowy smak, który uzyskuje się dzięki dodaniu do masy migdałów, orzechów laskowych lub włoskich. Austriacka tarta jest przekładana marmoladą z czerwonej porzeczki, malin lub moreli. Linzertorte pojawia się na świątecznych stołach nie tylko w Austrii, ale również w Szwajcarii, Niemczech i na Węgrzech. Aby spróbować klasycznego Tortu Linzera, warto odwiedzić jedną z najpopularniejszych i najbardziej cenionych cukierni w Austrii, której specjalnością jest właśnie ten wypiek – cukiernię Jindrak Konditorei w Linz.
Strudel jabłkowy
Apfelstrudel występował na stołach jako popularny deser już za czasów panowania monarchii Habsburgów, dlatego obecnie jada się go w Austrii, Czechach, Niemczech i we Włoszech. Również w Polsce strudel z jabłkami jest dość popularny, chociaż Polacy zdecydowanie częściej jadają pochodzący z Francji jabłecznik, od którego austriacki strudel jabłkowy różni się przede wszystkim ciastem. Jest ono niezwykle kruche i otacza nadzienie z jabłek niczym rolada. Do jabłek dodaje się cynamon, orzechy, a czasami również rodzynki.
Salzburger nockerl
Salzburger nockerl to słynny wypiek, pochodzący z malowniczego, alpejskiego miasta Salzburg. Jego wykonanie jest bardzo proste – receptura bazuje na ubitych jajkach i mące. Najczęściej podaje się go z konfiturami i sosami owocowymi, na przykład z żurawiny. Obowiązkowym elementem jest formowanie z masy kształtów, przypominających wzgórza. Końcowym etapem przygotowania Salzburger nockerl jest posypanie go cukrem pudrem, dzięki czemu wypiek wygląda jak ośnieżone zbocza gór. Odwiedzając jedną z austriackich restauracji lub kawiarni możesz mieć pewność, że Salzburger nockerl zostanie przygotowany tuż przed jego podaniem, ponieważ jest to konieczne, aby zachował swoją unikalną formę.
Bez względu na to, czy wybierasz się do Austrii, aby zwiedzić malownicze miasta, czy celem Twojej podróży jest szusowanie po alpejskich stokach – w planie wycieczki warto uwzględnić restauracje i kawiarnie. Tradycyjna kuchnia austriacka jest naprawdę wielowątkowa, więc każdy jest w stanie znaleźć w niej coś dla siebie.
