Wszystkie szlaki turystyczne prowadzą do Sandomierza, a miasto słynie z pięknego zagospodarowania terenu nie tylko pod względem walorów przyrodniczych, ale także atrakcji, które nie pozwolą nudzić się odwiedzającym turystom. Miejskie zabytki, rejs statkiem po Wiśle a może wędrówka po wyrastających nad miastem wzniesieniach? Z tym przewodnikiem zwiedzanie Sandomierza będzie stanowić przyjemne doświadczenie, a opisane atrakcje są gwarancją udanej wycieczki!
Sandomierz – podstawowe informacje
Planując wyjazd, warto dowiedzieć się kilku ciekawych faktów o mieście, a lista tych w przypadku Sandomierza jest bardzo długa! Miasto cechuje się malowniczym położeniem, ponieważ wznosi się od Niziny Nadwiślańskiej przez Równinę Tarnobrzeską aż do Wyżyny Sandomierskiej, a co ciekawe nazywane jest Małym Rzymem. To wszystko za sprawą tego, że miejscowość podobnie jak stolica Włoch ulokowana jest na siedmiu wzgórzach, między którymi można odnaleźć wiele podziemnych korytarzy! Dodatkowy atut stanowi położenie u podnóży Gór Świętokrzyskich, dzięki czemu to świetna baza wypadowa do górskich przechadzek po szczytach pasma Gór Pieprzowych. Na wizytę w tym mieście warto przeznaczyć minimum dwa dni, ponieważ bogactwo pomników historii i ciekawych miejsc do zobaczenia jest naprawdę duża – nie bez powodu Sandomierz nosi przydomek Królewskiego Miasta. Dostępnych jest wiele miejsc przepełnionych zielenią i bogatych w cudowne krajobrazy okolic województwa świętokrzyskiego.
Dojazd do Sandomierza
Znalezienie się w Sandomierzu nie powinno stanowić problemu, szczególnie dla osób podróżujących samochodami osobowymi, ponieważ miasto znajduje się w odległości niecałych 100 kilometrów od takich ośrodków miejskich, jak Rzeszów czy Kielce, dzięki czemu jest dobrze skomunikowane. Z łatwością można dostać się do miasta, korzystając z usług linii kolejowych. Bezpośrednie połączenia można uzyskać w relacji z większymi miastami, natomiast lokalnie bez problemu można dotrzeć z Kielc lub Rzeszowa. W Sandomierzu znajduje się również dworzec autobusowy, więc możliwy jest dojazd za pośrednictwem autobusu.
Gdzie i co warto zjeść?
Jedną z atrakcji Sandomierza z pewnością jest bogate zaplecze kulinarne a w mieście nie brak miejsc, w których można zjeść coś smacznego. Najwięcej restauracji, knajpek bądź kawiarni i barów zlokalizowanych jest tuż przy starym mieście, ale jak powszechnie wiadomo – im bliżej centrum, tym ceny w menu również idą w górę. Nie mniej jednak baza gastronomiczna jest naprawdę duża – można wybierać wśród restauracji serwujących tradycyjną polską kuchnię, włoskich pizzerii, naleśnikarni lub klimatycznych miejsc z kuchnią fusion. Dla tych, którzy szukają obiadów w przystępnych cenach, warto rozważyć domowy posiłek w jednym z miejskich mlecznych barów, w którym można najeść się do syta i po niskich kosztach.
Sandomierz – noclegi
Na przestrzeni lat można zauważyć znaczący wzrost turystki w Sandomierzu, co przekłada się na całą infrastrukturę – w tym miejsca noclegowe. Bez obaw o zakwaterowanie, ponieważ z łatwością i bez wcześniejszych rezerwacji uda się znaleźć obiekt noclegowy. Hotel, motel, prywatny domek w agroturystycznym gospodarstwie bądź kemping – możliwości jest wiele, a wszystkie z nich zależą od sezonu, pory roku, budżetu i indywidualnych preferencji. Warto korzystać ze stron internetowych, które oferują możliwość rezerwacji wybranego lokum podczas pobytu w mieście z wyprzedzeniem, dzięki którym można mieć spokojną głowę o wymarzony nocleg w jednym z piękniejszych polskich miast.
Od czego zacząć zwiedzanie Sandomierza?
Zwiedzanie Sandomierza najlepiej rozpocząć od zabytkowej części miasta, a Brama Opatowska stanowi idealny początkowy punkt wycieczkowej trasy po urokliwej starówce i jej uliczkach. Kolejno na turystów czeka rynek i ozdabiające go kamienice, kościoły i bazyliki a w końcu Zamek Królewski. Następnym etapem podróży po mieście jest przeniesienie się o poziom niżej, czyli eksplorowanie podziemnej turystycznej trasy i znalezienie wyjścia. Kolejny dzień warto przeznaczyć na wycieczki po okolicy Sandomierza i podziwianie uroków natury regionu. W niedalekiej odległości od miasta można znaleźć wiele atrakcji dla dzieci i ciekawych historycznych obiektów – w tym znanych, polskich zamków.
Atrakcje w Sandomierzu, które trzeba zobaczyć
Sandomierz – królewskie miasto, którego atrakcje są na miarę prawdziwych władców i cieszą oczy turystów swoją dostojnością. Wiele z nich uznanych zostało za pomniki historii, które odcisnęły swoją obecność na kartach losów Polski, a inne wyróżniają Sandomierz na tle innych miejskich kompleksów w kraju. Poznajmy sekret parafii księdza Mateusza i tajemnice krzemienia pasiastego oraz wiele innych miejscowych atrakcji od podszewki!
Gotycka Brama Opatowska
Jedna z piękniejszych i najlepiej ostałych się miejskich bram na terenie kraju znajduje się właśnie w Sandomierzu. Wybudowana na przestrzeni XIV – XVI wieku Brama Opatowska jest główną atrakcją historycznej części starówki, której nie można pominąć podczas odwiedzin miasta. Dawniej w obronnej zabudowie dysponowano czterema obiektami tego typu lecz zachowała się z nich jedynie brama wprowadzająca do rynku. Obiekt wzniesiono na planie czworoboku o wymiarach 9×9,75 metrów, a grubość muru u podstawy wynosi 2 metry i zwęża się aż do 60 centymetrów u jej wyższych partii. Całość liczy łącznie 30 metrów wysokości, a wejście na samą górę gwarantuje niesamowity widok na miasto i pobliską okolicę. Bramę Opatowską można zwiedzać codziennie: od kwietnia do września, w godzinach 09:00 – 19:00 i od października do marca, w godzinach: 09:00 – 17:00. W ramach biletu turyści mogą wejść na widokowy taras znajdujący się na szczycie. Koszt to 10 zł dla osoby dorosłej i 8 zł ze zniżką. Dodatkowo Opatowska Brama wraz ze zwiedzaniem muzeum w Zamku Królewskim i podziemną trasą objęta jest promocyjnym biletem 3w1, który świetnie sprawdzi się podczas krótkiego pobytu w mieście!
Ratusz i zabytkowy rynek
Serce miasta stanowi bez wątpliwości rynek otoczony zabytkowymi kamienicami, których można zliczyć około 30, jednak na szczególne wyróżnienie zasługuje ozdabiający miejski plac ratusz. Centralna budowla pochodzi z XIV wieku, choć w kolejnych stuleciach rozbudowano go, wydłużając plan obiektu i dobudowując attykę. Obiekt wykonany jest w nawiązaniu do stylu renesansowego i uznaje się go za jeden z piękniejszych polskich ratuszy wykonanych w tej epoce. Całość powstała z cegły, natomiast wieżę obecnie pokrywa warstwa tynku. Wieżę zwieńcza blaszany dach oraz zabytkowa postać orła z czasów Księstwa Warszawskiego. W podziemiach ratusza dawniej znajdowała się piwnica, która służyła za więzienie i miejsce tortur, po którym do dziś można odnaleźć umieszczone na ścianach haki i koła.
Poza ratuszem na staromiejskim rynku zobaczyć można wiele architektonicznych perełek, zwłaszcza wśród odremontowanych kamienic. Szczególnie warte uwagi są: Kamienica Oleśnickich, Kamienica „Konkwit Boboli”, Dom Mikołaja Gomółki i Kamienica „Ciżemka”.
Zamek Królewski w Sandomierzu
Sandomierz swego czasu miał ogromną rolę w historii Polski i stanowił stolicę księstwa dzielnicowego, więc na mocy Króla Kazimierza zlecono w tym okresie rozbudowę dawnego grodu. W ramach tych działań, w XIV wieku został wzniesiony Zamek Królewski. W kolejnych lata wiele zabudowań przebudowano, a od XVI stulecia posiadłość stanowiła rezydencję samego króla. Na dziedzińcu usytuowane były cztery skrzydła obiektu, jednak wraz z potopem szwedzkim w 1656 roku i przegnaniem wrogów z terytorium królewskiego. trzy z nich uległy całkowitemu zniszczeniu. W XVIII wieku Austriacy zagospodarowali ten teren pod więzienie i sąd, a obszar zamku otoczono murem. Dziś zamek jest częścią Muzeum Okręgowego, które można odwiedzać od wtorku do niedzieli, w godzinach: 10:00 – 18:00 a także w poniedziałki, w godzinach: 13:00 – 15:00, wyłączając pierwszy poniedziałek w miesiącu. Poza sezonem turystycznym – od października do połowy kwietnia godziny otwarcia ulegają zmianie. Bilet wstępu to koszt 15 złotych w ramach biletu normalnego i 10 złotych podczas zakupu biletu ulgowego. Istnieje również możliwość zakupu biletu przeznaczonego dla grup.
Świat Ojca Mateusza
Największą popularność i sławę Sandomierz zdobył dzięki realizacji na jego terenie serialowej produkcji „Ojciec Mateusz” , której fabuła opiera się o losy księdza, pomagającego policji w rozwiązywaniu przestępczych zagadek z miasta i jego okolic. Jedną z atrakcji stanowi odwiedzenie miejsc znanych wprost z ekranu telewizora, czyli wystawa „Świat Ojca Mateusza”. Turyści, którzy zdecydują się podążać szlakiem znanej postaci, mogą zobaczyć na żywo znaną z serialu codzienność głównych bohaterów – plebanię, posterunek policji lub pokój biskupa. Dodatkowo można oglądać woskowe figury telewizyjnych aktorów. Pomieszczenia swoim wyglądem oddają niemal stuprocentowy charakter miejsc znanych z produkcji, a przy ich aranżacji wykorzystano oryginalne elementy scenograficzne – wprost z planu! Bilet wstępu do sandomierskiego muzeum to koszt 16 złotych dla osoby dorosłej i 14 złotych w ramach przyznawanej ulgi.
Kościół św. Jakuba w Sandomierzu
Przemierzając stare miasto Sandomierza, nie sposób nie zauważyć budowli Kościoła św. Jakuba, który stanowi podwójne sanktuarium. Budowla powstała w XIII wieku i uznana została za jedną z najstarszych, ceglanych świątyń w Polsce. Wzniesieniu kościoła towarzyszyło sprowadzenia do miasta dominikanów, którzy uczynili z obiektu swój klasztor. Obecnie w kościele, który przetrwał ponad 800 lat najbardziej cennym przedmiotem jest nagrobek i sarkofag wykonany z jednego dębowego pnia, upamiętniający księżniczkę Adelaidę – fundatorkę świątyni. Ponadto we wnętrzu można oglądać zabytkowe drzwi i portal, największą atrakcją tego miejsca jest znajdujący się w dzwonnicy najstarszy polski dzwon „Piotr”, którego wykonanie datuje się na XIII wiek.
Warto wspomnieć o tym, że Kościół św. Jakuba należy do pierwszego etapu szlaku pod wezwaniem tego samego świętego i w miejscu tym można uzyskać – Credencial, czyli dokument potwierdzający tożsamość pielgrzyma. Wnętrze można zwiedzać codziennie w innych godzinach, co wynika z odprawiania mszy i liturgicznych nabożeństw.
Podziemna trasa turystyczna w Sandomierzu
Jeśli zwiedzanie Sandomierza, a w zasadzie rynku i historycznej części miasta można uznać za zakończone, warto nie próżnować i zobaczyć kolejną atrakcję, czyli podziemną trasę turystyczną. Wejście wprowadzające poniżej poziomu miasta można odnaleźć w pobliżu Kamienicy Oleśnickich. Są to wydrążone pod ziemią tunele i komory, których używano dawniej w celach magazynowych oraz obronnych. Na przestrzeni lat niestety wiele z nich zawaliło się lub niektóre – ze względów konstrukcyjnych musiały zostać zlikwidowane. Przy współpracy z Akademią Górnicz-Hutniczą w Krakowie udało się odrestaurować część z nich, która dziś dostępna jest dla turystów.
Długość trasy, którą można się przejść, wynosi 470 metrów, a niektóre z jej odcinków znajdują się na poziomie nawet 12 metrów pod powierzchnią! Od niedawna w jednej z niecek zaaranżowano kinową salę, w której można obejrzeć film prezentujący historię miasta Sandomierz. Podziemne korytarze otwarte są codziennie, a za wejście w sezonie należy zapłacić od 16 do 20 złotych. Projekcja filmu jest dodatkowo płatna, lecz można skorzystać z opcji biletu 2w1.
Pierścień w Sandomierzu
Co można zobaczyć w Sandomierzu? Jedną z unikalnych atrakcji na skalę kraju, a nawet całej Europy jest umiejscowiony w okolicy rynku Pierścień z Krzemieniem Pasiastym. Nie było by w tym nic takiego dziwnego, gdyby nie fakt, że atrybut jest naprawdę wielkich rozmiarów a dodatkowo zdobi go rzadko spotykany surowiec. Cały „pomnik” waży 80 kilogramów, natomiast oczko z kamienia to równowartość 30 kilogramów. Obiekt stanowi miejsce chętnie odwiedzane przez rodziny z dziećmi i turystów z aparatami, a jego historia ściśle związana jest z miastem. Sandomierz był dawniej głównym potentatem złóż i wydobycia krzemienia pasiastego, na pamiątkę czego okolice centrum zdobi dziś gigantyczny pierścień.
Aleja Szachowa
Jeśli dotychczas nie wyklarował się w głowie pełen plan atrakcji miasta i wciąż w nie do końca wiadomo, co zwiedzić w Sandomierzu – podpowiadamy, że świetnym pomysłem na aktywny odpoczynek jest wizyta w Parku Piszczele, czyli spacer połączony z podziwianiem miejskiej pomysłowości. Właśnie tu znajduje się Aleja Szachowa, którą ozdabiają figury przeznaczone do tej gry, których wysokość osiąga 70 centymetrów, a łączna waga wynosi 300 kilogramów! Szachowe postacie wykonano z piaskowca. Figury stanowią replikę oryginalnych szachów, które oglądać można w Sandomierskim Muzeum.
Wąwóz Królowej Jadwigi
Sandomierskie ziemie w większości składają się z lessu, który odpowiada za powstawanie unikalnych, geologicznych form. Za jego sprawą możliwe było wydrążenie tunelów Podziemnej Trasy Turystycznej kilka stuleci temu, podobnie jak na przestrzeni wieków ukształtował się dzięki niemu Wąwóz Królowej Jadwigi – jedna z przyrodniczych atrakcji Sandomierza. Naturalne cudo można podziwiać między Kościołem św. Jakuba i Kościołem św. Pawła, a przejście się nim zapewnia wielu zielonych doznań! Można znaleźć się między ścianami wąwozu, które w niektórych miejscach osiągają wysokość 15 metrów i podziwiać unikalne rozłożenie odkrytych korzeni drzew. Wąwóz Królowej Jadwigi stanowi pomnik przyrody i objęty jest ochroną.
Ucho Igielne
Każde miasto posiada swój charakterystyczny zakątek, a w przypadku Sandomierza jest to Ucho Igielne, która bywa znane również jako Furta Dominikańska. To zachowany fragment murów obronnych, cechujący się oryginalnym kształtem i bardzo wąskim otworem. Taka budowa umożliwiała dawniej szybkie schowania się w murach miasta, a w czasach świetności przejście połączone było z krenelażem i gankiem, co dodatkowo usprawniało ucieczkę. Dziś obiekt ten to świetne miejsce do zrobienia pamiątkowego zdjęcia, zarówno podczas odwiedzin turystów, jak i wielu sesji ślubnych. Należy jednak być roztropnym przy zbliżaniu się do wymurowanego otworu, ponieważ z miejscem tym związana jest jedna legenda – podobno Ucho Igielne zamyka się, jeśli osoba posiadająca wiele na sumieniu zaryzykuje nim przejść. My jednak nie obawiamy się o naszych czytelników i polecamy odwiedzenie tego miejsca podczas wizyty w Sandomierzu!
Sandomierz – najlepsze atrakcje dla dzieci
Sandomierz to świetne miejsce na rodzinny wyjazd nie bez powodu – poza ogromną ilością miejskich zabytków i ciekawych miejsc, nie sposób nudzić się tu wraz z dziećmi, a o świetną zabawę i edukację najmłodszych można zadbać, wybierając się do Zbrojowni Rycerskiej Chorągwi Rycerstwa Ziemi Sandomierskiej. To miejsce stanowi swego rodzaju muzeum, w którym znajduje się wiele interesujących eksponatów zbrojnych, jak miecze, kusze i szable a największą frajdę stanowi możliwość dotykania i interaktywnej nauki. Po muzeum oprowadzają uśmiechnięci przewodnicy, którzy wprawiają w dobry nastrój i zachęcają do odkrywania uroków rycerskich czasów. Zbrojownia Rycerska otwarta jest w godzinach: 10:00 – 16:00, a bilet wstępu to koszt 9 złotych dla dorosłych i 6 złotych dla dzieci, studentów oraz seniorów.
Wśród innych atrakcji Sandomierza dla dzieci znajdują się baseny, tenisowe korty, choć niewątpliwe wrażeń dostarczy wejście na szczyt Bramy Opatowskiej i podziwianie rozległej panoramy. Dużo więcej można zobaczyć w okolicy, a miejsca które z pewnością zachwycą dzieci to: Europejskie Centrum Bajki w Pacanowie, Żywe Muzeum Porcelany w Ćmielewie czy Jura Park w Bałtowie.
Ciekawe miejsca w okolicach Sandomierza
Sandomierz nazywany jest Perłą województwa świętokrzyskiego, a poza miejskim centrum można odnaleźć wiele ciekawych miejscówek, które koniecznie należy odwiedzić podczas pobytu w tym regionie. To okolica bogata w zamki i zabytkowe kościoły lecz dla miłośników przyrody również znajdzie się tu kilka aktywności. Poza miastem wytyczonych jest wiele pieszych szlaków i rowerowych ścieżek, dzięki którym śmiało można eksplorować województwo świętokrzyskie na świeżym powietrzu i podziwiać otaczające krajobrazy sandomierskiej ziemi.
Góry Pieprzowe
Piękna pogoda służy wycieczkom, a w okolicach Sandomierza świetnym pomysłem na takie spędzanie czasu będzie piesza wędrówka po Górach Pieprzowych, zwanych Pieprzówkami. Pasmo niewysokich szczytów zawdzięcza swoją nazwę łupkom kambryjskim – skałom, które do złudzenia kształtem i kolorem przypominają ziarna pieprzu. Trasa prowadzi szlakiem czerwonym o długości 2-2,5 kilometra, a podczas spaceru można oglądać wiele gatunków lokalnej roślinności, w tym pięknych róż! Góry pieprzowe uznaje się za największe skupisko dziko rosnących gatunków tych kwiatów, a miejsce to szczególnie atrakcyjne jest od wiosny do końca lata!
Zamek w Baranowie Sandomierskim
Nieopodal miasta w Baranowie Sandomierskim wznosi się piękny, polski zamek, który stanowił przed laty posiadłość magnatów zamieszkujących tę ziemię. Budowla prezentuje renesansowy styl architektoniczny, a wzniesiona została w ostatnich latach XVI wieku. Przez pewien czas obiekt należał do rodu Górków, podobnie jak znajdujący się na Wielkopolsce Zamek w Kórniku, jednak tak jak wiadomo z historycznych źródeł, na przestrzeni lat Zamek w Baranowie Sandomierskim znajdował się w posiadaniu wielu zamożnych rodzin.
Dziś w jego wnętrzach znajduje się muzeum, które udostępnia gościom zabytkowe wnętrza rezydencji, a zwiedzanie odbywa się trzema wyznaczonymi trasami – arkadowym dziedzińcem zamku, secesyjną kaplicą zamkową lub historycznym wnętrzem zamku. Wszystkie z powyższych opcji dostępne są w towarzystwie przewodnika, a przejście jednej z nich zajmuje zegarową godzinę. Dla chętnych istnieje możliwość indywidualnego zwiedzania tajemnic zamkowego przyziemia. Muzeum czynne jest codziennie, choć godziny otwarcia różnią się w zależności od sezonu i pory roku. Poza eksplorowaniem wnętrz można podziwiać różne wystawy stałe i urokliwy park, na którego terenie wznosi się budowla.
Zamek Krzyżtopór
W odległości około 35 kilometrów od Sandomierza usytuowana jest prawdziwa twierdza – ufortyfikowany Zamek Krzyżtopór. Miejsce to w XVII wieku stanowiło siedzibę wojewody sandomierskiego – Krzysztofa Ossolińskiego, który zafascynowany zbrojną włoską architekturą postanowił wybudować jedną z obronnych rezydencji. Zamek posiada bardzo bogatą, ale także smutną historię, która dotknęła syna założyciela posesji. Twierdza strzeżona jest przez Białą Damę i Husarza w zbroi, a więcej o ciekawych faktach i perypetiach zamku można dowiedzieć się podczas zwiedzania.
Więcej na temat zamku Krzyżtopór przeczytasz w naszym artykule: Zamek Krzyżtopór – największy pałac swoich czasów
Dostępnych jest kilka tras dla gości odwiedzających zamek, a wśród nich można zwiedzać bastiony, oficyny i pałac, źródła i ogrody oraz piwnice – z wyborem wariantu standardowego lub dwa odważnych – wyłącznie z latarkami! Szlaki oznaczone są odpowiednimi kolorami, a do obiektu można zawitać każdego dnia od godziny 08:00. Godziny zamknięcia różnią się od sezonu turystycznego i dni tygodnia, a koszt biletu to 7-12 złotych. Zamek oferuje także zwiedzanie nocne dla zorganizowanych grup. Cena biletu przy wybraniu takiej opcji wynosi 25 złotych od osoby, a minimalna grupa powinna składać się z 20 osób. Warto wspomnieć, że Zamek Krzyżtopór uznany został w 2008 roku pomnikiem historii.
Opatów
Turyści w ramach pobytu w Sandomierzu mogą udać się do pobliskiego Opatowa, który położony jest niecałe 30 kilometrów od miasta i stanowi interesujące historycznie miejsce do zwiedzania. Wśród największych atrakcji wyróżnia się: Bramę Warszawską, Kolegiatę św. Marcina, Kościół wraz z klasztorem OO. Bernardynów, zabytkowy rynek, ratusz, pomnik Ludwika „Topora” Zwierzdowskiego – jednego z dowódców podczas powstania styczniowego, który upamiętnia jego śmierć.
Na opatowskich rynku, podobnie jak w Sandomierzu znajduje się Podziemny Szlak Turystyczny, powstały dzięki tej samej działalności lessowej występującej w regionie. To doskonały pomysł na spędzenie wolnego czasu dla tych, którzy interesują się odkrywaniem tajemniczych korytarzy pod powierzchnią. Ta trasa budowana i obsługiwana była przez miejskich kupców, którzy w jej piwnicach dokonywali wymiennych transakcji. Opatów znany jest miejscowym pod nazwą „Miasto Skarbów”, więc z pewnością jednodniowa wycieczka do tego miasta będzie dominować w serię przygód i ciekawych, historycznych odkryć kolejnego skrawka województwa świętokrzyskiego.
