Krzemionki Opatowskie — unikalna kopalnia krzemienia pasiastego

Wyjątkowa, neolityczna kopalnia — Krzemionki Opatowskie. Jest to atrakcja na skalę światową, mieszcząca się w obrębie miejscowości Sudów, Ruda Kościelna i Stoki — zaledwie 8 km od Ostrowca Świętokrzyskiego. Krzemionki oferują nie tylko szereg eksponatów, ale także wiele ciekawych roślin, wyjątkową kawiarnię, a nawet i sklepy z pamiątkami. Krzemionki Opatowskie stanowią jedno z tych miejsc, które naprawdę warto odwiedzić! Poznaj historię tego miejsca oraz praktyczne informacje, z którymi należy zapoznać się przed rozpoczęciem podróży.

Kilka słów o kopalni Krzemionki Opatowskie

Krzemionki Opatowskie to kopalnia krzemienia, która została odkryta w roku 1922. Dokonał tego znany geolog — Jan Samsonowicz. Zauważył również pozostałości pracowni, w której obrabiano kamienie, a także pozostawione filary. Kopalnia była eksploatowana w latach około 3900-1600 p.n.e. Krzemień wydobywano wówczas przy pomocy płytkich dołów i głębokich szyb. Prace, które zostały przeprowadzone na tym terenie, pozwoliły ustalić cztery rodzaj kopalń, w tym komorowe, niszowe, jamowe oraz filarowo-komorowe. 

Ciekawostką jest, że NBP (Narodowy Bank Polski) w 2012 roku w celu upamiętnienia kopalni wprowadził do obiegu monety wykonane właśnie z krzemienia pasiastego. W 2019 roku obiekt ten został wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Obecnie Krzemionki Opatowskie stanowią najlepiej zachowany tego typu obiekt na całym świecie.

Krzemień pasiasty nie jest specjalnie popularnym krzemieniem, a to m.in. ze względu na to, że Góry Świętokrzyskie są jedynym miejscem na świecie, w którym występuje. Lata temu krzemień pasiasty wykorzystywany był do wyrobu wszelkiego rodzaju narzędzi, a nawet i amuletów. Wydobywali go neolitycznymi górnicy i miał znacznie głównie użytkowe. Wówczas siekiery wykonane z krzemienia pasiastego były szczególnie popularne i wytrzymałe.

Krzemionki Opatowskie — muzeum 

Muzeum Archeologiczne Krzemionki od roku 1979 znajduje się w Ostrowcu Świętokrzyskim — dawniej miejsce to zwane było Muzeum Regionalnym. Niestety wybuch II wojny światowej wiązał się z koniecznością zlikwidowania muzeów — tego również. Przez ten czas udało się ukryć najcenniejsze eksponaty. Starania o ponowne otworzenie muzeum rozpoczęły się w latach 60. XX wieku i przyniosły oczekiwane rezultaty. Placówka została wybudowana. Istotnym momentem w jej całej historii było przyłączenie do struktury organizacyjnej Krzemionek. Decyzja ta została podjęta w roku 1978 przez Ministra Kultury i Sztuki i dzięki temu muzeum przestało podlegać władzom miejskim. W roku 2016 minęło 50 lat od początku działalności muzeum.

Od roku 2001 muzeum znajduje się w gronie muzeów wpisanych do Państwowego Rejestru Muzeów MKiDN. Miejsce to można zwiedzić, jednak wyłącznie w towarzystwie przewodnika. W muzeum poznasz podstawowe aspekty dot. życia w wiosce neolitycznej, sposobów, które były stosowane w celu zdobycia jedzenia, a także aspekty dot. handlu i rzemiosła. Nie brakuje również wystaw, które dotyczą bezpośrednio krzemienia pasiastego oraz osadnictwa pradziejowych górników w rejonie wydobywania tego surowca. Obecnie w muzeum możemy dostrzec około 5600 woluminów oraz 4200 eksponatów — są to ogromne liczby. Osoby zainteresowane tematem mogą uczestniczyć również w spotkaniach, które odbywają się w muzeum i obejmują ciekawe, historyczne tematy. 

Rezerwat przyrody Kamionki Opatowskie

Rezerwat Kamionki Opatowskie mieści się w województwie świętokrzyskim na terenie Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej. Został utworzony w roku 1995, a jego powierzchnia obejmuje aż 378,83 ha — teren neolitycznych kopalni. Granicą rezerwatu są lasy — lasy państwowe Nadleśnictwa Ostrowiec Świętokrzyski oraz las wsi Stoki Stare. Okolice są więc zielone i naprawdę przyjemne dla oka. 

Na terenie rezerwatu odkryto występowanie wielu ciekawych, chronionych i przede wszystkim rzadkich gatunków roślin. Mowa tu m.in. o:

• wiśni karłowatej, 
• buławniku czerwonym, 
• ożance właściwej,
• lilii złotogłów, 
• pierwosneku lekarskim,
• goryczce krzyżowej, 
• obuwiku pospolitym, 
• omanie wąskolistnym, 
• pępawie różyczkolistnej. 

Ponadto na tym obszarze wyodrębniono Zachowawczy Drzewostan Nasienny dęba bezszypułkowego. Rezerwat archeologiczny obejmuje wiele interesujących elementów. Możesz zobaczyć rekonstrukcję obozowiska górników, a także osadę neolityczną czy grobowiec megalityczny. 

Dlaczego to miejsce jest tak wyjątkowe?

Krzemionki Opatowskie są wyjątkowym miejscem z prostego powodu — to obecnie jedyna kopalnia krzemienia pasiastego w Polsce i na świecie, która została udostępniona dla turystów. Dzięki wielu zachowanym eksponatom i zebranej wiedzy możesz naprawdę wiele się dowiedzieć. Oprócz tego turyści mają możliwość uczestniczenia w różnych ciekawych wydarzeniach i zobaczenia krzemienia pasiastego. Przybiera on naprawdę interesującą formę i jest wyjątkowo atrakcyjnym krzemieniem. 

Niektórzy nawet uważają, że charakteryzuje się on własnościami magicznymi oraz że chroni przed demonami. Dziś na terenie muzeum możesz nawet taki kamień (lub inny) kupić, a także biżuterię z niego wykonaną. Sama kopalnia robi ogromne wrażenie podczas zwiedzania i to również jest powód, dla którego to miejsce jest niepowtarzalne i warte zwiedzenia. Koniecznie podczas zwiedzania zwróć uwagę na jedną ze skał, na której znaleziono symbol Bogini Matki Ziemi. Wielu naukowców twierdzi, iż miał on chronić górników. Prezentuje się naprawdę ciekawie i posada ponad 2000 lat. 

Krzemionki Opatowskie — praktyczne informacje

Na terenie muzeum mieści się kawiarnia — możesz w niej coś przekąsić oraz wypić herbatę czy kawę. W niedalekiej odległości znajdują się także sklepy z pamiątkami i minerałami. Znajdziesz w nich wiele ciekawych przedmiotów. 

Sama trasa zwiedzania rezerwatu ma około 2 kilometrów. Obejmuje ona również kawałek pod ziemią, więc warto zabrać ze sobą coś ciepłego do ubrania — temperatura pod ziemią jest niska, nawet gdy na zewnątrz jest ciepło. Spokojne zwiedzenie całych Krzemionek zajmuje około kilku godzin. Trasa zwiedzania ma około 2 kilometrów.  Jeśli będzie Ci zależeć, wyrobisz się nawet w 1,5 czy 2 godziny. Kwestia ta jest zależna m.in. od tego, czy zatrzymasz się na chwile w kawiarni, czy zdecydujesz się na zakup pamiątek itp. 

Ciekawostką jest, iż na terenie rezerwatu zarejestrowano aż 384 gatunki roślin. 39 z nich stanowią rośliny rzadkie i chronione. Całość rezerwatu oraz muzeum stanowi idealną propozycję zarówno dla rodzin, jak i grup młodzieży lub dorosłych. Krzemionki stanowią 16. polski wpis na listę dziedzictwa UNESCO. Poza nimi znajdują się tam m.in. Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku w Tarnowskich Górach, Stare Miasto w Krakowie, Zamek Krzyżacki w Malborku czy Średniowieczny zespół miejski Torunia. 

Ceny zwiedzania i godziny otwarcia

Bilet normalny do muzeum i rezerwatu kosztuje 8 zł, z kolei ulgowy — 5 zł. Tury zwiedzania rozpoczynają się o następujących godzinach:

• od poniedziałku do piątku: 9:30, 10:30, 11:30, 12:30, 14:30, 15:30,
• od soboty do niedzieli: 9:30, 11:30, 13:30, 15:30.

Jak dojechać do rezerwatu?

Do rezerwatu dostaniesz się zarówno komunikacją miejską, jak i samochodem. Jego dokładny adres to:

Sudół 135 a

26-400 Ostrowiec Świętokrzyski

Miejsce to znajduje się niedaleko drogi wojewódzkiej (754) pomiędzy wsiami Sudół i Magonie. Kierując się nią, bez problemu dotrzesz na miejsce. Jeżeli z jakiegoś powodu preferujesz dojazd busem — wybierz linię nr 110 firmy TransKatrina. Co więcej, przez rezerwat przechodzi również niebieski szlak turystyczny — z Łysej Góry do Pętkowic. W ten sposób również dostaniesz się na miejsce. 

Rezerwat jest oznaczony tablicą informacyjną oraz brązowymi tablicami Świętokrzyskiego Szlaku Archeo-Geologicznego. Nie sposób ich przeoczyć. Na drodze krajowej również powinieneś dostrzec reklamy JuraParku w Bałtowie. Krzemionki Opatowskie nie tylko gwarantują ciekawe widoki i doświadczenia, ale jest to miejsce przede wszystkim ważne dla Polski. Samo muzeum działa już od ponad 50 lat, ma za sobą mnóstwo doświadczeń. Jego historia jest naprawdę zadziwiająca!