Turcja to nie tylko piękne wyszywane dywany, oryginalne smaki, piękne stroje i charakterystyczne budowle. To również perełki do odkrycia. Jedną z nich jest Hierapolis – miasto na białej skale. Dlaczego na białej skale? Co oznacza nazwa Hierapolis?
Kilka ogólnych informacji o Hierapolis
Wokół tarasów znajdują się ogromne uprawy bawełny, stąd nazwa Bawełniany zamek lub Bawełniana twierdza. Wapienne tarasy, które są punktem rozpoznawalnym tego miejsca powstały podczas wypływania wód podziemnych na powierzchnię. Pammukale powstało dzięki 17 źródłom podziemnym, które doprowadziły do powstania tarasów. W mieście znajdowały się wszystkie budowle charakterystyczne dla starożytnych miast – agora, teatr, łaźnie, wille bogatych mieszkańców, nekropolię i fontanny oraz świątynie Apollina i Plutona.
Krótka historia miasta na białej skale
Hierapolis jest starożytnym miastem, które zbudowano niedaleko Pammukale – wapiennych tarasów. Miasto prawdopodobnie powstało w II wieku p.n.e., a jego założycielem był Eumenes II. W 133 roku p.n.e. rządy w mieście przejęli Rzymianie, a w 17 roku p.n.e. miasto zostało zniszczone przez trzęsienie ziemi. Po 395 roku n.e., czyli podziale Cesarstwa Rzymskiego nad miastem zapanował Bizancjum. Po drugim kataklizmie w 1354 roku miasta już nie odbudowano, a mieszkańcy nigdy do niego nie wrócili.
Więcej o Pamukkale przeczytasz w naszym artykule: Czy warto odwiedzać tureckie tarasy trawertynowe Pamukkale?
Archeolodzy zaczęli swoje wędrówki po mieście w 1887 roku. Później już w XX wieku miasto zaczęto odbudowywać.
Ruiny starożytnego uzdrowiska – Hierapolis
Instytucja sanatorium jest starsza niż nam się wydaje. Dowodem tego jest Hierapolis. W czasach starożytnych wielu Rzymian przyjeżdżało tutaj zażyć kąpieli termalnych. To miejsce niedaleko Pammukale, które słynie z gorących źródeł. Miłość turystów do ciepłych jest ogromna, nie dziwi więc chęć wykąpania się w dawnych basenach Kleopatry. Baseny są tak nazywane, ponieważ niecka stworzona przez trzęsienie ziemi była prezentem od Marka Antoniusza dla Kleopatry.
Znaczenie nazwy Hierapolis
Nazwa Hierapolis najczęściej jest tłumaczona jako Święte Miasto. Słowo pochodzi od greckiego wyrazu hieron, które oznaczało świątynię.
Hierapolis – co zobaczyć?
Atrakcje tureckiego miasta, które powstało w czasach starożytnych są dzisiaj objęte ochroną prawną. Turcja utworzyła tutaj park narodowy, a UNESCO wpisało na listę światowego dziedzictwa. Co można zobaczyć wokół Pammukale?
Łaźnie miejskie
Zostały zbudowane w III wieku p.n.e. W czasach Kleopatry były jednymi z większych budynków miasta. Dzisiaj to siedziba Muzeum Archeologicznego, które powstało w 1984 roku. Basen, wokół którego zbudowano łaźnie ponoć ukształtowało trzęsienie ziemi. Łaźnie były zbudowane z marmuru przykryte sklepieniem. Co ciekawe w łaźniach istniał system ogrzewania podłogowego.
Ok. V wieku przebudowano je na kościół.
Nimfeum
To dwupiętrowy budynek pochodzący z II wieku z ogromnych kamiennych bloków. Budynek miał kształt litery U i był jednocześnie fontanną. Na niszach ściennych znajdowały się posągi, a basen był połączony z domami mieszkańców. Współcześnie zachowały się tylko ściana tylna i boczna.
Fontanna była również świątynią poświęconą nimfom.
Świątynia Apollina
Świątynia Apolla powstała w czasach hellenistycznych. Budynek zniszczyło trzęsienie ziemi w
60 r. później odbudowano. Oglądane dzisiaj ruiny pochodzą z III wieku. Świątynia była zbudowana na planie prostokąta 20 × 15 m z doryckimi kolumnami.
Martyrium Świętego Filipa
Martyrium wybudowano ok. IV i V wieku w miejscu śmierci św. Filipa. Powstało za murami i było budowlą na planie ośmiokąta. Miał on symbolizować życie wieczne i zmartwychwstanie. Budowniczowie postarali się, by wyeksponować symbolikę liczby 8. Dodatkowo łuki ozdobiono symbolami chrześcijańskimi wpisanymi w okręgi. Do głównej bryły kościoła przylegle powstało 8 kapliczek. Według badań archeologów kopuła powstała z drewna i ołowiu. Na lukach są krzyże. By dotrzeć do martyrium św. Filipa trzeba było przejść przez most wybudowany ok. V wieku. Ułatwiał on pielgrzymom dostanie się do grobu apostoła.
Plutonium
Było miejscem poświęconym Plutonowi. Odkryli je Włosi w 1965 roku. Plutonium powstało na szczycie jaskini i było czymś w rodzaju przejścia do podziemi. W tym miejscu składano ofiary ze zwierząt. Było także najstarszym miejscem kultu w tym mieście. Do jaskini mogli wejść tylko kapłani, którzy potrafili wstrzymać oddech, ponieważ w jaskini uwalniają się trujące gazy.
W Plutonium można było zapytać wyrocznię o przyszłość. Jako że nie ma nic za darmo, trzeba było zostawić prorokującej jakiś datek. Dzisiaj Plutonium jest ukryte w ruinach. To dobrze, ponieważ spod ziemi nadal uwalniają się trujące gazy.
Teatr rzymski w Hierapolis
Jest jednym z najlepiej zachowanych miejsc w ruinach miasta. Powstał ok. II wieku z inicjatywy Hadriana. W III wieku przebudowano scenę i widownię. Została wpleciona w zbocza góry i podzielono ją na 2 części, które mają 20 i 25 rzędów miejsc. W teatrze jest 7 przejść, które dzielą go na sektory. Widownia mogła pomieścić ok. 10 tys. oglądających.
Widownia jest oparta na zboczach wzgórza. Podobnie jak inne słynne starożytne teatry również ten był tak skonstruowany, by umożliwić rozgrywanie bitew morskich na prawdziwych falach.
Gimnazjon
Był istotną częścią łaźni miejskich. Tzw. palestra była miejscem do ćwiczeń we wschodniej części term i miał wymiary 46 × 52 m. Do dzisiaj zachowała się inskrypcja z napisem gimnazjon. Dziedziniec prawdopodobnie zdobiły kolumny w porządku doryckim.
Grobowce w Hierapolis
Ci, którzy przyjeżdżali wykąpać się w wodach Pammukale często nie powracali do domu. Wielu z nich umierało i chowano ich na miejscowym cmentarzu. Groby wykopywano w trzech miejscach – na północ, wschód i południe. Zależnie od pozycji społecznej i obyczajów narodowych, grobowce różnie wyglądały. Były to ozdobne sarkofagi, grobowce rodzinne oraz pojedyncze groby.
Groby mniej zamożnych były bardzo proste i wykute w skale.
Nekropolia Hierapolis była podzielona na 3 części – północną, południową i wschodnią. Podczas badań archeologicznych udało się zidentyfikować ok. 1200 grobów i odczytać 300 inskrypcji. Najciekawszymi grobowcami są:
- 114 – pochowano w nim Aeliusa Apollinariusa Makedona. Znany jest także jako grobowiec klątwy,
- 148B – to grób Żyda,
- 163D – pochowano tu rodzinę żydowską. Grobowiec ma kształt domku z dachem dwuspadowym na podium,
- 176 – największy grobowiec rodzinny. Pochodzi z przełomu II i III wieku n.e. i przypomina mały domek.
Baseny Kleopatry
Jest basenem z wodami termalnymi. Nazwa wzięła się z legendy, według której miała dostać go jako prezent od Marka Antoniusza. W starożytności otaczały go kolumny w stylu jońskim. Dzisiaj, odwiedzając Pammukale basen Kleopatry można nurkować. Inną nazwą jest święta sadzawka. Woda w basenie ma 36 stopni Celsjusza. Kąpiel w nim wpływa pozytywnie na problemy skórne, choroby układu krążenia, reumatyzm i choroby trawienne.
Ulica Frontiusa
To główna ulica Hierapolis, która ma długość ok. 1 km. Była ulicą handlową, przy której stały domy, sklepy i ważne budynki miejskie. W starożytności była otoczona kolumnadą. Z tego powodu czasem nazywano ją Kolumnadową. Powstała w latach 84–86 p.n.e.
Od Kolumnadowej odchodziły mniejsze uliczki, które tworzyły siatkę.
Muzeum w Hierapolis
Znajduje się w budynku łaźni miejskich. Otwarto je w 1984 roku, a jego misją stało się propagowanie wiedzy o historii miasta. W ogrodach muzeum można zobaczyć ogromne kamienne posągi, sarkofagi oraz rzeźby. Muzeum podzielono na 3 sale – Grobowców i Posągów, Teatru i Małych Eksponatów. Na ekspozycjach można zobaczyć m.in. płaskorzeźby, monety, gliniane lampy i biżuterię.
Wstęp do muzeum kosztuje 5 lirów tureckich. Placówka jest czynna codziennie od 8.00 do 17.00.
Pozostałe atrakcje Hierapolis
- Dom z kapitelami jońskimi – odkryto go podczas wykopalisk w 1898 roku. Nazwę zawdzięcza kolumnom z czerwonego marmuru. Dom prawdopodobnie należał do jednej z bogatszych rodzin mieszkających w mieście.
- Bramy do miasta i mury obronne – po przeciwległych stronach znajdowały się wieże obserwacyjne. Dzisiaj jedna z bram została odrestaurowana i wchodzą przez nią zwiedzający.
- Budynek bizantyjski – powstał prawdopodobnie w X wieku. Prowadziły do niego 2 wejścia. Być może służył jako brama do sanktuarium.
- Grobowiec św. Filipa – powstał prawdopodobnie w czasach rzymskich. Przy grobowcu znajduje się kościół.
- Katedra – to zabytek z czasów chrześcijańskich Hierapolis. Składa się z 3 naw i baptysterium, czyli miejsca chrztu. Wnętrze dzieliły dwa szpalery kolumn.
- Nimfeum trytonów – to druga fontanna w Hierapolis. Na jej murach znajdują się wizerunki trytonów. Fontanna miała długość 60 m. Zdobiły je także wizerunki Amazonek. Delfiny i personalizacje rzek oraz strumieni.
- Brama Domicjana i latryny – brama wejściowa od strony cmentarza zbudowana na cześć Domicjana. Od niej zaczynał się główny trakt komunikacyjny, czyli ul. Frontiusa. Latryny przy bramie powstały w I wieku n.e. Miały ok. 20 m długości i 6 m szerokości. Z czasem stały się magazynem.
- Spacer po ruinach przy śpiewie cykad – to jedna z najciekawszych atrakcji podczas zwiedzania. Śpiew cykad i opowieści przewodnika o mieście sprawią, że jego odwiedzenie stanie się niezapomnianym przeżyciem.
Wycieczka do Pamukkale – Hierapolis
Wyjazd do Pammukale często jest wycieczką fakultatywną. W czasie wycieczki można zobaczyć wszystkie opisane wyżej atrakcje. W czasie wyjazdu można spędzić cały dzień. Warto zabrać wygodne buty i cieplejszą bluzę. Poruszanie się po tarasach wymaga ostrożności.
Jak dotrzeć do Hierapolis?
Odwiedzenie Pammukale to dla wielu punkt obowiązkowy podczas wyjazdu na wakacje do Turcji. Do Bawełnianej twierdzy można dotrzeć autokarem z hotelu w ramach wycieczki fakultatywnej. Można także z dworca w Denizli pojechać autobusem. Do Pammukale można również dojechać z Anatolii.
Wyjazd do Pammukale – pozostałe informacje
Pammukale jest otwarte dla zwiedzających od 8.30 do 19.30. Najlepiej pojechać w odrobinę chłodniejszych miesiącach, czyli wrześniu lub październiku, ponieważ jest wtedy mniej tłoczno. Wchodząc na tarasy trzeba zdjąć buty, a wejście na nie zajmuje ok. godziny. Wstęp na teren kompleksu kosztuje ok. 25 tureckich lirów.
Hotele są oddalone od Hierapolis i Pammukale o ok. 2 km.
