Jeżeli nie wiesz, czym jest nocne zwiedzanie komnat zamkowych, zdecydowanie warto wybrać się do Chęcin! Zamek Królewski był siedzibą żon polskich królów, o których do dziś krążą tam legendy. Wybierz, w jaki sposób chcesz zwiedzać warownię, następnie sprawdź, w jaki sposób możesz tam dojechać, spakuj aparat fotograficzny i rozpocznij zwiedzanie. W zamku zakochali się pisarze oraz twórcy „Pana Wołodyjowskiego” i „Ojca Mateusza”, teraz czas na Ciebie!
Zamek Królewski w Chęcinach
Zamek Królewski w Chęcinach został zbudowany na skalistym wzgórzu prawdopodobnie w XIII lub XIV w. Zainicjował to król Czech i Polski – Wacław II. Następnie mieszkał w nim Władysław Łokietek, a potem jego syn Kazimierz Wielki. W murach zamku mieszkały również rodziny kolejnych królów. Sama warownia oraz okoliczne wsie były poświęcone żonom i wdowom królewskim. Źródła historyczne wskazują, że z pewnością przebywała tam Adelajda Heska, która jednak po dwóch latach przeniosła się do Żarnowca; Elżbieta Łokietkówna, która sprawowała rządy w imieniu syna Ludwika oraz Sońka Holszańska, która z powodu zarazy w 1425 r. przeniosła się na Wawel wraz z synem, przyszłym Władysławem Warneńczykiem.
Najbardziej znaną królową, która mieszkała w Chęcinach, jest Bona Sforza – żona Zygmunta I Starego. Była znana z przedsiębiorczości, zgromadziła skarby, które potem wywiozła ze sobą do Włoch. Wyjechała po konflikcie z synem zmarłego króla.
Jak dojechać?
Chęciny są oddalone od Kielc o ok. 15 km na południowy zachód, na trasie E7, która biegnie z Krakowa. Z Kielc można dostać się do miasta autobusem linii 31 lub komunikacją pozamiejską. Stacja, na której należy wsiąść znajduje się przy ul. Żytniej.
Jeżeli zamierzasz przyjechać samochodem, masz do wyboru dwie trasy. Pierwsza prowadzi na Górę Zamkową. Aby się na nią dostać trzeba kierować się z Kielc na południowy zachód ulicą Jędrzejowską. Trasa powinna się zakończyć na parkingu przy tej samej ulicy – znajduje się on u podnóży Zamku i ma też miejsca dla autokarów. Dalszą drogą trzeba przebyć pieszo, kieruj się do bramy warowni traktem królewskim.
Druga trasa jest nieco trudniejsza. Prowadzi kamienistą drogą z rynku, obok Urzędu Miasta, aż do Kościoła św. Bartłomieja, skąd trzeba się kierować w górę stromą ścieżką. Stąd dotrzesz już bezpośrednio do zamku.
W okolicy znajdują się jeszcze inne parkingi:
- przy ul. Radkowskiej, obok Kościoła Parafialnego św. Bartłomieja
- przy ul. Małogoskiej, obok Klasztoru Sióstr Bernardynek
- przy u. Armii Krajowej, obok Klasztoru Ojców Franciszkanów
Historia Zamku w Chęcinach
Nie ma oficjalnych danych, co do powstania Zamku. Zakłada się, że powstał pod koniec XIII w., ponieważ w 1306 r. Władysław Łokietek nadał go Janowi Muskacie – biskupowi krakowskiemu. Rok później cofnął swoją decyzję i przejął warownię. Dzięki jego rządom stała się centrum gospodarczym, politycznym oraz militarnym. Odbywały się tam również zjazdy możnowładców oraz rycerstwa z terenów małopolski oraz wielkopolski. Zamek Chęciny był również miejscem, gdzie gromadziły się wojska wyruszające na wojna z Krzyżakami. W 1331 r. wyruszono stąd na bitwę pod Płowcami. Zdeponowano również skarbiec archidiecezji gnieźnieńskiej, żeby zabezpieczyć go przed wrogami.
Po śmierci Łokietka, warownią zajmował się Kazimierz Wielki. Zamek Królewski w Chęcinach stał się fortecą, która pozostała niezdobyta przez ponad 250 lat. Mocno go rozbudowano oraz dodano podwyższone kamienne wieże. W Chęcinach rezydowała głównie druga żona władcy – Adelajda. Później wprowadziły się m.in. Zofia Holszańska, żona Władysława Jagiełły oraz Bona, żona Zygmunta Starego.
Później Zamek Chęciny pełnił funkcję więzienia stanu. Osadzono w nim oskarżonego o podburzanie Rusi przyrodniego brata Jagiełły – Andrzeja Wingolda, a także Warcisława z Gortatowic czy jeńców schwytanych po zwycięstwem pod Grunwaldem, np. Michała Küchmeistra – wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego.
Zamek Chęciny obecnie
Zamek Królewski w Chęcinach przeszedł pierwsze prace konserwacyjne w 1877 r. Jednak to dopiero w 2013 r. rozpoczęła się rewitalizacja, która trwała 2 lata. Dzięki badaniom archeologicznym odkryto wieżę, która prawdopodobnie stanowi najstarszą część zamku. Odbudowano również trakt królewski, a dodatkowo udostępniono zwiedzającym toalety, parking oraz kawiarnie. Działania zostały wsparte ze środków Unii Europejskiej, a całkowity koszt renowacji wyniósł 8 143 446,69 zł.
Zwiedzanie Zamku w Chęcinach
Zamek Chęciny można zwiedzać na różne sposoby. Dla odwiedzających przygotowano różne formy poznawania uroków dawnego Zamku Królewskiego.
- Oferta łączona: zwiedzenia Zamku oraz kamienicy „Niemczówka” – w kamienicy znajduje się Zbrojownia, Sień oraz Sala Wielka, można tam też zrobić pamiątkowe zdjęcie na specjalnie przygotowanej ścianie oraz zwiedzić Muzealną Izbę Pana Wołodyjowskiego. W zamku Chęciny będą zaprezentowane zdjęcia historyczne w drewnianych gankach lub w baszcie kwadratowej, można zobaczyć też wystawę broni drzewcowej oraz przymierzyć zbroję rycerską, po czym zakuć się w dyby lub usiąść na krześle inkwizytora.
Od kwietnia do października taki bilet kosztuje 18 zł (normalny) oraz 13 zł (ulgowy). W pozostałych miesiącach koszt maleje do 14 zł i 11 zł.
- Zwiedzanie z przewodnikiem – pozwala na odkrycie ciekawych historii i legend związanych z warownią, a także na bieżąco zadawanie pytań osobie, która zna zamek niemal od podszewki!
Koszt takiej formy zwiedzania to 100 zł brutto. Przejście całą trasą zajmuje ok. 40 minut.
- Gra terenowa – pozwala na aktywne spędzanie czasu podczas zwiedzania. Oglądanie historycznych murów oraz zabytkowej kamienicy „Niemczówka” odbywa się poprzez zabawę. W ofercie zamku są 3 rodzaje gier, dopasowanych do różnych grup wiekowych: „Śladami zabytków miasta Chęcin”, „I Ty możesz zostać wielkim odkrywcą” oraz Odkrywanie zamkowych tajemnic”.
- Zwiedzanie na śniadanie – pozwala na spędzenie poranka na zielonych terenach, które otaczają warownię. Weź ze sobą koc, a resztę umożliwi Zamek. Jedzenie można kupić w lokalnych punktach gastronomicznych. Możesz wybrać spośród 8 lokali. Zdecyduj, czy wolisz zjeść pyszne śniadanie na dziedzińcu zabytkowej „Niemczówki” czy w innej ulubionej lokalizacji na terenie Zamku.
Taka forma zwiedzania jest możliwa jedynie w sezonie letnim, w godzinach 8:30-12:00.
Noc na zamku
Noc na zamku to cykliczna impreza, podczas której uczestnicy mają szansę na dobrą zabawę połączoną z odkrywaniem kolejnych legend i tajemnic związanych z zamkiem. Noc na zamku jest organizowana jedynie w sezonie letnim.
W programie wydarzenia zawarto:
- opowieści przy ognisku,
- pokazy dawnych tańców i bitew szlacheckich,
- oglądanie broni oraz strojów historycznych, które pochodzą z różnych epok,
- zwiedzanie zamku w nocy,
- szukanie ducha Białej Damy.
Legenda o królowej Bonie
Nocami na zamku widywana jest Biała Dama, która pojawia się w długiej białej sukni. Mówi się, że w okolicach zmierzchu pojawia się właśnie królowa Bona Sforza. Wcześniej wyraźnie słychać tętent koni, jednak żadnego zwierzęcia nie widać.
Kiedyś Zamek Królewski w Chęcinach był domem królowej. Przechowywała w nim również swoje skarby. W końcu jednak zdecydowała się wrócić do ojczyzny, czyli do Włoch. Dobra, które do niej należały przetransportowano za pomocą 12 wozów. Podczas przejazdu przez most nad rzeką Nidą wydarzyła się tragedia. Most się załamał, a wszystkie skarby wpadły do wody! Na szczęście część przedmiotów pozostała na zamku, gdyż nie było możliwości, aby je przewieźć. Biała Dama snuje się między murami zamku, szukając swoich kosztowności do dziś.
Zamek w Chęcinach – cennik i godziny otwarcia
Cena biletu wstępu zależy od pory roku – w sezonie letnim, czyli miesiącach od kwietnia do października bilet normalny kosztuje 12 zł, ulgowy 9 zł, a rodzinny 35 zł. W pozostałych miesiącach cena biletu normalnego spada do 8 zł, zaś ulgowego do 6 zł. Dzieci, które nie ukończyły 5 lat, mogą zwiedzać zamek za darmo.
Bilet wstępu obejmuje zwiedzanie zamku, lapidarium oraz Domu Wielkiego, a także galerii historycznej oraz wystawy broni drzewcowej.
Godziny otwarcia różnią się w zależności od miesiąca:
- styczeń oraz grudzień 9:00-15:00
- luty oraz listopad 9:00-16:00
- marzec 9:00-17:00
- kwiecień 9:00 – 18:30
- maj i czerwiec oraz wrzesień 9:00-19:00
- lipiec i sierpień 9:00-19:30
- październik 9:00-18:00
Ciekawostki o zamku
O Zamku w Chęcinach rozpisywali się polscy twórcy, którzy byli zachwyceni wyglądem lub historią budowli. Pisarz i dramaturg Julian Ursyn Niemcewicz w 1811 r. opisał ruiny, które pozostały po wartowni, w „Podróżach historycznych” – „Szerokie poły murów z trzema basztami, rozległe we wnętrzu ziemi piwnice, obdarte z dachu, ozdób i marmurów swoich okna i drzwi – to jest wszystko, co pozostało z gmachu…”. Stefan Żeromski to drugi polski pisarz, który pochylił się nad zamkiem, poświęcił mu wpis w swoim „Dzienniku” z XIX w. Henryk Sienkiewicz opublikował zaś list w sprawie ochrony ruin.
Pod koniec lat 60. XX w. na terenie zamku kręcono batalistyczne sceny do filmu „Pan Wołodyjowski”. W tym okresie dużą atrakcją turystyczną była makieta zamku w Kamieńcu Podolskim, która stanowiła fragment filmowej dekoracji. W obecnych czasach na zamku kręcono sceny do czwartej serii znanego serialu „Ojciec Mateusz”.
Niedaleko znajduje się najpopularniejsza jaskinia w Polsce – Raj. Można ją zwiedzać w piątki, soboty i niedziele. Trasa ciągnie się przez 180 m, a rozpoczyna się wystawą muzealną. W samej jaskini można dostrzec krzemienne narzędzia pracy człowieka neandertalskiego, który zamieszkiwał jaskinię 50 000 lat temu. Są też szczątki prehistorycznych zwierząt, np. mamuta, nosorożca włochatego czy niedźwiedzia jaskiniowego. Odtworzono również obozowisko Neandertalczyków z trzema postaciami przedstawionymi w skali 1:1.
W bliskim otoczeniu leży również Muzeum Wsi Kieleckiej, które zostało otwarte w 1977 r. Na całe Muzeum składa się kilka oddziałów, są to m.in. Park Etnograficzny w Tokarni, gdzie wystawione są stałe ekspozycje budownictwa wiejskiego oraz dworskiego, Dworek Laszczyków w Kielcach, gdzie mieści się siedziba dyrekcji Muzeum oraz część biur, Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie oraz Zagroda Czernikiewiczów w Bodzentynie i Wiatrak Kamienny w Szwarszowicach.
