Położona w otoczeniu wznoszących się wzgórz malownicza stolica Gruzji – Tbilisi to miasto pełne różnorodności, które staje się turystycznym celem podróżujących z całej Europy. Nowoczesna architektura w towarzystwie starych zabudowań, wiele zabytków i możliwości spędzania wolnego czasu na świeżym powietrzu. Na uliczkach można poczuć gruzińską tradycję i spróbować specjałów lokalnej kuchni, a odwiedzenie największych atrakcji miasta sprzyja poznaniu historii i kultury mieszkańców. Co warto zobaczyć w Tbilisi? W tym przewodniku przedstawiamy najciekawsze zabytki i miejsca stolicy Gruzji!
Dlaczego warto odwiedzić Tbilisi?
Spis treści
Tbilisi uchodzi za jedno z najstarszych miast na świecie, w którym pierwsi mieszkańcy pojawili się około 5 tysięcy lat temu. Mimo długiej historii istnienia i wielu trudnych okresów w dziejach, klimat stolicy daleki jest od najbardziej rozwiniętych ośrodków miejskich na świecie. Mieszkańcy toczą tu spokojne życie, co wpływa na wyjątkową atmosferę stolicy. Zachowane zostały dawne kamienice, które ozdabiają stare miasto, średniowieczne kościoły i cerkwie. Dodatkowym atutem jest położenie – liczne wzgórza i wzniesienia, z których rozpościera się piękna panorama na okolice oraz widokowe punkty to tylko nieliczne z wartych zobaczenia miejsc stolicy Gruzji. Miasto cechuje duża przestrzeń i mnogość zieleni, zabytkowe mosty i piękna architektura, którą można dojrzeć zarówno w starej, jak i nowej części. Do tego monumentalne zabytki, gościnni mieszkańcy chętni do całonocnych biesiad i smaczna gruzińska kuchnia zachęca do rozważenia tego kierunku na jeden z urlopowych wyjazdów i bliższe poznanie południowego krańca Europy!
Stolica Gruzji – istotne informacje
Tbilisi to stolica Gruzji, która położona jest w południowo-wschodniej części państwa, nad rzeką Kurą. Wyjątkowe walory wynikają z bliskiego położenia miasta przy granicy z Azją, dzięki czemu w mieście można zauważyć ślady występowania różnych kultur i cywilizacji na przestrzeni wieków. Miasto o powierzchni 726 km2 zamieszkuje obecnie ponad milion mieszkańców, a na jego obszarze znajduje się główne centrum polityczne kraju. Ponadto Tbilisi uchodzi za główny ośrodek naukowy i kulturalny Gruzji, w którym nie sposób się nudzić! Przed wyjazdem warto wymienić pieniądze na gruzińską walutę, czyli Lari gruzińskie, których wartość jest zbliżona do polskiej złotówki. Na miejscu bez problemu można porozumieć się w języku angielskim a z niektórymi mieszkańcami także po rosyjsku. Kiedy jechać do Tbilisi? W Gruzji jest ładnie o każdej porze roku, ale najlepszą porą do odwiedzenia miasta jest czas od wiosny do jesieni – temperatury są wysokie, a opady nie występują.
Jak dojechać do Tbilisi?
Jest kilka opcji dostania się do Tbilisi, ale zdecydowanie najłatwiejszą i najszybszą będzie lot samolotem. Z Polski bezpośrednie połączenia lotnicze odbywają się z Warszawy, a samolot ląduje docelowo w stolicy Gruzji. Innym sposobem przemieszczenia się jest podróż przez Ukrainę i Morze Czarne. W pierwszym etapie należy kierować się samochodem lub koleją do Odessy, skąd odpływa prom do Poti lub Batumi, a następnie skorzystać z transportu wewnątrz kraju.
Do Tbilisi można dostać się również wyłącznie na drodze lądowej, choć podróż ta jest czasochłonna i bardzo wymagająca. Sprawdzi się podczas kilkudniowej podróży po Europie. Wybierając tę opcję dostania się do stolicy Gruzji, należy kierować się do Przemyśla, z którego rozpoczyna się trasa do Rumunii, kolejno Bułgarii, Turcji i docelowo do Gruzji. Taką podróż można również przebyć, korzystając z komunikacji autobusowej lub kolei.
Lotnisko Tbilisi
W Tbilisi znajduje się lotnisko, które stanowi jednocześnie największy port lotniczy w państwie i obsługuje wiele międzynarodowych połączeń – w tym loty z Polski. Najłatwiejszym sposobem dostania się z lotniska do centrum jest podróż marszutką – lokalnym środkiem transportu, który jest swego rodzaju zbiorową taksówką oznaczoną konkretną numeracją. Spod lotniska odjeżdża marszutka o numerze 37. Przystanek mieści się w pobliżu wejścia na halę przylotów, a opłata za przejazd to około 0,5 GEL. Z lotniska do centrum dwa razy dziennie kursuje również pociąg. Czas przejazdu wynosi około 40 minut, a bilet to wydatek 0,5 GEL. Dodatkowo między centrum i portem lotniczym kursują lokalni przewoźnicy i taksówkarze, z których usług można skorzystać zawsze podczas braku innych opcji przejazdu. W przypadku wyboru drugiej propozycji warto przed rozpoczęciem przejazdu ustalić jego dokładną cenę.
Gdzie spać w Tbilisi?
Od kiedy Tbilisi stało się popularnym wycieczkowym kierunkiem, znacznie powiększyła się jego baza noclegowa. Dziś każdy jest w stanie znaleźć odpowiadające mu standardem i kosztami zakwaterowanie. Wybierać można między apartamentami, hotelami, ale także tańszymi hostelami i pensjonatami. Ciekawą opcją noclegu jest wynajęcie mieszkania lub pokój od prywatnego właściciela. Takie rozwiązanie jest niedrogie, a prywaciarze są z reguły gościnni. Gruzja to również doskonałe miejsce do campingu i spania w namiotach. Należy jedynie znaleźć miejsce, w którym można bezpieczne rozbić namiot i korzystać z pobytu na łonie natury.
Tbilisi – ceny
Czy w Gruzji jest drogo? Można powiedzieć, że w ogólnym ujęciu ceny kształtują się na umiarkowanym poziomie i zbliżone są do polskich standardów. Jest znacznie taniej niż w większości wakacyjnych kurortów europejskich oraz dużych miastach zachodnich krajów. Za produkty w sklepach spożywczych należy zapłacić mniej więcej tyle samo co w Polsce, podobnie za bilety wstępu do niektórych atrakcji turystycznych. Podczas pobytu w Tbilisi zdecydowanie mniej zapłaci się za przejazdy miejską komunikacją oraz noclegi. Poszaleć można również przy kupnie pamiątek z wyjazdu – warto kupić butelkę dobrego, gruzińskiego wina, przyprawy i ręczne wyroby rzemieślników, których prace często można zobaczyć, spacerując po uliczkach miasta.
Tbilisi – atrakcje turystyczne
Zwiedzanie Tbilisi warto rozpocząć od poznania miasta, którego historię można zgłębić, eksplorując uliczki, zabytkowe dzielnice oraz miejskie place. Stare miasto i jego architektura to jedna z turystycznych atrakcji, która prezentuje całą paletę kontrastów i różnorodności kryjących się za budynkami i niecodzienną formą. W stolicy Gruzji można odnaleźć ciekawe pomniki i miejskie ekspozycje. Kolejne walory pięknego położenia Tbilisi warto odkryć, wybierając się w podróż po wzniesieniach otaczających miasto – piesza wędrówka lub przejazd liniową kolejką i podziwianie miejskiej panoramy to zdecydowanie konieczny punkt podczas zwiedzania miasta. Tbilisi tworzą ludzie, więc w wolnej chwili warto wybrać się na targowiska i poznać tutejsze zwyczaje oraz przejść się po lokalnych restauracjach, by zobaczyć jak wygląda codzienne życie Gruzinów w ich stolicy.
Plac Wolności (Liberty Square)
Wycieczkę polecamy rozpocząć w centrum miasta, a bardzo ważnym miejscem stolicy jest Plac Wolności. Tu niejednokrotnie odbywało się wiele ważnych wydarzeń, które zapisały się na kartach historii Tbilisi, a ich zwieńczeniem jest usytuowany na samym środku placu pomnik św. Jerzego zabijającego smoka. Figura wznosząca się na wysokości 40 metrów nad ziemią symbolizuje zwycięstwo i wolność. Na przestrzeni wieków miasto było celem wielu najazdów i ataków obcych wojsk z różnych części świata, ale nigdy nie udało się im przezwyciężyć dzielnych Gruzinów. Na pamiątkę wygranych ustawiono pomnik przypominający o ich nieugiętości i waleczności. Historia tego miejsca sięga dwóch stuleci, a wśród otaczających plac budowli można podziwiać piękną architekturę XIX i XX wieku.
Na Placu Wolności mieści się również miejski ratusz oraz wiele kulturalnych instytucji: Muzeum Sztuk Pięknych i Gruzińskie Muzeum Narodowe. To najbardziej zatłoczona część miasta, którą codziennie odwiedzają tysiące osób. Znajdują się tu galerie handlowe, sklepy i kino. Miejsce to stanowi centralny punkt, z którego rozchodzą się główne ulice w pozostałe części miasta, np. Galaktion Tabidze, którą cechuje bogactwo kawiarni i restauracji.
Funikular i park rozrywki Mtatsminda
Z pewnością każdy odwiedzający Tbilisi powinien zobaczyć to miasto z innej perspektywy, a w tym celu warto wybrać się na jedno z wzniesień je otaczających. Nad stolicą Gruzji wznoszą się wzgórza: Sololaki oraz Mtatsminda, a drugie z nich jest szczególnie popularne wśród odwiedzających miasto. Wśród atrakcji turystycznych tego miejsca jest Funikular, czyli kolejka liniowa wwożąca pasażerów na sam szczyt góry po stromym zboczu. Projekt wagonu powstał w 1900 roku, a już pięć lat później uruchomiono linię o długości 500 metrów, składającą się z trzech stacji: dolnej – w mieście przy ulicy Chonquadze, przystanku Panteon oraz Mtatsminda na wierzchołku wzniesienia. W 2000 roku obiekt chwilowo zamknięto i poddano renowacji. Ponownie został oddany do użytku w roku 2012 i od tego czasu cieszy oczy turystów i mieszkańców pięknymi widokami i rozpościerającą się panoramą na gruzińską stolicę. Kolejka Funikular czynna jest codziennie w godzinach: 09:00 – 19:00, a wagoniki odjeżdżają co 10 minut. Bilet przejazdu to wydatek 2 GEL. Szczególnie warto wybrać się na szczyt o zachodzie słońca lub porą wieczorową, gdy całe miasto promienieje ulicznymi światłami.
Co jeszcze może spotkać turystów, którzy postanowią się wybrać na wzgórze Mtatsminda? Na szczycie wzniesienia usytuowano park rozrywki, czyli wesołe miasteczko, które cieszy szczególnie najmłodszych uczestników wycieczki. Znajdują się tu dmuchane zjeżdżalnie, karuzele, huśtawki, elektryczne samochodziki i wiele innych możliwości spędzania czasu wolnego – zarówno dla dzieci, jak i całych rodzin i pojedynczych odwiedzających, którzy mogą skorzystać z atrakcji w strefie ekstremalnej. Po całym parku kursuje niewielki pociąg i przewozi turystów dookoła terenu wesołego miasteczka. Ponadto dzieci mogą liczyć na spotkanie z bohaterem słynnej gruzińskiej kreskówki – Bomborą, który zachęca do wspólnej zabawy.
Park rozrywki Mtatsminda stanowi najwyżej położony punkt w mieście – znajduje się na wysokości 770 metrów n.p.m. Ciekawostką jest, że na szczycie wzgórza wznosi się Wieża Transmisyjna gruzińskiej telewizji, którą z łatwością można dostrzec już z poziomu miasta. Obiekt stanowi jeden z bardziej rozpoznawalnych symbolów o wysokości 274,5 metrów. Poza stacją telewizyjną dla dyspozycji gości jest także restauracja, w której można zjeść posiłek z pięknym widokiem na położone w dole Tbilisi. W parku rozrywki Tbilisi można spędzać czas od 09:00 do 23:00, a bilet wstępu do poszczególnych atrakcji to koszt: 1 – 5 GEL.
Twierdza Narikala
Nad starym miastem Tbilisi wznosi się zabytkowy obiekt obronny – Twierdza Narikala. To pozostałości po wielu fortyfikacjach, które na przestrzeni wieków służyły obronie miasta przed najazdami obcych wojsk. Historia twierdzy zwanej „Matką Twierdzą Tbilisi” rozpoczyna się prawdopodobnie w IV wieku za czasów dynastii Sasanidów, jednak to Persowie rządzący później przyczynili się do wzmocnienia obronnego systemu. Dodatkowo obronne działania wzmacniała dogodna lokalizacja na skalistych zboczach wzgórza Sololaki, w otoczeniu rzeki Kury. Kolejno Arabowie zbudowali we wnętrzach cytadeli Pałac Emira, a w kolejnych latach powstały następne dobudowania. W XII wieku za murami twierdzy powstał również Kościół św. Mikołaja. Poza jego budynkiem, który odnowiono w XX wieku wnętrze Twierdzy Narikala jest puste. Wiele ze zniszczeń powstało w wyniku trzęsienia ziemi, a szkody nie zostały odnowione. Mimo to wzgórze, na którym stoi twierdza stanowi jeden z lepszych widokowych punktów na miasto i okolicę.
Turyści mogą zobaczyć obiekt z bliska i podziwiać okoliczną panoramę, wybierając się na spacer jedną z turystycznych tras. Podążając wzdłuż zabudowań twierdzy, można dojść do popularnego pomnika Matki Gruzji. Szlak rozpoczyna przy Ogrodzie Botanicznym w pobliżu Starego Miasta i prowadzi na szczyt. Miejsce to warto odwiedzić o zachodzie słońca, natomiast nocą forteca jest pięknie podświetlona, dodając miastu romantycznego klimatu.
Matka Gruzja
Jednym z symboli miasta, który przoduje, jeśli chodzi o zabytki Tbilisi jest pomnik Kartlis Deda, czyli Matki Gruzji. Nad miastem stróżuje potężna postać kobiety, która w jednej ręce trzyma galon wina, a w drugiej miecz. Podobno w zależności od zamiarów odwiedzających – szczerze ugości, witając w stolicy lub pokaże złowrogim przybyszom, jaką moc posiada jej nagi miecz. Figura wznosi się na wzgórzu Sololaki, nieopodal Twierdzy Narakali. Pomnik wzniesiono w 1958 roku, a jego stworzenie miało upamiętniać 1500 rocznicę powstania miasta. Postać wysoką na 20 metrów wykonano z aluminium, dzięki czemu błyszczy w promieniach słońca i nie da się nie zauważyć wznoszącej się nad miastem kobiety. To bardzo ważny pomnik nie tylko dla mieszkańców Tbilisi, ale całego państwa, który symbolizuje niezależność całego kraju, otwartość i pragnienie wolności.
Narodowy Ogród Botaniczny
Tbilisi to miejsce, w którym nie można narzekać na brak zielonych miejsc, a jedną z takich przestrzeni stanowi Narodowy Ogród Botaniczny, w którym można zażyć wypoczynku w otoczeniu pięknej roślinności. Obszar ten stanowi główny krajowy teren chronionej przyrody, która podlega działaniu instytucji naukowych i edukacyjno-kulturalnych. Dawniej znajdowały się tu Ogrody Królewskie Tbilisi utworzone w XVII wieku, których okazałe zbiory i bogactwo różnorodnych gatunków roślin przyczyniły się do nadania im statusu Ogrodu Botanicznego w 1845 roku.
Narodowy Ogród Botaniczny rozprzestrzenia się na terenie Wąwozu Tsavkisistskali, który często zwany jest Wąwozem Figowym. Przestrzeń stanowi zielone serce miasta o powierzchni 98 hektarów i pagórkowatym ukształtowaniu terenu. Turyści wybierający się tu na spacer mają okazje zobaczyć ponad 4500 rosnących gatunków roślin kaukaskich oraz pochodzących z innych stron świata. Poza tradycyjną florą, na obszarze ogrodu botanicznego rośnie wiele ozdobnych odmian i roślinności, która porasta ten teren naturalnie, a także gatunków leczniczych, śródziemnomorskich i azjatyckich. Ponadto obszar ogrodu zdobią zabytki Tbilisi, takie jak ruiny starożytnych wodociągów miejskich, most Królowej Tamary czy Twierdza Narikala.
Targ na Suchym Moście
Nie sposób być w Tbilisi i minimum raz nie przejść się Suchym Mostem oraz nie zobaczyć, jak wygląda miejski pchli targ. To z pewnością jedna z atrakcji turystycznych, która na stale zakorzeniona jest w tradycji gruzińskiej stolicy. W dawnych czasach przepływająca przez Tbilisi rzeka Kura posiadała kilka dopływów, które między sobą oddzielone były małymi wysepkami. Aby ułatwić przemieszczanie się, budowano nad nimi mosty, które pełniły funkcję łączników. Tak w 1962 roku powstał most nad dopływem Mtkvari. W miarę upływu lat przepływająca pod nim rzeka traciła na sile swojego przepływu, aż w końcu wyschła całkowicie. Miejscowi zaczęli nazywać powstałą konstrukcję Suchym Mostem, a na jego przęsłach rozwinęło się targowisko.
To idealne miejsce, by wyposażyć się w pamiątki z pobytu w Tbilisi, ponieważ na moście można kupić naprawdę wszystko – od prac lokalnych artystów, po tutejsze specjały kulinarne i ręczne wyroby rzemieślników. Ceny są atrakcyjne zarówno dla miejscowych, jak i turystów. Można wydzielić dwie strefy targu na Suchym Moście, które rozwijają się na nim oraz pod nim. Pierwsza z nich to głównie stoiska z akcesoriami używanymi – książkami, płytami czy pamiątkami dawnych wojen, natomiast druga to stragany lokalnych rzemieślników. Warto zajrzeć tu, potargować się z miejscowymi sprzedawcami i dokonać udanych zakupów.
Most Pokoju – Tbilisi
Wizytówką miasta jest powstały w 2010 roku Most Pokoju, który wyróżnia się na tle pozostałych konstrukcji architektonicznych wyjątkowym designem. Dzięki wybudowanemu obiektowi można swobodnie przechodzić nad rzeką z dzielnicy historycznej po stronie zachodniej do parku wschodniego. Most jest projektem Michela de Lucchi – architekta, który nadał mu kształt parabolicznych łuków. Przęsła wykonane są z metalu i szkła, a obiekt stanowi pomnik przerywający podziały społeczne i kulturowo-etniczne dystanse. Wieczorami most mieni się mnogością świateł, co tworzy niezwykły klimat i sprawia, że miejsce to stało się punktem spotkań mieszkańców Tbilisi. Konstrukcję można przejść wyłącznie pieszo, a nowoczesna kładka posiada 150 metrów długości. Istnieje wiele spornych opinii odnośnie tego, czy oryginalna architektura wpisuje się w klimat tradycyjnego miasta, jednak pewne jest, że budowla na stałe wpisała się w jego panoramę i stanowi kolejny symbol rozpoznawalny również poza granicami kraju.
Dzielnice Tbilisi
Zwiedzanie Tbilisi to nic innego jak odkrywanie uroków miasta, czyli powstałych na jego terenie zabytków, budynków o ciekawej architekturze oraz odmiennego od pozostałych europejskich miast zagospodarowania przestrzeni. Wolny czas warto przeznaczyć szczególnie na odwiedzenie dwóch miejsc – ulicy Betlemi i Dzielnicy Abanotubani, które w typowy dla gruzińskiej stolicy sposób zdobią miasto i nadają mu wyjątkową atmosferę.
Betlemi
Interesującym miejscem w Tbilisi, do którego chętnie przybywają odwiedzający miasto turyści jest ulica Betlemi, a wszystko za sprawą jednej zabytkowej kamienicy. W historycznej części miasta wznosi się dom o charakterystycznym wyglądzie, którego zewnętrzną część zdobią wielobarwne , szklane witraże. W promieniach słońca obiekt mieni się milionem kolorów i nadaje bajkowego charakteru całemu miejscu. Kamienica to świetne miejsce do zrobienia kreatywnego, pamiątkowego zdjęcia, a dookoła budynku bardzo często można zobaczyć profesjonalnych fotografów, którzy chcą uwiecznić kolorowy dom na zdjęciu w nowy, oryginalny sposób. To nie wszystko, co może spotkać przybywających na ulicę Betlemi! To miejsce sprzyja artystycznym doznaniom, a w pobliżu zabytkowego domu powstały galerie sztuki – Art Cafe Home i Galeria 27, w których można poznać bliżej współczesne kreacje gruzińskich artystów. Jedną z atrakcji jest także Muzeum Iluzji, w którym można przenieść się w świat magii i optycznych złudzeń. Z tego miejsca z łatwością można również trafić do Kościoła Narodzenia Zbawiciela w Betlejem, do którego prowadzi miejska klatka schodowa. Ponadto mieści się tu wiele hoteli i restauracji, a podążając w górę ulicy można dojść do Twierdzy Narakala.
Dzielnica Abanotubani z łaźniami siarkowymi
Najstarszą dzielnicą w mieście jest Abanotubani a największą atrakcją turystyczną, którą można odkryć w tej części miasta są zabytkowe łaźnie siarkowe. Kompleks odnowy ciała i ducha powstał w tym miejscu prawdopodobnie już za czasów rządów Persów i zachował się do dziś w nienaruszonym stanie. Mieszkańcy i turyści wciąż mogą korzystać z wodnej relaksacji w miejskich łaźniach, których zabytkowe kopuły widoczne są z ulicy. Wewnątrz znajdują się baseny, można skorzystać z usług masaży, odpocząć i miło spędzić czas w towarzystwie znajomych. Cały sekret uzdrawiających kąpieli tkwi w źródłach siarkowych, nad którymi wybudowano łaźnie. Wody bogate w minerały doskonale sprawdzają się w pielęgnacji skóry i zapewniają młody, witalny wygląd.
Warto wspomnieć o niezwykłej architekturze łaźniowych obiektów. Uwagę turystów szczególnie przykuwa Łaźnia Orbeliani, której fasada jest wielokolorowa i wyglądem przypomina meczet. Bogato zdobione są również wnętrza – mozaikowe posadzki, ścienne malowidła i specjalnie wyprofilowane kamienne łóżka to wszystko, co sprzyja komfortowemu wypoczynkowi w Tbilisi.
Tbilisi – ciekawe miejsca w okolicy
Co zobaczyć w okolicy Tbilisi? Miasto położone jest w malowniczym regionie, który znany jest z wielu walorów przyrodniczych. W niedalekiej odległości od miasta można wybrać się na wycieczkę do Doliny Digomi oraz Doliny Samgori. W bliskim położeniu rozciągają się pasma górskie: Traileti, Telegi i Saguramo, w których można wznieść się na wyżyny gruzińskich szlaków turystycznych. Piękny krajobraz tworzą Jezioro Żółwie i Jezioro Lisi, a także Morze Tbiliskie – sztucznie utworzony zbiornik, który przez mieszkańców określany jest mianem morza. Dodatkowo wiele ciekawych zabytków można zobaczyć w miastach: Gori i Dżiwari, które warto odwiedzić podczas dłuższego pobytu w stolicy Gruzji.
