Warszawska Syrenka to zdecydowanie najbardziej rozpoznawalny symbol polskiej stolicy. Jest to motyw znany każdemu z nas, związany z ciekawymi legendami i najważniejszymi miejscami w Warszawie. Jak zmieniał się wizerunek Syrenki w ciągu ostatnich lat? W których miejscach w stolicy znajdziemy pomniki syren?
Warszawska Syrenka — symbol polskiej stolicy
Syrena Warszawska jest niekwestionowanym symbolem Warszawy. Ze stolicą jest związana od czasów, w których nie nosiła jeszcze miana miasta stołecznego. Na herbie Warszawy widniała już w roku 1390, choć wtedy wyglądała zupełnie inaczej.
Co ważne, syrena jest bohaterką wielu ważnych legend. Z każdej z nich wynika, dlaczego ona trzyma miecz i tarczę. Podobizny syreny możemy spotkać w wielu częściach Warszawy. Niektóre z nich są oficjalnymi zabytkami, inne z kolei — stawiane przez osoby prywatne. Jak widać, syrena jest bardzo ważnym symbolem Warszawy i możemy ją znaleźć nie tylko w herbie.
Syrenka w herbie Warszawy
Syrenka znajduje się przede wszystkim na herbie Warszawy. Po raz pierwszy widoczna była na nim pod koniec XIV wieku, w 1390 roku. Była wówczas syreną upoczwarzoną i dopiero z czasem zaczęła wyglądać coraz to lepiej. Obecny symbol tego miasta, widniejący na aktualnym herbie — został zaprojektowany przez Feliksa Szczęsnego Kwarta i pochodzi z konkursu zorganizowanego w 1938 roku. Herb został przyjęty dokładnie 31 stycznia. W międzyczasie pojawiały się inne wersje syrenki, ale szybko zostały zastąpione projektem Kwarty. Od roku 1990 syrenka w herbie jest taka sama i pozostaje bez zmian.
Jak zmieniał się wizerunek Syrenki?
Wizerunek warszawskiej Syreny zmieniał się na przestrzeni lat diametralnie. Początkowo syrena była upoczwarzona, potworowata. Górna część ciała była kobieca, ale dolna męska. Posiadała również rozwinięte skrzydła i ogon. Od początku jednak trzymała miecz oraz tarczę. Kolejna wersja syrenki była bardziej męska, lecz posiadała rozpuszczone włosy i wyraźny biust. Skrzydła były błoniaste, nie przypominały już skrzydeł ptaka.
Zobacz także: Burzliwa historia Zamku Królewskiego w Warszawie
Kolejna wersja syrenki to ta w kształcie półkobiety i półryby. Zaczęła być widoczna już w drugiej połowie XVII wieku, na przeróżnych ilustracjach do utworów literackich. Obecny herb Warszawy nie wiele różni się od ostatniego i funkcjonuje od bardzo długiego czasu. W międzyczasie pojawiały się również nowsze wersje, jednak różniły się jedynie niewielkimi elementami. Najdłuższą zmianę w herbie spowodował projekt Leona Urbańskiego, który również został stworzony ze względu na konkurs. 6 lat później zrezygnowano jednak z jego wersji i w roku 1990 powrócono do projektu Feliksa Szczęsnego Kwarta.
Legenda o Syrence warszawskiej
Warszawska Syrenka wiąże się z kilkoma popularnymi historiami. Najpopularniejsza legenda o syrence opowiada o pięknych syrenach, które przypłynęły z Atlantyku. Jedna z nich zatrzymała się w Kopenhadze, z kolei druga dopłynęła aż do Gdańska. Miasto jej się spodobało, jednak szczególną uwagę zwróciła na rzekę. Chcąc dowiedzieć się, dokąd ją zaprowadzi, popłynęła w głąb lądu. Płynęła przez bardzo długi czas, aż w kończy zrezygnowana, postanowiła odpocząć. Usiadła na brzegu rzeki i podziwiała piękne okolice, które od razu jej się spodobały. Postanowiła zostać w tym miejscu na pewien czas. Jak się wtedy okazało, rzeka, którą płynęła — była Wisłą.
Syrenie bardzo spodobało się to miejsce. Postanowiła w nim zamieszkać. Każdego dnia siadała na brzegu Wisły i śpiewała przeróżne piosenki, które z chęcią wysłuchiwali rybacy. Pewnego razu o syrence dowiedział się handlarz — postanowił ją złapać, zamknąć w klatce, pokazywać na jarmarkach i na tym zarabiać.
Jego plan się powiódł, udało mu się pochwycić syrenę, jednak jej płacz był na tyle głośny, że pewnego razu usłyszał ją młody rybak. Postanowił ją uwolnić i zanieść do rzeki. Tak też zrobił. Syrena była dozgonnie wdzięczna. W zamian obiecała rybakowi, że zawsze będzie mógł liczyć na jej pomoc i w razie potrzeby — obroni go. Jest to powód, dla którego trzyma tarczę i miecz. Legenda o warszawskiej Syrence wskazuje, że od tamtej pory broni ona stolicy i jej mieszkańców.
Syrenki warszawskie
Każdy z nas kojarzy charakterystyczny pomnik Syrenki w Warszawie. To popularne i często odwiedzane miejsce. Mało kto wie jednak o tym, że Syrenkę Warszawską możemy znaleźć nie tylko na Powiślu. Stała się ona symbolem stolicy i dostrzeżemy ją również w innych miejscach i formach. Również budynek warszawskich filtrów wody, który mieści się przy ul. Koszykowej 81, posiada wyrzeźbioną syrenę. Podobnie jest z budynkiem przy placu Zamkowym 10.
Syrenka zdobi również most Poniatowskiego. Przybiera formę tarczy z herbem. Z poziomu chodnika już na pierwszy rzut oka można dostrzec, co znajduje się wysoko w górze. To jednak nie wszystkie miejsca. Wyjątkową syrenkę znajdziemy także na Kamienicy Cechu Krawców, na budynku Muzeum Farmacji, na ulicy Karowej, Piwnej czy Kościelnej. Pomnik Syrenki nie jest więc jedynym miejscem w Warszawie, w którym możemy dostrzec ten charakterystyczny i wyjątkowy symbol.
Zobacz także: Pałac Kultury i Nauki w Warszawie – czy dla turystów jest tam coś więcej niż taras widokowy?
Syrenka Pabla Picassa
Pablo Picasso to bez wątpienia jeden z najbardziej wpływowych i znanych artystów. Wykonane przez niego prace kojarzy każdy z nas. To dzięki niemu świat sztuki diametralnie się zmienił — na lepsze. Picasso pewnego razu postanowił oddać hołd wyjątkowej Syrence, symbolowi Warszawy. Jak do tego doszło? Kilka lat po zakończeniu II Wojny Światowej Picasso otrzymał zaproszenie na Światowy kongres intelektualistów w obronie pokoju. Miał on się odbyć dokładnie w dniach 25-28 sierpnia 1948 roku. Artysta zgodził się i zawitał do stolicy Polski.
Picasso doskonale wiedział, że II Wojna Światowa wiele zmieniła w samej Warszawie, nie mówiąc już o całej Europie. Był zszokowany, gdy zobaczył ruiny budynków. Szczególnie jego uwagę przykuły bloki mieszkalne w stylu Le Corbusiera. Towarzyszące emocje skłoniły Picassa do narysowania na jednym z budynków ogromnej Syreny. Był to dość minimalistyczny rysunek, posiadający niecałe 2 metry szerokości i wysokości. Syrena trzymała miecz, a zamiast tarczy — młot. Osoby mu towarzyszące wówczas bardzo się zdziwiły i podziękowały artyście.
Rysunek został oczywiście podpisany przez Picassa, dzięki czemu znacznie zyskał na wartości. Ludzie z chęcią przychodzili go oglądać. Z biegiem czasu stał się niezwykle popularnym motywem, który zaczął być umieszczany nawet na koszulkach i kubkach.
Pomniki syreny w Warszawie
W Warszawie znajdziemy wiele pomników przedstawiających syrenę, które nawiązują do herbu i historii. Najpopularniejsze z nich to pomnik syreny na Powiślu, na Starym Mieście oraz na Wiadukcie im. Stanisława Markiewicza. Przedstawiamy historię tych miejsc oraz kilka ciekawostek!
Pomnik syreny na Powiślu
Jeden z pomników warszawskiej Syrenki znajduje się na Powiślu, zaraz obok Mostu Świętokrzyskiego. Została wykonana z brązu w roku 1939 i mierzy 4,5 metra. Autorką Syrenki jest Ludwika Nitschowa — malarka, rzeźbiarka i pedagog. Początkowo chęć postawienia takiego pomnika wyszła od Stefana Starzyńskiego, wówczas prezydenta. Został więc zorganizowany konkurs, który właśnie wygrała Ludwika. Ze względów finansowych kobieta pracowała nad rzeźbą w hali nieczynnej kotłowni.
W 2005 roku miał miejsce remont pomnika Syrenki. Rzeźba została oczyszczona i odnowiona. Zadbano również o okolicę — uruchomiono fontannę, zakupiono ławki i latarnie. Posadzono kwiaty i wycięto zbyt wysokie drzewa. Pomnik Syreny otoczony jest piękną zielenią i wodą. Jest ustawiony równolegle do nurtu rzeki — taki od początku był zamysł.
Syrena w lewej ręce trzyma tarczę, tuż obok piersi. Możemy na niej dostrzec orła w koronie i napis „Warszawa”. Z kolei w prawej ręce tradycyjny trzyma uniesiony nad głową miecz, który wskazuje na chęć i gotowość do walki. Kopia tego pomnika znajduje się w Muzeum Powstania Warszawskiego, a konkretniej w części, która została poświęcona Krystynie Krahelskiej. Zwiedzając muzeum, możemy dostrzec ten wyjątkowy pomnik.
Pomnik syreny na Starym Mieście
Kolejny pomnik Syrenki znajduje się na Starym Mieście. Jest to model, który początkowo wykonano w 1855 roku przez Konstantego Hegla oraz odlano w zakładach Karola Juliusza Mintera. Syrena liczy blisko 2 metry i została wykonana z brązowionego cynku. Jej dokładna lokalizacja znajduje się na Rynku Staromiejskim, w miejscu, w którym kiedyś mieścił się XV-wieczny ratusz Starej Warszawy. Został jednak rozebrany w roku 1817. Początkowo otoczeniem Syreny była fontanna, jednak to bardzo szybko się zmieniło.
Ze względu na II Wojnę Światową i liczne uszkodzenia, rzeźba w roku 1951 przeszła renowację. Kolejne odnowienia miały miejsce w roku 1970 i 1985, a to ze względu na szkody dokonane przez wandali. Pomnik mieszczący się na Starym Mieście zdecydowanie należy do najbardziej rozpoznawalnych warszawskich pomników, a nawet śmiało możemy powiedzieć, że również do symboli tego miasta.
Pomnik syreny na Wiadukcie im. Stanisława Markiewicza
Kolejna syrenka w Warszawie mieści się na Powiślu, a dokładniej Wiadukcie im. Stanisława Markiewicza. Projekt konstrukcji został wykonany przez inżyniera K. Sommera, z kolei projekt architektury — przez Stefana Szyllera. Pomnik Syrenki oddano do użytku w roku 1905. Syrenka ta obecnie zdobi wiadukt Markiewicza, podobnie jak kobieta w koronie z miejskich murów oraz mężczyzna z falującą brodą.
Syrena Warszawska jest tak naprawdę symbolem Polski już od wielu, wielu lat. Krąży wiele legend z nią związanych, powstało również wiele pomników i miejsc, które do niej nawiązują.
