Palatyn – wzgórze, na którym Romulus założył miasto Rzym

Palatyn w Rzymie jest jednym z siedmiu wzgórz, na którym powstało antyczne Wieczne Miasto. To właśnie na Palatynie zostały znalezione najstarsze ślady rzymskiego osadnictwa, co potwierdza słynna legenda. Był on niegdyś siedzibą wielu książęcych domostw, które dziś udostępnione są odwiedzającym, którzy chcą zagłębić się w historię i poczuć klimat tego niezwykłego miejsca. Dlaczego warto odwiedzić wzgórze Palatyn? Sprawdź!

Co to jest Palatyn i gdzie się znajduje?

Palatyn to czworoboczny płaskowyż wznoszący się 40 metrów na południe od Forum Romanum i 51 metrów nad poziomem morza. Rzym został założony na Palatynie, gdzie odkrycia archeologiczne sięgają od prehistorycznych pozostałości po ruiny cesarskich pałaców.

Główne wejście na Palatyn znajduje się przy Via di San Gregorio, w pobliżu Koloseum i Circus Maximus. Najbliższym przystankiem jest S. Gregorio, na którym zatrzymują się autobusy 51, 75, 81, 85 i 87. Jadąc metrem B należy wysiąść na przystanku Colosseo.

Legenda o Romulusie i Remusie

Popularna legenda o Romulusie i Remusie głosi, że to właśnie na wzgórzu Palatyn miał zostać założony Rzym. Opowieść ta ma wiele wersji, a przez jej mitologiczny wydźwięk nie ma pewności, że to wzgórze Palatyn było pierwszą rzymską osadą.

Według legendy matka bliźniaków – Rea Sylwia, pochodziła z miasta Alba Longa, założonego przez syna Eneasza, Askaniusza. Rea była córką króla Alba Longa, Numitora, którego obalił brat, Amulius. Uzurpator wysłał ją do świątyni Westy i nakazał żyć w celibacie. Rea zaszła jednak w ciąże i urodziła bliźnięta, dwóch chłopców, których nazwano Romulus i Remus. Ich ojcem miał być sam bóg wojny Mars. Amulius wpadł w szał i żywcem zakopał kobietę, a następnie rozkazał wrzucić bliźnięta do Tybru.

Więcej o Rzymie przeczytasz w naszym artykule: Zwiedzanie Rzymu: najlepsze atrakcje i zabytki w Wiecznym mieście

Nurt rzeki doprowadził chłopców na teren obecnego Rzymu. Na brzegu znalazła ich wilczyca i zabrała do jaskini na zbocze Palatynu, gdzie karmiła ich własnym mlekiem. Gdy chłopcy dorośli i dowiedzieli się o swojej przeszłości, dokonali zemsty na swoim prześladowcy królu Amuliusie. Mogli powrócić do Alba Longa, jednak zdecydowali się założyć nowe miasto. Między braćmi doszło do sporów, które w efekcie doprowadziły do zamordowania Remusa z rąk Romulusa. Datę założenia Rzymu datuje się na dzień, w którym zginął – 21 kwietnia 753 roku.

Historia wzgórza palatyńskiego

Palatyn składał się pierwotnie z trzech szczytów: Germalus na północy, Velia – rodzaj przesmyku, który łączył Palatyn z sąsiednim Wzgórzem Esquiline i Palatium na południu. Palatium było najwyższym ze szczytów i później nadało nazwę całemu wzgórzu.

W starożytnej epoce republikańskiej na Palatynie zbudowano wiele świątyń i domów wiodących obywateli, a w czasach Cesarstwa Rzymskiego stał się on arystokratyczną dzielnicą miasta. Urodził się tu cesarz August i założył swoją cesarską rezydencję.

Wraz z upadkiem imperium popadła w ruinę architektura na Palatynie. W średniowieczu został przekształcony w twierdzę, ale później opuszczony. Włoski renesans przyniósł odrodzenie wartości ziemi, a szlacheckie rodziny rzymskie ponownie zbudowały tam swoje domy.

Palatyn – jak zwiedzać?

Forum Romanum oraz wzgórze Palatyn stanowią jedną, integralną atrakcję i obowiązuje na nie wspólny bilet. Turyści prawdziwie zainteresowani antycznym Rzymem będą zachwyceni, ponieważ Palatyn kryje mnóstwo atrakcji.

Aby zwiedzać, należy zakupić wejściówkę online lub na miejscu w kasach biletowych. Bilet umożliwia wejście na teren Palatynu, Forum Romanum oraz Koloseum – ale do każdej atrakcji można wejść tylko raz. Wejście do Forum znajdujące się tuż obok Koloseum jest zwykle mocno oblegane, dlatego warto sprawdzić drugie, które prowadzi na wzgórze Palatyn na ulicy Via di San Gregorio 30. Jeśli podróż odbywa się w szczycie sezonu letniego, warto rozważyć odwiedzenie atrakcji wczesnym rankiem, ponieważ palące słońce w ciągu dnia może przeszkadzać w zwiedzaniu.

Co zobaczyć na wzgórzu Palatyńskim?

Wzgórze Palatyńskie ma nie tylko bogatą historię i związaną z nim legendę, ale jest również integralną częścią Forum Romanum. Będące kolebką Rzymu wzgórze Palatyn ma bardzo wiele architektonicznych perełek – to właśnie tu budowano najważniejsze pałace cesarskie oraz świątynie, które koniecznie trzeba zwiedzić będąc w Rzymie.

Pałac Flawiuszy

Prywatną częścią wzniesionego przez Domicjana kompleksu jest Pałac Flawiuszy zwany również Domem Augusta. Jest to dość dobrze zachowana budowla, choć jej większość oglądać można jedynie z góry, spacerując po ścieżkach wytyczonych w górnej części kompleksu. Na dziedzińcu zobaczyć można pozostałości po charakterystycznej fontannie o geometrycznych kształtach. Na południowym końcu Domu Augusta znajduje się niewielki taras, z którego rozpościera się widok na Circus Maximus.

Rezydencja Oktawiana Augusta

Rezydencja Oktawiana Augusta jest jednym z najważniejszych zabytków Palatynu, zachowana w nadzwyczaj dobrym stanie. Składała się ona z dwóch części publicznej oraz prywatnej, obie były ozdobione malowidłami ściennymi oraz mozaikami wykonanymi w stylu pompejańskim. W odnalezionych pomieszczeniach zachowały się w bardzo dobrym stanie freski oraz inne dekoracje – szczególnie w Sali Masek. Według niektórych podań ten budynek na Platynie stanął na miejscu szałasu Romulusa.

Dom Liwii

Kolejną rezydencją odnalezioną na wzgórzu był Dom Liwii pokryty malowidłami oraz dekoracjami. Wzniesiono ją prawdopodobnie w I wieku p.n.e. Rezydencja położona jest w bliskim sąsiedztwie Domu Augusta – dzieli je dosłownie kilka kroków. W środku zobaczyć można zachowane freski z 30 roku p.n.e., które stanowią jeden z najważniejszych przykładów stylistyki pompejańskiej. Budynek swoją nazwę zawdzięcza odnalezionej w środku inskrypcji Augusta – zgodnie z nią uznano, że należał on do Liwii, żony Oktawiana Augusta.

Dom Romulusa

Palatyn w Rzymie skrywa również Dom Romulusa. Tuż przy rezydencji Oktawiana Augusta odnaleziono fundamenty murów, domostw oraz nekropoli, które przez archeologów datowane są na VIII wiek p.n.e. Dom Romulusa wzniesiono z masywnych bloków kamiennych, a część ścian budowli była drewniana. Zakłada się, że zabudowania są pierwszą rzymską osadą na Palatynie. Jedna z teorii mówi, że mógł być to dom samego legendarnego Romulusa, stąd też nazwa.

Ogrody Farnese

Cały kompleks został zaprojektowany dla kardynała Alessandro Farnese, siostrzeńca papieża Pawła III. Marzeniem kardynała było stworzyć miejsce zawieszone w czasie między cesarskimi wspomnieniami, a uroczystościami rodzinno-dynastycznymi, przestrzeń wypoczynku i piękna, natury i sztuki, inspirowana pamięcią o starożytnym Rzymie. W 1565 roku rozpoczęto prace nad stworzeniem nowych ogrodów we włoskim stylu, które wzniesiono na fundamentach rezydencji Tyberiusza. Ogród Farnese jest uważany za pierwszy publiczny ogród botaniczny.

Stadion Palatyński

Stadion Palatyński sąsiadował z prywatną rezydencją cesarza wzniesioną za czasów Domicjana. Jest jedną z najciekawszych atrakcji Palatynu w Rzymie i zazwyczaj robi na odwiedzających największe wrażenie. Jest długi na około 160 metrów i szeroki na blisko 50. Nie jest do końca jasne jaką funkcję pełnił, nie wiadomo też czy był przestrzenią publiczną, czy prywatną. Charakterystyczny okrąg widoczny w południowej części Stadionu Palatyńskiego powstał prawdopodobnie już po upadku Rzymu. Niektóre założenia nie wykluczają, że spełniał on również rolę ogrodu.

Muzeum Palatynu

Muzeum znajduje się na wzgórzu Palatyn w Rzymie. Jest to niewielka instytucja, która gromadzi bardzo cenne obiekty pochodzące z wykopalisk archeologicznych prowadzonych na terenie wzgórza. W muzeum zobaczyć można m.in. fragmenty mozaiki, freski i rzeźby. Najcenniejsze pamiątki pochodzą z okresu między I, a IV w n.e. Parter w muzeum poświęcony jest Palatynowi od jego początków do epoki republikańskiej, a pierwsze piętro poświęcone jest dziełom z epoki cesarstwa.