Podróżując po urokliwym Półwyspie Bałkańskim, warto odwiedzić miasta Bośni i Hercegowiny, które przyciągają uwagę odwiedzających pięknem krajobrazu i ciekawą historią. Poza Sarajewem, które jest stolicą tego państwa, szczególnie interesujący pod względem turystycznym jest Mostar – bajkowe miasteczko, w którego każdej części widać odznaczające się piętno historii. Piękna starówka, malownicze budynki, zabytkowy most i smaczna kuchnia – to wszystko namawia do tego, by odwiedzić ten urokliwy bałkański region.
Mostar – miasto i jego historia
Spis treści
Mostar jest miastem, w którym wciąż żyje historia, a zniszczone budynki, rozległe cmentarze i uszkodzone mury nie dają zapomnieć o przeszłości i wojnie, która miała tutaj miejsce. Nazwa miasta pochodzi od znajdującej się tu strażnicy mostu, która występuje pod słowem „mostari”. Po dwóch brzegach rzeki Neretwy, zbudowano wieże, w których stacjonowali strażnicy. W czasie wojny domowej składowano tam amunicje, a punkty te służyły za miejsce obserwacji.
Po dwóch stronach rzeki, rozwijało się tureckie Imperium, a już w czasach średniowiecza te dwa brzegi połączono drewnianym mostem, co umożliwiało swobodną komunikację. Od XVI wieku do końca wieku XIX, miasto to stanowiło niepodległą twierdzę Turków. Obecnie stanowi miejsce zamieszkania dla wyznawców różnych religii i jest niezwykle różnorodne pod względem kultury. W Mostarze znajdują się zarówno prawosławne cerkwie, kościoły katolickie, jak i meczety oraz synagogi. Różnorodność kulturowa przyczyniła się do powstania wielu grup etnicznych, które żyją na terenie miasta.
Mostar – wojna
W ostatnich latach XIX wieku, w 1875 roku, wybuchło powstanie przeciw Turkom, w wyniku którego miasto znalazło się pod władzami Austro-Węgier. Przyczyniło się to do zamieszkania tych terenów przez ludność Serbii, Chorwacji i Bośni, a miasto stało się wielokulturowym domem dla wyznawców różnych religii. W 1922 roku, na terenie całego kraju rozpoczęła się wojna domowa, a spór zaczął tworzyć się wzajemnie, między mieszkańcami. Następnie, w miarę postępu konfliktu w 1933 roku, przeniosło się to na skalę narodową, wywołując wojnę na linii Bośnia – Chorwacja. Niemal całkowicie została zniszczona wschodnia część Mostaru, zamieszkiwana przez wyznających islam Bośniaków. Szkód było wiele, a zniszczeniu uległ także znany kamienny most. Do rozejmu doszło w 1944 roku, uznając zawieszenie broni między Chorwacją i Bośnią, w wyniku czego miasto podzielone zostało na dwie strefy – chorwacką oraz należącą do bośniackich muzułmanów. Historia pokazuje, że łagodzenie sporu między tymi zwaśnionymi narodami trwało lata i dopiero w ostatnich czasach stopniowo dochodzą do porozumienia i wzajemnego dogadania.
Mostar – zwiedzanie, czyli co warto zobaczyć?
Mostar najczęściej kojarzony jest z wspaniale wybudowanym kamiennym mostem nad rzeką i piękną starówką, jednak to nie wszystkie z wartych odwiedzenia miejsc w tym mieście. Znajduje się tu wiele zabytków i obiektów architektonicznego kunsztu, a wybierając się na wycieczkę po okolicy, można podziwiać niezwykłe walory przyrodnicze i urokliwy krajobraz. Ponadto znajduje się tu wiele sklepików i straganów, powstałych z myślą o odwiedzających turystach, nie brak też lokalnych restauracji serwujących pyszne bośniackie dania. Wiele miejsc nawiązuje do wyznawanej w tym kraju religii.
Stary Most w Mostarze
Zdecydowanie najatrakcyjniejszą budowlą w całym Mostarze jest zabytkowy Stary Most z kamienia, który został wybudowany w celu połącznia dwóch części miasta – wschodniej i zachodniej, przedzielonych przez rzekę Neretwę. Dawniej te dwie części miasta łączyła konstrukcja drewniana, a następnie łańcuchowa, jednak nie sprawdziły się one dostatecznie podczas eksploatacji. W 1933 roku, podczas wojny most został zbombardowany, a jego odbudowa nastąpiła dwa lata później i całkowicie zakończyła się w 2004 roku.
Obiekt ten został wpisany w 2005 roku na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO, podobnie jak starówka miasta. Most w Mostarze jest długi na 29 metrów i wysoki na 24 metry. Stanowi jedno z największych osiągnięć architektonicznych kultury osmańskiej na Bałkanach. Przeprawa przez most jest dużym wyczynem, gdyż schody prowadzące na drugą stronę są śliskie i wytarte przez przechodzących odwiedzających. W celu pokonania tego odcinka, najlepszym rozwiązaniem jest trzymanie się jego zewnętrznej strony. Latem, na moście można spotkać odważnych mężczyzn, którzy po zebraniu opłat od gapiów, wykonują skok w głębinę rzeki. Atrakcja ta nie jest uważana jednak za bezpieczną, gdyż skok odbywa się z dużej wysokości, nurt Neretwy jest rwący, a temperatura wody zimna. Nie mniej jednak jest to bardzo spektakularne widowisko, które wpisało się na stałe w tradycję tego obiektu, sięgającą obecnie około 450 lat.
Budowa Mostar Bridge została zakończona w 1566 roku, a głównym projektantem był Numar Hajrudin. Materiał, przeznaczony do konstrukcji pozyskiwano z kamieniołomu Mukosa. Do jego wybudowania wykorzystano niemal 460 bloków kamienia, które wcześniej poddano dokładnej obróbce, a następnie łączono je przy pomocy żelaznych haków i spajano ołowiem. Na wsporniku mostu, znajdującym się po lewej stronie rzeki wyryto napis w języku arabskim „Kurdet Kemeri”, co w tłumaczeniu oznacza „siła wody”. Po dwóch stronach rzeki w Mostarze, przy moście rozciąga się stare miasto.
Jaka rzeka przepływa przez Mostar?
Neretwa jest rzeką, która przepływa przez Mostar i bez względu na porę roku, urzeka turystów swoim turkusowym odcieniem i komponującym się z jej doliną krajobrazem. Według badaczy, nawet nazwa nawiązuje do jej wspaniałości, bowiem „Nera-Etwa” oznacza z rzymskiego „boska rzeka”, co zostało z czasem skrócone do obecnej formy. Neretwa swoje źródło posiada na górze Żelengora, która znajduje się na terenie Sutjeskiego Parku Narodowego. Płynie przez 230 kilometrów, głównie na terenie Bośni i Hercegowiny, ale fragment o długości około 20 kilometrów przepływa także za granicą z Chorwacją, a następnie uchodzi do Morza Adriatyckiego. Poza Mostarem, przepływa także przez dwa inne duże miasta – Konjic i Počitelj, czyniąc ich krajobraz równie malowniczym. Charakterystyczną cechą Neretwy jest jej wyjątkowy odcień, który można porównać do szmaragdu. Wśród właściwości można także wyróżnić stosunkowo zimną temperaturę jej wody, która nawet latem nie przekracza 7⁰C oraz wyjątkową czystość – do tego stopnia, że w niektórych regionach nadaje się do picia. Stwarza również idealnego warunki do raftingu i przeprowadzania kajakowych spływów, których nie brakuje także wśród atrakcji Mostaru.
Mostar – Most Krzywy (Kriva Cuprija)
Konstrukcja, która jest mniej popularna niż Stary Most, ale uchodzi za najstarszy obiekt tego typu w mieście to Most Krzywy, niezwykle podobny kształtem do głównego zabytkowego mostu w Mostarze. Położony jest nad rzeką Rabobolja, która stanowi jeden z dopływów Neretwy. Nie jest znana dokładna data wybudowania tego obiektu, ale szacuje się, że jest on zdecydowanie starszy od niemal bliźniaczego Starego Mostu. Krzywy Most wysoki jest na około 4 metry, a jego łuk tworzy idealne półkole o szerokości 8,5 metra. Fasada powstała z kamiennych bloków, wbudowywanych warstwami, a powstałą między nimi przestrzeń wypełniono przy użyciu spękanego kamienia. Na most ten prowadzą brukowane uliczki, takie same jak te, które znajdują się w centrum miasta. Występujące powodzie przyczyniły się do zniszczenia tego mostu, ale dzięki finansowej pomocy ze strony Wielkiego Księstwa Luksemburga, w ramach projektu UNESCO, obiekt ten został odbudowany w 2001 roku. Miejsce to jest mniej oblegane przez odwiedzających, dzięki czemu tworzy zabytek o niesamowitym klimacie.
Wieża pokoju w Mostarze
Mostar – co zobaczyć jeszcze wśród zabytków? Kolejny z niezwykłych, architektonicznych obiektów stanowi jednocześnie punkt widokowy, z którego można zobaczyć panoramę całego miasteczka. Wieża pokoju to największa, wzniesiona w regionie wieża kościelna. Została wybudowana na miejscu dawnej dzwonnicy, przy Kościele św. Pawła, który wraz z nią spłonął podczas pożaru w 1992 roku. Z płomieni ocalało 5 zabytkowych dzwonów, które można podziwiać w towarzystwie innych, w nowo wybudowanej wieży. Jest oddalona od centralnej części miasta i znajduje się po jego zachodniej stronie – tuż przy głównej drodze M6-1. Bez trudu można do niej dojść także pieszo. Za wstęp należy zapłacić niewielką opłatę, a następnie można wjechać windą na górę, w towarzystwie przewodnika. Z góry doskonale widać Mostar i niedaleką okolice, którą zdobią liczne wzgórza i pagórki.
Mostar – zabytki
Bez żadnych wątpliwości, wśród wartych odwiedzenia miejsc w Mostarze należy wyróżnić zabytkową część starego miasta. W niedalekiej odległości od Starego Mostu – przechadzając się po starówce, można znaleźć dawną łaźnię turecką z XVI wieku, stylizowaną na styl osmański – tak jak większość zabytkowych budowli w tym mieście. Dach okrywa kopuła, natomiast w środku znajduje się korytarz pomieszczeń i część przeznaczona do kąpieli. Obecnie wewnątrz powstało muzeum, w którym wyświetlany jest film, opowiadający o historii ostatniej wojny. Przemierzając kolejny odcinek starego miasta, oczom powinny ukazać się zabudowania meczetu Tabačica i Garbarni, który wybudowano z ciosanego kamienia. Tuż przy nim, na wysokość około 20 metrów wznosi się charakterystyczny dla tego rodzaju świątyni minaret. Nie jest to jedyny meczet w mieście. Po drugiej stronie miasta, nad brzegiem rzeki znajduje się kolejna budowla – Meczet Mehed-Paszy, pochodzący z XVII wieku. Tuż przy nim znajduje się studnia, z której można czerpać czystą, zimną wodę. Na teren muzułmańskiej świątyni prowadzi brama, a z jego placu rozpościera się znakomity widok na Stary Most oraz krajobraz pobliskich zboczy i rzeki. Warto poświęcić także czas na zobaczenie zabytkowej Wieży Zegarowej o wysokości 15 metrów. Według opowiadań miejscowych, dźwięk dzwonów słychać nawet kilka kilometrów poza miastem. Na zwiedzenie całego Mostaru dobrze przeznaczyć więcej niż jeden dzień i w miarę możliwości rozplanować wycieczkę. W miejscu tym doskonale widać, jak łączą się elementy kultury wschodniej i zachodniej, oddziałujące na powstałą architekturę.
Mostar – atrakcje w okolicach miasta
Mostar to miasto położone w urokliwej dolinie, które stanowi świetną bazę wypadową do znajdujących się w okolicy ciekawych miejsc. Poza zwiedzaniem miejskich zabytków, można postawić zawsze na eksplorację krajobrazowych atrakcji, których nie brak na Półwyspie Bałkańskim. Do najczęściej odwiedzanych cudów natury należą Wodospady Kravica lub będące miejscem religijnego kultu – Medijugorje, ale to tylko pojedyncze z punktów wartych zobaczenia w okolicach Mostar. Do zjeżdżenia wszystkich miejscówek, przydatny może okazać się samochód, gdyż nie wszędzie można dojechać komunikacją. Dla tych, który podróżują bez auta, polecamy poszukać ofert miejscowych wycieczek do interesującego ich regionu.
W Pocitejl, oddalonej od Mostaru o niecałe 40 kilometrów znajdują się na zboczach gór dwie twierdze, które posiadają całkowicie odmienną historię powstania. Pierwsza z nich została wybudowana, by chronić tutejszych mieszkańców przed najazdem Turków – z kolei drugą wznieśli Turkowie, w celu ochrony ludności. Poza zaskakującą historią i ciekawymi budowlami, okolicę Pocitejl cechuje niezwykły krajobraz, roślinność i ludzie.
Poszukując kolejnych atrakcji, niedaleko miasta Mostar można skorzystać z takich, które sprawdzą się także podczas kiepskiej pogody. Jedną z nich jest zwiedzanie podziemnego kompleksu Marszałka Tito w Konjic. Jest to obiekt pochodzący z czasów Zimnej Wojny, który miał służyć w tamtym okresie za schronienie dla ważnych osobistości państwa. Ponadto można odnaleźć tu rzeczy o najnowocześniejszych technologiach, które do użytku codziennego zostały włączone około 30 lat później. Wojnom zawsze towarzyszył rozwój technologii, a to miejsce uświadamia jego skalę oraz pokazuje jak wówczas wyglądało planowanie i komunikacja w podziemnej bazie.
Mostar – Wodospady Kravica
Jedną z większych atrakcji nieopodal Mostaru, którą można zaliczyć do najbardziej urokliwych i popularnych zakątków całej Bośni i Hercegowiny są Wodospady Kravica. Jest to grupa wodnych strumieni o łącznej szerokości około 120 metrów, położona na rzece Trebižat. W niektórych miejscach spadek wody wynosi aż 28 metrów!
Więcej o wodospadach Kravica przeczytasz w naszym artykule: Wodospady Kravica – wyjątkowe kąpielisko pośród wodospadów
Niesamowitych wrażeń dostarcza zobaczenie ich struktury od wewnątrz, co możliwe jest dzięki odbywającym się rejsom łodzi, po utworzonym zbiorniku, do którego wpadają strumienie ze zboczy. Latem miejsce to jest bardzo często odwiedzane przez turystów, którzy poza podziwianiem malowniczego krajobrazu, doznają uroków kąpieli w niecodziennych okolicznościach przyrody. Na niekorzyść odwiedzających, dojazd do tego miejsca możliwy jest tylko samochodem, a żadna komunikacja tutaj nie kursuje. Ponadto trasa jest słabo oznaczona, więc warto posiadać GPS i podążać za wskazówkami dotarcia do docelowego miejsca. Cena wstępu różni się w zależności od sezonu, a niedaleko wejścia na teren parku znajduje się parking samochodowy.
Bośnia i Hercegowina – Medijugorje
Do Medjugorje każdego roku przybywają miliony pielgrzymów z całego świata, a miejsce to uważane jest za jedno z najważniejszych sanktuariów, w którym według katolików doszło do objawień Matki Boskiej. Z pewnością jest to miejsce idealne do spokojnego wypoczynku i kontemplacji, w towarzystwie otaczającej przyrody. Najwięcej przybywających turystów udaje się do Podbrdo, czyli miejsca objawienia, znajdującego się około 3 kilometry od centrum miasteczka. Okolica ta otoczona jest przez wzgórza, wśród których króluje Križevac, wznoszące się na 500 metrów n.p.m. Wejście na nie oznaczone jest stacjami drogi krzyżowej, która prowadzi na szczyt, ale widok rozpościerający się na okolice i pozostałe wzgórza wart jest trudu wyprawy, nie tylko wśród wierzących turystów.
Gdzie leży Medjugorie?
Medjugorje na mapie można znaleźć w południowej części Bośni i Hercegowiny, w bliskiej odległości od chorwackiej granicy i około 25 kilometrów od Mostar. Miasteczko otoczone jest przez magiczne wzgórza, jednak poza walorami przyrodniczymi i miejscem słynnych objawień w rejonie tym nie występują inne, ciekawe turystyczne atrakcje. Sanktuarium czynne jest przez cały rok, jednak zdecydowanie najbardziej zielono i ładnie będzie podczas odwiedzin wiosną i latem.
Tekke w Blagaj – Bośnia i Hercegowina
Nie szukając daleko, bo jedynie 13 kilometrów od miasta Mostar znajduje się Blagaj – Klasztor Derwiszów, czyli muzułmańskich mnichów. Obecnie nie jest on zamieszkiwany przez tę religijną grupę, jednak jego niesamowite umiejscowienie i architektura jest powodem do odwiedzin tego miejsca przez turystów zwiedzających Bośnię i Hercegowinę. Klasztor powstał w 1520 roku, u źródła rzeki Buna i podnóża jednej z największych skał w Europie. Wstęp na teren budynku jest płatny, ale w niektórych przypadkach zupełnie nie jest konieczny. Wejście determinuje także odpowiedni ubiór. Należy mieć zasłonięte ramiona i nogi, a kobiety dodatkowo muszą mieć także nakrycie głowy. Przy wejściu do Tekke w Blagaj można nabyć chustę, którą można się okryć. Nie powinno nikogo zdziwić także to, że przy wejściu koniecznie trzeba zdjąć buty i wymienić je na dostępne, przeznaczone do zwiedzania kapcie, w których już na spokojnie można zwiedzać klasztor. Niektórym odwiedzającym wystarcza oglądanie budowli z zewnątrz, np. ze spacerowego mostu. Można także wybrać się w przeprawę pontonem, by zgłębić wnętrze położonej przy nim jaskini. Dojazd do tego miejsca umożliwia także komunikacja miejska, więc przebywając w Mostarze lub okolicy warto wybrać się na wycieczkę właśnie do tego miejsca.
Mostar – ceny w Bośni i Hercegovinie
Ile kosztuje życie w Bośni i Hercegowinie oraz jaki budżet należy przygotować na wyprawę do Mostaru? Warto zacząć od tego, że walutą obowiązującą w tym państwie jest marka zamienna (KM). Jedna marka zamienna to około dwa polskie złote. Wybierając się w podróż do Mostaru, najlepiej wymienić pieniądze na Euro, a następnie na miejscu, na krajową walutę. Kraj ten nie należy do drogich, a ceny na pewno są dużo niższe niż w sąsiedniej Chorwacji, choć można dostrzec duże zróżnicowanie, zależne od regionu. Mostar, jako miejscowość turystyczną cechuje nieco większy zakres cen niż w pozostałych, mniejszych miasteczkach – zarówno w sklepach, jak i restauracjach i miejscach noclegowych.
Za podstawowe produkty spożywcze zapłacimy mniej niż w Polsce. Przykładowo, za 1 litr mleka należy zapłacić około 3,20 zł, kilogram żółtego sera to wydatek 28 zł, natomiast butelka piwa o znanej marce to koszt 4,20zł. W restauracjach również można zjeść tanio i smacznie. Standardowy posiłek typu fast food to koszt 19 zł, a pełnowartościowy posiłek składający się ze sztuki mięsa z dodatkami to wydatek zaledwie 16 – 20zł. Ceny alkoholu w Mostarze są wyższe niż w Polsce. Ile należy zapłacić za nocleg? Koszt jednego dnia pobytu w hotelu to wydatek około 200zł. Tygodniowy pobyt niskim kosztem można zorganizować już za mniej niż 1000zł, natomiast za 7 dni w luksusowych hotelach Mostaru należy zapłacić około 3500zł.
Mostar – co warto kupić?
Mostar jest miasteczkiem typowo turystycznym, dlatego nie braknie miejsc i straganów, w których będzie można nabyć użyteczne pamiątki. Do ozdoby domu lub mieszkania sprawdzą się wykonywane ręcznie tkackie wyroby – od dywanów, po poszewki na pościel i poduszki, a także akcesoria garderoby – kolorowe szale i nakrycia głowy. Można zakupić tu także wiele ozdób biżuteryjnych. Wśród spotkanej na ulicy sztuki warto zwrócić uwagę na oświetlenie – witrażowe lampy nadadzą charakteru każdemu wnętrzu. Ponadto w ramach pamiątki świetnie sprawdzą się tutejsze słodycze lub alkohol. Świetnym pomysłem na obdarowanie kogoś po powrocie z wycieczki jest słoiczek bośniackiego miodu.
Mostar – noclegi
W Mostarze baza noclegowa jest dość mocno rozbudowana i pewne jest, że miejsce do spania znajdzie osoba szukająca hotelu tanim kosztem, jak i ta której zależy na wyższym standardzie. W mieście i okolicy można znaleźć zarówno przydrożne motele dla podróżujących samochodem, ale także tańsze hostele i hotele o lepszych warunkach mieszkalnych. Warto jeszcze przed rozpoczęciem podróży wyznaczyć ilość pieniędzy, którą chce się przeznaczyć na nocleg.
Ciekawą opcją zakwaterowania jest nocowanie w prywatnych kwaterach, udostępnianych przez właścicieli do wynajmu turystom na pewien czas. Nocowanie w takim miejscu wiąże się najczęściej z poznaniem od wewnątrz kultury Bośniaków, a także można liczyć na uzyskanie porad, co do miejsc wartych zwiedzania i miejskiego życia. Wielu z nich, zachęca do wybrania ich noclegowego miejsca na ulicach miasta, a średnia cena takiego rodzaju noclegu to koszt około 10 euro za dobę. Mostar, ale także cała Bośnia i Hercegowina to kraj, którego teren kształtują rzeki, a w ich pobliżu można liczyć na miejsce do rozstawienia namiotu.
Kempingi to zdecydowanie jedna z tańszych opcji noclegu, a koszt wynajęcia pola namiotowego to wydatek 5-8 euro. Inną formą kwatery, podobną do kempingów jest nocowanie w drewnianych bungalowach, tak zwanych etnowioskach. Z pewnością to ciekawe przeżycie, które pokazuje jak turysta poradzi sobie w surowych warunkach.
Mostar – pogoda najlepsza do zwiedzania miasta
Pogoda w Mostarze pozwala na odwiedzenie tego miasta o każdej porze roku. Wyróżnia się tam klimat śródziemnomorski, więc wybierając się w podróż do Bośni i Hercegowiny nie należy obawiać się o złe warunki pogodowe. Dla miłośników wypoczynku plażowego, którzy poza zwiedzaniem Mostaru chcą zaczerpnąć odpoczynku nad Adriatykiem, poleca się wyjazd w sezonie letnim. Najlepsza pogoda do zwiedzania zakątków przepełnionego historią miasto to jesień i wiosna – w tym okresie jest ciepło i nie występuje zbyt wiele opadów. Najlepiej odwiedzić Mostar w miesiącach od maja do końca września. Zwiedzanie miasta podczas zimy także może mieć swój urok, jednak okolicznie rosnąca roślinność doda uroku całemu krajobrazowi, jedynie gdy będzie w pełnym rozkwicie, a wznoszące wzgórza nad miastem się zazielenią.
