Bieszczady uchodzą za jedne z najbardziej tajemniczych i stosunkowo (jeszcze) dzikich gór. Mają w sobie jakąś magię, ich klimat jest niepowtarzalny, wręcz owiany tajemnicą. Może wynika to z niezwykłych legend bieszczadzkich? Szczególnie odczuwa się go jesienią, gdy nad połoninami unosi się gęsta mgła… Choć z roku na rok odwiedza je coraz więcej turystów, można znaleźć w nich miejsca ciche i nieprzepełnione tłumami. Wspaniałe widoki, urozmaicone szlaki i masa ciekawych miejsc do zwiedzenia – tym się właśnie charakteryzują. Co warto zobaczyć w Bieszczadach? Przewodnik.
Co warto wiedzieć o Bieszczadach
Bieszczady leżą na terenie Polski, Ukrainy oraz Słowacji. Składają się z dwóch pasm górskich w łańcuchu Karpat i dzielą na Bieszczady Zachodnie oraz Bieszczady Wschodnie. Polska część tych gór znajduje się w województwie podkarpackim. Kluczowe bieszczadzkie miejscowości to Cisna, Wetlina, Ustrzyki Górne, Ustrzyki Dolne – to tutaj znajdują się wejścia na główne szlaki, a także najlepiej zaopatrzone sklepy. Choć dojazd w Bieszczady, patrząc po kilometrach nie wydaje się długi trzeba liczyć się z tym, że podróż nie będzie szybka. Chodzi przede wszystkim o klasę dróg – są kręte i wąskie, a poza tym nie są w najlepszym stanie.
Bieszczady nie są wysokie, dlatego tak chętnie odwiedzają je nawet amatorzy górskich wspinaczek. Najwyższym szczytem w polskich górach jest Tarnica (1346 m n.p.m.), należąca do Korony Gór Polski, a innymi, które warto zobaczyć w Bieszczadach są Halicz (1333 m n.p.m.), Rozsypaniec (1280 m n.p.m.) oraz Smerek (1222 m n.p.m.).
Wycieczka w Bieszczady nie może obyć się bez wejścia na Połoninę Caryńską oraz Połoninę Wetlińską. Są dużo niższe niż inne szczyty, mimo to znajduje się na nich mnóstwo punktów widokowych, a spacerując połoninami można poczuć niesamowity, bieszczadzki klimat.
Szukając „dzikich” Bieszczadów warto posnuć się po okolicach Przełęczy Użockiej w poszukiwaniu Źródeł Sanu. Choć po polskiej stronie znajduje się jeden dopływ Sany (właściwe źródła są po stronie ukraińskiej), warto się tu wybrać, ponieważ szlak prowadzi przez nieistniejące już wsie, a sama trasa jest urokliwa i bardzo tajemnicza.
Sprawdź ranking: Najlepszy termos turystyczny
Bieszczadzki Park Narodowy
Będąc w Bieszczadach, nie da się pominąć Bieszczadzkiego Parku Narodowego, ponieważ rozciąga się on na znacznej ich części (zajmuje dokładnie 292 km²) i leży w Bieszczadach Zachodnich. Jest czwartym co do wielkości parkiem narodowym w Polsce. Spora część tego rezerwatu przyrody leży w Bieszczadach Wysokich. Od północnego – wschodu naturalną otulinę dla Bieszczadzkiego Parku Narodowego stanowi Park Krajobrazowy Doliny Sanu.
Ścisłą ochroną objęte są ponad 3 hektary parku, w tym obszar połonin i najwyższych szczytów. Długość szlaków turystycznych na terenie parku wynosi 130 km. Większość parków narodowych ma w swoim logo zwierzę albo roślinę – w przypadku Bieszczadzkiego Parku Narodowego jest to ryś.
Bieszczadzka Kolejka Leśna
Bieszczadzka kolejka wąskotorowa powstała w XIX wieku jako odpowiedź na potrzeby rozwijającego się tutaj przemysłu drzewnego. Powstawały tu wtedy tartaki, potażnie i beczkarnie, które gwarantowały ludziom pracę, a regionowi rozwój. II wojna światowa niestety zniszczyła to, co udało się zbudować. Wsie spalono, a ludzi wysiedlono. Kolejką wąskotorową nie przewożono już drzewa i okazała się być niepotrzebna, więc wyłączono ją z użytku. Reaktywowano ją dopiero po staraniach Fundacji Bieszczadzkiej Kolejki Leśnej w Cisnej – Majdanie i jest aktualnie jedną z największych atrakcji, szczególnie dla najmłodszych turystów. Linia kolejki wąskotorowej obejmuje trasę Majdan – Przysłup i Majdan – Balnica.
Wspominając o kolejce leśnej, warto przywołać także inną atrakcję – przejazd drezyną rowerową. Drezyny napędzane są siłą nóg turystów, a wypożyczyć je można w Uhercach Mineralnych oraz (w sezonie letnim) w Ustrzykach Dolnych.
Jeziorka Duszatyńskie
Kiedy w 1907 roku oderwała się od zachodniego zbocza Chryszczatej i runęła w dół ogromna ilość ziemi, ludzie myśleli, że to koniec świata i zaczęli w pośpiechu opuszczać swoje domy. Podobno od tego drżenia ziemi, w cerkwiach zaczęły bić dzwony! Według legend bieszczadzkich to zdenerwowany diabeł, w przeddzień Wielkanocy, rzucił ognistą kulę, która to doprowadziła do wielkiego osuwiska.
Jeziorka Duszatyńskie to niezwykle malownicze punkty, warte zaliczenia podczas którejś trasy. Znajdują się nieopodal wsi Duszatyn, w rezerwacie „Zwięzło”, którego nazwa pochodzi od ludowego powiedzenia „zwiezło kawał góry”.
Jezioro Solińskie
Jedną z ciekawszych i robiących naprawdę ogromne wrażenie atrakcji turystycznych w Bieszczadach jest Jezioro Solińskie (inna nazwa to Zalew Soliński). Jest to największy sztuczny zbiornik retencyjno – energetyczny w Polsce, a stojąca na nim zapora, licząca ponad 81 metrów wysokości – największą zaporą w kraju. Poza podziwianiem jeziora, możliwa do zwiedzenia jest sama zapora. To gratka dla wszystkich miłośników budownictwa! Wokół zapory rozwinęły się turystyczne miejscowości: Polańczyk i Solina, w których można znaleźć noclegi i smacznie zjeść.
Wodospad Szepit
Wodospad Szepit znajduje się na potoku Hylaty i jest największym wodospadem w Bieszczadach – jego wysokość to 8 metrów. Znajduje się w Dolinie Sanu, niedaleko wsi Zatwarnica. Dojście do niego nie jest trudne, można udać się tam nawet z wózkiem dziecięcym. Idzie się do niego ścieżką historyczno – przyrodniczą „Hylaty”. Cała trasa ma około 1,5 km długości.
Muzeum Budownictwa Ludowego
Wszystkim osobom, które poza naturą szukają w trakcie podróży czegoś więcej, polecają się bieszczadzkie muzea i galerie. Jednym z ciekawych miejsc jest Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, zwane też Parkiem Etnograficznym. Skansen ten należy do największych muzeów na wolnym powietrzu w Polsce. Obejmuje około 150 obiektów, pochodzących z okresu od XVII do XX wieku. Wśród nich znajdują się budynki mieszkalne, gospodarcze, a także sakralne, np. siedemnastowieczny kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem św. Mikołaja Cudotwórcy z Bączala Dolnego, a także osiemnastowieczne cerkwie grekokatolickie.
Skansen jest malowniczo położony nad rzeką San. Jest otwarty do samodzielnego zwiedzania, które jest naprawdę przyjemne, gdyż muzeum znajduje się na pięknie ukształtowanym terenie.
Z innych muzeów, które warto zwiedzić, mając czas jest Plenerowe Muzeum Wypału Węgla Drzewnego w Lutowiskach. Muzeum jest niewielkie, a jego zwiedzanie zajmuje dosłownie z 15 minut.
Pokazowa zagroda żubrów w Mucznem
Pokazowa zagroda żubrów to pomysł na urozmaicenie górskich wędrówek i ciekawa atrakcja dla najmłodszych. Hodowla żubrów została zapoczątkowana w Bieszczadach w 1943 roku, a obecna zagroda obejmuje obszar około 7 ha. Można w niej obserwować żubry w ich naturalnym środowisku, a najfajniej jest przyjść tutaj w porze ich karmienia. Hodowane są tutaj żubry rasy białowiesko-kaukaskiej. Zagroda znajduje się na terenie leśnictwa Muczne, przy drodze Stuposiany – Tarnawa Niżna, ok. 2 km przed miejscowością Muczne, a wejście na jej teren jest darmowe.
Rezerwat przyrody Sine Wiry
Rezerwat Sine Wiry z przełomem Wetliny to jedno z najbardziej malowniczych miejsc w Bieszczadach. Uroku temu miejscu nadają głazy i skały, przez które z wielkim szumem przepływa rzeka Wetlina. Najlepiej jest tu przejść z parkingu w Polankach. Trasa nie jest wymagająca (zajmuje ok 40 – 50 minut), za to widoki zapierają dech w piersiach. Szczególnie magiczny klimat mają Sine Wiry wczesnym porankiem, gdy nad okolicą unoszą się gęste mgły, a trasa jest pusta.
Klasztor Karmelitów Bosych
Spore wrażenie na zwiedzających Bieszczady robią monumentalne ruiny kościoła oraz Klasztoru Karmelitów Bosych. Klasztor powstał w XVIII wieku, został jednak spalony w 1822 roku. Bieszczadzkie echo głosi, że przyczyną pożaru była kłótnia pomiędzy przeorem a jednym z zakonników. Choć próbowano klasztor odbudować, nigdy się to nie udało.
Klasztorem, który działa i do którego można się udać, by odpocząć w Bieszczadach w całkowitej ciszy i spokoju jest Klasztor Sióstr Nazaretanek w Komańczy. To miejsce ważna także z tego powodu, że od 1955 roku do 1956 roku, przebywał tu internowany przez władze PRL, Prymas Polski Kardynał Stefan Wyszyński.
Centrum Kultury Ekumenicznej – Park miniatur
Centrum Kultury Ekumenicznej w Myczkowcach zostało otwarte w 2007 roku. Nosi imię Jana Pawła II, wielkiego orędownika ekumenizmu. Na blisko hektarowej powierzchni zgromadzono tu 140 makiet cerkwi greckokatolickich, prawosławnych oraz kościołów rzymskokatolickich z terenu południowo-wschodniej Polski, Słowacji oraz Ukrainy. Wszystkie budowle wykonane są w skali 1:25. Makiety otoczono miniaturową roślinnością, inspirowaną tą, która znajduje się przy poszczególnych świątyniach. Po kamieniach płyną potoki z szumiącą wodą, a z cerkiewek rozbrzmiewają starocerkiewne śpiewy. Klimat tego miejsca jest dzięki temu jeszcze bardziej niesamowity.
Tajemnicze, magiczne, o niepowtarzalnym klimacie – takie są Bieszczady. Atrakcje, które są tutaj najważniejsze to oczywiście górskie szlaki obfitujące w tarasy widokowe i wspaniałe panoramy rozpościerające się ze szczytów. Atrakcje turystyczne warte odwiedzenia to także Zalew Soliński, rozmaite muzea i oczywiście restauracje z rewelacyjnym, lokalnym jedzeniem. Błądząc po bieszczadzkich bezdrożach można natknąć się także na bieszczadzkiego zakapiora – legendarnego człowieka gór.
