Obóz koncentracyjny Auschwitz jest miejscem, które kojarzy zapewne każda osoba polskiej narodowości. Jest to nieodłączna i olbrzymia część historii naszego narodu. Auschwitz-Birkenau powinien odwiedzić choć raz w swoim życiu każdy Polak. Wybierz się w podróż w czasie i dowiedz się o przeszłości swoich przodków.
Auschwitz-Birkenau – historia
Obóz koncentracyjny w Auschwitz powstał na terenie dawnych koszar wojsk polskich w roku 1940. Znajduje się na przedmieściach Oświęcimia, który w tamtych czasach został włączony przez nazistów do Trzeciej Rzeszy. Powodem, dla którego obóz powstał była zwiększająca się liczba aresztowanych Polaków oraz przepełnienie w istniejących już więzieniach. Od początku budowy zakładano, że Auschwitz będzie kolejnym obozem koncentracyjnym. Stopniowo od lat 30. ich liczba znacząco rosła. Początkowo na potrzeby stworzenia obozu zaadaptowano 20 murowanych bloków. 6 z nich było jednopiętrowych, a 14 parterowych. Jeszcze w roku założenia obozu więźniowie rozpoczęli nadbudowę pięter w blokach parterowych. W połowie następnego roku rozpoczęto budowę 8 nowych bloków. Prace te zakończono w pierwszej połowie 1942 roku. Powstały kompleks 28 bloków w większości służył jako budynki mieszkalne więźniów. Bloki po zakończeniu rozbudowy miały służyć około 700 więźniom, jednak czasem mieszkało tam nawet do 1200 osób.
W roku 1942 Auschwitz stało się jednym z ośrodków „Endlösung der Judenfrage”, które były ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej. Plan ten zakładał usunięcie wszystkich Żydów zamieszkujących okupowane przez III Rzeszę tereny. Pierwsza grupa Polaków została przywieziona do Auschwitz 14 czerwca 1940 roku z więzienia w Tarnowie.
W roku 1944, w szczytowym okresie działania, obóz koncentracyjny składał się z trzech części, a mianowicie Auschwitz I, Auschwitz II-Birkenau oraz Auschwitz III. Auschwitz I było pierwszą z utworzonych części, która znajdowała się na terenie dawnych koszar. Auschwitz II-Birkenau było największą częścią kompleksu. Utworzone zostało w 1941 roku we wsi Brzezinka oddalonej o około 3 kilometry od Oświęcimia. Mieszkańcy wsi zostali z niej wysiedleni, a dawniej zamieszkiwane domy rozebrano. W tej części obozu została wybudowana największa ilość urządzeń masowej zakłady. Auschwitz III powstało w latach 1942-1944. Ta część kompleksu składała się z różnych niemieckich zakładów przemysłowych, gospodarstw rolniczo-hodowlanych oraz 40 podobozów. Całość została stworzona za pomocą niewolniczej pracy więźniów obozu. Wszystkie części kompleksu obozu koncentracyjnego ogrodzone były drutem kolczastym.
Dookoła obozów Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau znajdowały się tereny administrowane przez komendanta i kontrolowane przez esesmanów. Zajmowały one obszar 40 kilometrów kwadratowych. Okoliczne domy, z których została wysiedlona miejscowa ludność zamieszkali oficerowie i podoficerowie SS pracujący w obozie oraz ich rodziny.
Auschwitz-Birkenau zwiedzanie
Przed zwiedzaniem Muzeum, warto, żebyś poznał godziny działania obiektu, ceny wstępu oraz najważniejsze zasady panujące na terenie dawnego obozu koncentracyjnego. Dowiedz się wszystkich potrzebnych informacji.
Godziny otwarcia
Auschwitz możliwe jest do zwiedzania przez cały rok z wyjątkiem 1 stycznia, 25 grudnia i pierwszego dnia Świąt Wielkanocnych. Godziny otwarcia ustalone są indywidualnie na każdy miesiąc. W grudniu obiekt otwarty jest od godziny 8 do 14, w styczniu i listopadzie od 8 do 15, w lutym od 8 do 16, w marcu i październiku od 8 do 17, w kwietniu, maju i wrześniu od 8 do 18, a w czerwcu, lipcu i sierpniu ze względu na duże zainteresowanie turystów Muzeum otwarte jest od godziny 8 do 19. Godziny dotyczą samego wejścia na teren. Po ostatniej godzinie rozpoczęcia zwiedzania możliwe jest pozostanie na terenie obozu przez następne półtorej godziny.
Zasady zwiedzania
Teren Muzeum jest objęty ścisłymi zasadami, a ich łamanie grozi wydaleniem z obiektu i brakiem możliwości kontynuowania zwiedzania. Przed zwiedzaniem należy odbyć kontrolę. W celach zachowania środków ostrożności może zostać przeszukany twój bagaż. Maksymalny rozmiar toreb i plecaków dopuszczonych do wzniesienia na teren obiektu to 30 × 20 × 10 centymetrów. Całkowicie zabrania się przemieszczania, wynoszenia i niszczenia przedmiotów znajdujących się na terenie Muzeum. Ponadto wymagane jest zachowanie powagi i szacunku, który wyrażany jest również odpowiednim ubiorem. Na terenie Muzeum należy poruszać się jedynie po przeznaczonych do zwiedzania obszarach i obiektach. W okresie zimowym należy poruszać się wytyczonymi ścieżkami.
Na terenie Muzeum zabrania się zapalania świeczek i zniczy w miejscach innych niż odgórnie wyznaczonych do tego celu. Zabrania się spożywania posiłków, alkoholu, palenia tytoniu oraz e-papierosów. Ponadto zabrania się wchodzenia na teren obiektu pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających. Zabrania się wjazdu jakimikolwiek pojazdami. Zakaz nie obowiązuje wózków inwalidzkich i dziecięcych. Wózki dziecięce nie mają jednak wstępu do bloków i innych obiektów na terenie Auschwitz I. Istnieje całkowity zakaz wprowadzania i wnoszenia zwierząt. Nie dotyczy on psów przewodników towarzyszącym osobom niepełnosprawnym. Zakazuje się wnoszenia na teren Muzeum broni oraz przedmiotów i środków mogących zagrozić życiu, zdrowiu i bezpieczeństwu. Zabrania się korzystania z telefonów komórkowych w budynkach wystawowych oraz fotografowania w środku budynków z użyciem lamp błyskowych, oraz statywów. Całkowicie zabronione jest fotografowanie Bloku nr 4, Sali nr 5, podziemiach Bloku nr 11 oraz w rejonie stanowisk kontroli bezpieczeństwa osób odwiedzających.
Ceny biletów wstępu i rezerwacje
Wstęp na teren Auschwitz jest całkowicie darmowy. Rezerwację miejsca należy dokonać na stronie visit.auschwitz.org. Zaleca się jednak dokonania rezerwacji zwiedzania z przewodnikiem w celu lepszego poznania historii miejsca. Zwiedzanie z przewodnikiem możesz zarezerwować przez stronę internetową do 5 dni przed terminem wizyty lub mailowo 2-5 dni przed terminem wizyty. Przyjeżdżając z grupą zorganizowaną, konieczne jest wynajęcie edukatora-przewodnika. Dzięki temu zwiedzanie zostanie sprawnie przeprowadzone. Zaangażowanie przewodnika jest płatne, a oprowadzać po Muzeum może tylko przewodnik posiadający odpowiednią licencję.
Cena zwiedzania ogólnego 2,5 i 3,5-godzinnego jest taka sama. Grupa 10-osobowa zapłaci łącznie 520 złotych, 20-osobowa 620 złotych i 30-osobowa 670 złotych. Cena zwiedzania studyjnego w pierwszym wariancie wynosi 700 złotych dla wycieczki 10-osobowej, 800 złotych dla 20 osób i 850 dla 30 osób. Wariant drugi niezależnie czy będzie odbywać się jednego dnia, czy dwa kosztuje 790 złotych przy wycieczce 10-osobowej, 890 przy 20 osobach i 940 przy 30 osobach.
Rodzaje zwiedzania
Istnieje możliwość wybrania różnych wariantów zwiedzania z przewodnikiem. Pierwszy, trwający 2,5 godziny obejmuje zwiedzanie wybranych elementów wystawy stałej i obiektów na terenie obozu Auschwitz I. Następnie zwiedzane jest Auschwitz II-Birkenau, a konkretniej baraki więźniarskie i rampa wyładowcza. Rezerwacja 2,5-godzinnego zwiedzania jest możliwa tylko w sytuacji, kiedy godziny otwarcia nie pozwalają na rezerwację standardowego 3,5-godzinnego zwiedzania.
Drugim wariantem jest zwiedzanie trwające 3,5 godziny. Obejmuje zwiedzanie wystawy stałej, obiektów na terenie macierzystego obozu, zwiedzanie baraków więźniarskich, rampy wyładowczej w Auschwitz II-Birkenau oraz ruin komór gazowych i krematoriów II i III.
Oprócz standardowego zwiedzania istnieje również opcja studyjna jednodniowa lub dwudniowa. Pierwszy wariant specjalistycznego zwiedzania trwa 6 godzin i zaczyna się od obozu Auschwitz I i Auschwitz II-Birkenau. Wycieczka rozszerzona jest o wybrane wystawy narodowe oraz zwiedzanie Centralnej Sauny i ruin komór gazowych i krematoriów IV i V. Opcja druga może zostać rozłożona na jednodniową lub dwudniową wycieczkę i zakłada zwiedzenie powyższych obiektów oraz krematoriów II i III, jak i również baraków mieszkalnych i sanitarnych.
Muzeum Auschwitz – wystawy
Wystawy w Muzeum są niezwykle ważną częścią zwiedzania obozu. Upowszechnią i przedstawiają w przystępny sposób informacje dotyczące Auschwitz i Holokaustu. Muzeum dzięki swojej popularności na skalę światową i powszechnemu uznaniu organizowało wystawy objazdowe między innymi w Austrii, Anglii, Belgii, Holandii, Izraelu, Japonii, Niemczech, Polsce, Rosji, Szwajcarii, Szwecji, USA, na Węgrzech oraz we Włoszech. Dowiedz się o wszystkich wystawach dostępnych do zwiedzania i oglądania.
Wystawy główne
Pierwsza stała wystawa została utworzona w roku 1947 i znajdowała się na terenie obozu Auschwitz I. W roku 1955 zastąpiła ją nowa ekspozycja, której elementy częściowo istnieją do dziś. W kolekcji znajduje się wiele fotografii dokumentalnych, kopii dokumentów, modeli i rzeźb. Do zobaczenia udostępnione są między innymi ubrania więźniarskie, wyposażenie pomieszczeń w obozie oraz rzeczy odebrane więźniom. Wystawa znajduje się w blokach 4, 5, 6, 7 i 11.
Wystawy online
Oprócz tradycyjnych wystaw dostępnych na terenie Muzeum istnieje kilka dodatkowych, dostępnych na oficjalnej stronie internetowej. Pierwsza z nich o nazwie „Auschwitz, Pamięć, Świat” została stworzona z okazji 65. rocznicy powstania Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. Składa się z 28 wieloformatowych fotografii. Zdjęcia przedstawiają osobistości ze świata polityki i religii, które w ciągu 65 lat oddały hołd ofiarom obozu koncentracyjnego Auschwitz.
Kolejną wystawą dostępną przez internet jest ta, dotycząca Niemieckich planów rozbudowy Auschwitz. Pierwsza część skupia się na planach rozbudowy obozu Auschwitz I w roku 1943. Druga część wystawy prezentuje plany rozbudowy terenu miasta Oświęcim. Dokumenty pochodzą z Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau i z oświęcimskiego oddziału Państwowego Archiwum w Katowicach.
Wystawa „Budujemy Pamięć” ukazuje tysiące przedmiotów zachowanych z czasów działania obozów koncentracyjnych. Są to zarówno przedmioty historyczne, jak i również relikty o charakterze artystycznym. Przedmioty wchodzące w skład zbiorów ofiarowane zostały do Muzeum między innymi przez byłych więźniów. Przekazali różnego rodzaju prace artystyczne wykonywane w obozie, eksponaty historyczne oraz dokumenty.
Kolekcja „Zanim odeszli” skupia się na historii Żydów deportowanych do Auschwitz z Zagłębia Dąbrowskiego. Czas migracji więźniów przypada na okres między majem 1942 roku a sierpniem 1943 roku. Wystawa składa się z prawie 2,5 tysiąca zdjęć znalezionych w jednej z walizek po upadku obozu. Ukazują życie polskich Żydów zgładzonych w komorach gazowych. Pochodzili oni w większości z okolic Będzina, Sosnowca i innych miejscowości tamtego regionu.
Kolejną wzruszającą wystawą jest ta o tytule „Tragiczna historia miłości w Auschwitz”. Ekspozycja opowiada o dwójce zakochanych więźniów, Żydówce Mali Zimetbaum i Polaku Edku Galińskim. Ich historię opowiedział więzień René Raindorf. Mówił, że ich miłość była poniekąd symbolem zwycięstwa dobra nad złem oraz tego, co ludzkie nad tym, co bestialskie.
Wystawa „Sonderkommando” autorstwa historyka muzeum Igora Bartosika przedstawia dzieje specjalnej grupy roboczej, w głównej mierze złożonej z więźniów pochodzenia żydowskiego. Grupa ta zajmowała się obsługą komór gazowych, stosów spaleniskowych oraz krematoriów. Ekspozycja ukazuje początki powstania grupy Sonderkommando, działalność konspiracyjną jej członków, bunt, do którego doszło 7 października 1944 roku, oraz likwidację grupy.
Ostatnią z aktualnie dostępnych wystaw on-line, jest ta o nazwie „Ewakuacja i wyzwolenie obozu Auschwitz”. Opowiada o planach ewakuacji obozu koncentracyjnego oraz próbach zatarcia śladów zbrodni przez oddział SS. Ukazana jest również tragedia marszów śmierci oraz wyzwolenie obozu przez Armię Czerwoną, do którego doszło dnia 27 stycznia 1945 roku. Autorem wystawy jest dr Jacek Lachendro z Centrum Badań Muzeum.
Wystawy narodowe
W Muzeum, oprócz wystawy ogólnej zobaczyć możesz również inne ekspozycje stałe nazywane narodowymi. Pierwszy pomysł o utworzeniu wystawy powstał już w roku 1946, jednak został czasowo porzucony. Do idei utworzenia ekspozycji powrócono pod koniec lat 50. Była to inicjatywa Międzynarodowego Komitetu Oświęcimskiego. Zamysłem zbioru była popularyzacja i szerzenia wiedzy o okupacji hitlerowskiej w poszczególnych krajach, których mieszkańcy ginęli w Auschwitz. Wystawa miała ukazać połączenie historii okupacji konkretnych krajów z historią obozu.
Pierwsza wystawa narodowa w roku 1960 powstała w Czechosłowacji, a w tym samym roku otwarta została wystawa na terenie Węgier. Rok później powstały dwie kolejne wystawy narodowe, w Związku Radzieckim i Niemieckiej Republice Demokratycznej. Jeszcze w latach 60. otwarte zostały kolejne ekspozycje w Jugosławii, Belgii i Danii. W latach 70. wystawy narodowe powstały również w Bułgarii, Austrii i Francji, a w latach 80. w Holandii, Włoszech i Polsce. Większość z wymienionych ekspozycji w ciągu wielu lat była zmieniana i modyfikowana, czasem wielokrotnie.
Jak dojechać i gdzie zaparkować?
Muzeum Auschwitz znajduje się na obrzeżach Oświęcimia w niedalekiej odległości od drogi krajowej nr 933. Zwiedzanie zaczyna się od obozu Auschwitz I. Bezpłatny parking dla odwiedzających Muzeum znajduje się przy ulicy Stanisława Leszczyńskiego przy skrzyżowaniu z ulicą Józefa Szajny. Jeśli nie planujesz jednak podróży samochodem, w odległości 2 kilometrów od Muzeum znajduje się stacja kolejowa. Z niej dotrzesz do dawnego obozu komunikacją miejską. W okolicy Muzeum znajdują się również przystanki dla autobusów, które dowiozą Cię bezpośrednio z Krakowa i Katowic. W odległości kilkudziesięciu kilometrów od Oświęcimia znajdziesz dwa porty lotnicze, Kraków Balice i Katowice Pyrzowice.
Na miejscu nie musisz martwić się też o przejazd między muzeami oraz przepakowywanie auta lub chodzenie na piechotę, jeśli nie masz na to ochoty. Obozy I i II znajdują się w odległości 3,5 kilometra od siebie, a między obozem Auschwitz I a Auschwitz II możesz przejechać bezpłatnym autobusem zajmującym się przewozem zwiedzających. Autobus od kwietnia do października kursuje co 10 minut a od listopada do marca co 30 minut.
Obóz koncentracyjny w Oświęcimiu jest jednym z ważniejszych miejsc historycznych w całej Polsce. Zwiedź to niesamowite i poruszające miejsce i poznaj dogłębnie historię narodu polskiego.
