Zamek w Nidzicy – krzyżacka twierdza na Mazurach

Wyjazd na Mazury wiąże się nie tylko z poznawaniem magicznego regionu, który każdemu znany jest z bogactwa jezior oraz unikalnej flory i fauny, ale podczas pobytu w tej krainie można zagłębić się w historię Polski, odwiedzając Zamek w Nidzicy. Dziś poza oglądaniem wspaniałej gotyckiej architektury turyści mogą odwiedzić Muzeum i Nidzicki Ośrodek Kultury, by dowiedzieć się się więcej o losach krzyżackiej twierdzy i nieprzezwyciężonych polskich wojskach.

Jak dojechać do zamku w Nidzicy?

Nidzica to niewielkie miasto położone w województwie warmińsko – mazurskim, w odległości około 50 kilometrów w kierunku południowym od Olsztyna i 30 kilometrów na północ od Mławy. Zamek nad Nidą wznosi się na wzgórzu, do którego z łatwością można dojechać samochodem osobowym. Bezpośrednio u podnóży twierdzy znajdują się parkingi bezpłatne lub podlegające opłatom. Możliwy jest również dojazd za pośrednictwem kolei lub międzymiastowych autobusów z różnych części Polski, głównie większych miast, jak: Warszawa, Olsztyn, Elbląg i Gdańsk. Zamek widoczny jest z dużej odległości, więc jego zlokalizowanie nie powinno stanowić problemu.

Historia zamku w Nidzicy

Prace nad budową nidzickiego zamku rozpoczęły się około 1370 roku, a litewskie konflikty przyczyniły się do jego wzmożonej fortyfikacji. Obiekt stał się w pełni posiadłością państwa krzyżackiego już w 1409 roku. Niespełna rok później wojskom krzyżackim, które wyruszyły na wojnę w głąb kraju, nie udało się obronić rezydencji w Nidzicy, a wojska polskie zajęły ten obszar. Kolejno w wyniku wojny głodowej dziedziniec zamku został oblężony przez polskie rycerstwo, któremu udało się przejąć twierdzę. Podczas następnych kilkudziesięciu lat zamek znalazł się we władaniu propolskiego Związku Pruskiego oraz wojsk czeskich lecz wciąż oddziały nieodparcie uniemożliwiały ponowne jego przejęcie przez Krzyżaków.

1517 roku zamkowe przedzamcze znacznie rozbudowano, poprawiając ogólną konstrukcję i dodając licznych umocnień. Niestety w wyniku pożaru spłonęło, a jak można przeczytać na oficjalnej stronie Zamku Nidzica „do większości zniszczeń przyczynili się na zamku żołnierze francuscy stacjonujący tutaj z przerwami w latach 1806-1812”. Rozpoczęto odbudowę, a poprawie stanu konstrukcji przysłużył się Ferdynand Tymoteusz Gregorovius, który postanowił zmienić cel zamku w zamian za wybudowanie pomniku wielkiego mistrza. Tak się stało, Zamek Krzyżacki został odbudowany, a po wprowadzeniu zmian w jego wnętrzu znalazła się siedziba sądu, więzienie oraz prywatne kwatery. W 1945 roku doszło do kolejnej tragedii, a zniszczeń dokonali na zamku żołnierze z Rosji. Zbombardowany przez Rosjan obiekt w kolejnych latach poddany został odrestaurowywaniu, a całość prac mająca na celu odbudowę zakończyła się w 1965 roku. Następnie zamek oddano w ręce instytucji społeczno-kulturalnych w Nidzicy.

Legenda o Nowaku

Zamki w Polsce posiadają indywidualne legendy, które często wiążą się z obecnością w ich wnętrzach widm i Białych Dam, które strzegą posiadłości lecz Nidzica wyróżnia się na ich tle i może poszczycić się opowieścią związaną z bohaterem szwedzkiej wojny pod zamkiem. W 1656 roku podczas potopy szwedzkiego oddziały Tatarów obległy teren zamku, jednak na czas zamknięto Zamek w Nidzicy przed ich najazdem. Podczas gdy wszyscy oczekiwali na informacje i działania wojska, młodzieniec Nowak zauważył omawiającego plan zdobycia budowli przy jej obronnych murach. Nie czekając chwili, wymierzył armatnie dzieło w przywódcę, które niechybnie trafiło, odbierając mu życie. Działania Nowaka wzburzyły Tatarów, który pośpiesznie chcieli odnaleźć winnego, jednak sprytny młodzieniec schował się przed nimi w pozostawionym na polach oborniku. Gdy oddziały opuściły Zamek Krzyżacki, Nowak wyszedł i został powszechnie uznany za lokalnego bohatera.

Gotycka architektura zamku

Gotycka budowla, podobnie jak inne zamki powstała na planie prostokąta, a jego warownia została osadzona na podbudówce z kamienia polnego. Budynek w całości wykonano z cegły, w nawiązaniu do gotyckiej architektury, co szczególnie widoczne jest na elewacji ozdobionej łukowatymi oknami i freskami w sali pod absydą. Na kompleks składa się dziedziniec, czyli centrum obiektu oraz cztery boczne skrzydła. Największe i najstarsze z nich – skrzydło zachodnie, zwane „domem wielkim” pokryte jest przez dwuspadowy dach. Wśród wewnętrznych zespołów mieściło się więzienie, kaplica, komnaty dla rezydentów i gości. Przedzamcze można odnaleźć po wschodniej stronie wjazdu, a tuż przy nim wznosiła się okrągła wieża. Zamek otoczono murem, a w czasach świetności mieściło się tu drugie przedzamcze, które zostało zniszczone w wyniku pożaru. Do dziś między mur i część zamku wciśnięte są liczne krużganki obronne.

Zamek w Nidzicy – zwiedzanie

Po wielu pracach renowacyjnych i odbudowach widok zamku zachwyca! Warto zawitać w miejscowości Nidzica podczas podróży po Polsce i poznać od środka uroki krzyżackiego imperium. Dziś miejsce to stanowi centrum biznesu miasta razem z tworzącym je Muzeum Ziemi Nidzickiej, a także miejskim Ośrodkiem Kultury i biblioteką. Można odnaleźć tu wiele możliwości do wspólnego spędzania wolnego czasu. Pracownia rzeźby oraz Bractwo Rycerskie Komturii Nidzickiej zachęca do wspólnych spotkań. W przerwie od zwiedzania istnieje możliwość spożycia posiłku, ponieważ na miejscu dla gości otwarta jest restauracja.

W ramach wizyty w muzeum dostępna jest wystawa etnograficzno-historyczna. Polska i jej dzieje, historia nidzickiego zabytku oraz ciekawe informacje na temat Prus i Zakonu Krzyżackiego w towarzystwie licznych eksponatów. Trzy muzealne sale poświęcone są właśnie tym zagadnieniom, natomiast na pierwszy piętrze mieści się galeria prac Hieronima Skurpskiego – lokalnego artysty, w którego dziełach można zanurzyć się, podziwiając uroki ziemi nidzickiej. Goście mogą zobaczyć także Salę Rycerską – największą z wszystkich, a także Salę Widokową, która służy organizacji wydarzeń kulturalnych. Poza muzeum można zwiedzać przedzamcze, dziedziniec i otaczający twierdzę park.

Cennik i godziny otwarcia

Krzyżacki zamek na Mazurach można odwiedzać od wtorku do soboty, w godzinach: od 08:00 do 16:00. Wstęp na zewnętrzną część posiadłości nie podlega opłatom, a za wstęp należy zapłacić jedynie podczas wizyty w muzeum. Cena biletu jest stała i taka sama dla wszystkich odwiedzających, a jego wartość wynosi 6 złotych.

Zamek Nidzica jako hotel

Odwiedziny w nidzickim zamku można połączyć z wypoczynkowym pobytem w urokliwych okolicznościach przyrody mazurskiej krainy, ponieważ twierdza funkcjonuje również jako hotel dysponujący apartamentami, pokojami dla par oraz wyposażonymi w dwa pojedyncze łóżka. Cena zależy od sezonu i preferencji, choć warto bez względu na nią rozważyć nocleg w zamkowych murach krzyżackiej posiadłości.