Na południu Polski w Rzeszowie wznosi się Zamek Lubomirskich – budowla o burzliwej historii, która mimo upływu wieków nie daje o sobie zapomnieć kolejnym pokoleniom. Co dziś znajduje się we wnętrzach rzeszowskiego zabytku? Jaka historia kryje się za murami odnowionego gmachu? Poznaj losy rezydencji i dowiedz się, jak zmieniała się na przestrzeni stuleci. Czy warto odwiedzić zamek podczas wizyty w Rzeszowie? Sprawdzamy.
Gdzie leży Zamek Lubomirskich?
Rzeszów – miasto położone w południowo-wschodniej Polsce na skraju Pogórza Karpackiego oraz Kotliny Sandomierskiej oferuje mnóstwo reprezentacyjnych budowli o ciekawej historii. Jedną z nich jest Zamek Lubomirskich – obecnie gmach sądu okręgowego. Okazałą budowlę znajdziesz między placem Śreniawitów a ulicami płk. Lisa-Kuli, Chopina i aleją Pod Kasztanami. Sprawdź, dlaczego warto odwiedzić to miejsce!
Burzliwa historia zamku
Historia Zamku Lubomirskich w Rzeszowie ma swoje początki w XVI wieku, gdy u jego schyłku szlachcic, Mikołaj Spytko Ligęza, w miejscu obecnego zamku wzniósł dwukondygnacyjną rezydencję otoczoną murem obronnym. Niedługo później, w 1620 roku, dobudowano do niej warowną fortecę wyposażoną w bastiony i wały, które utworzyły obiekt w stylu Palazzo in fortezza. Dzieło Ligęzy po jego śmierci kontynuowała córka, która wyszła za Hieronima Augustyna Lubomirskiego.
Własność Lubomirskich
Posiadłość stała się rodową siedzibą Lubomirskich, a pod koniec XVII wieku zamek ponownie został rozbudowany do fortyfikacji składającej się z czterech skrzydeł o dwóch kondygnacjach. W kolejnych latach powiększano rezydencję, nad którą władzę sprawowali Lubomirscy aż do 1769 roku, gdy Rosjanie podczas jednego z najazdów zdobyli zamek. Kolejne 40 lat później obiekt trafił w ręce Austriaków, gdzie obecne zabudowania przekształcono na więzienie i sąd. W czasie tym wiele z części konstrukcji zostało zmienionych, a nawet całkowicie wyburzonych. Mimo nowej roli zamek niszczał z upływem lat, dlatego pod koniec XIX wieku zaczęto działać z myślą o przeprowadzeniu kompleksowej renowacji. W wyniku inwentaryzacji obiektu stwierdzono, że powstały straty są zbyt duże i łatwiej odbudować całą posiadłość. Zamek wyburzono i w jego miejscu na planie prostokąta wzniesiono czteroskrzydłowy gmach o trzech piętrach z wewnętrznym dziedzińcem, a prace nad nim zakończyły się w 1906 roku.
Zmiany właścicieli i przebudowy Zamku Lubomirskich to nie wszystko, co wiąże się z posiadłością. W czasach II Wojny Światowej okupanci wykorzystali więzienie do wykonywania zbrodni na Polakach, z kolei podczas trwania PRL-u zamek służył torturom i egzekucjom uczestników sprzeciwiających się komunistycznej władzy. Od 1981 roku więzienie nie funkcjonuje. Dziś zamek stanowi siedzibę sądu okręgowego i jest otwarty w godzinach pracy instytucji.
Zwiedzanie zabytku
Zamek Lubomirskich w Rzeszowie zachował wygląd z 1906 roku, choć w niektórych miejscach możesz dostrzec elementy pochodzące jeszcze z XVIII wieku. Wokół obiektu usytuowane są kamienne fortyfikacje z narożnymi bastionami. Przypisano im imiona świętych: Marii, Franciszka, Andrzeja i Hieronima. Przy każdym z nich wznosi się wieżyczka z wizerunkiem patrona datowanym na 1746 rok. Od północy i wschodu wciąż obecne są resztki fos. W II połowie XX wieku wyremontowano salę reprezentacyjną i dawną kaplicę więzienną. Na zewnątrz, jak i wewnątrz budynku możesz znaleźć tablice upamiętniające losy więźniów i straconych podczas hitlerowskiej okupacji oraz za czasów rządów Stalina. We wnętrzu podczas godzin pracy sądu okręgowego i załatwiania urzędowych spraw można oglądać korytarze. Pozostała część obecnie jest niedostępna dla turystów, choć władze miasta planują przekształcić obiekt w instytucję kultury i udostępnić do zwiedzania.
Informacje praktyczne
Wstęp na teren Zamku Lubomirskich jest ograniczony dla odwiedzających, ponieważ gmach pełni dziś funkcję urzędową i w jego wnętrzach mieści się Sąd Okręgowy. Turyści mogą podziwiać okazałą budowlę z zewnątrz i doszukiwać się przejawów pierwotnego kunsztu w dawnych zabudowaniach. Najlepszą opcją dojazdu jest kierowanie się na siedzibę sądu lub wyszukanie w nawigacji placu Śreniawitów.
Zamek Lubomirskich to duża część historii zamknięta w czteroskrzydłowej rezydencji. Wizytówka miasta, która powinna znaleźć się na liście miejsc do zobaczenia podczas wycieczki do Rzeszowa. To doskonałe miejsce dla upamiętnienia czasów świetności i przypominające o smutnej historii narodu.
