Niezwykle tajemniczym miejscem na ziemi, o którym sama myśl dostarcza dreszczyku emocji jest Wyspa Wielkanocna, położona na wodach Oceanu Spokojnego. Intrygująca historia w różnych przekładach i legendach, związana jest z odkryciem na tym terenie potężnych monumentów, wykonanych z kamienia, na kształt postury człowieka. Według badaczy, to ślad życia tutejszej cywilizacji, ale jak było naprawdę oraz skąd na otoczonym z każdej strony przez wodę lądzie znalazły się mistyczne posągi? W tym artykule postaramy się odpowiedzieć na niewyjaśnione pytania.
Ogólne informacje na temat Wyspy Wielkanocnej
Wyspa wielkanocna, a właściwie Rapa Nui to mały fragment lądu, którego całkowita powierzchnia wynosi zaledwie 163 km². Wyspa jest zupełnie odizolowana od pozostałej reszty świata, bowiem w najbliższej okolicy znajduje się jedynie Chile, oddalone o około 3600 km oraz wyspa Pitcairn, do której odległość wynosi 2000 km. Kształtem, Rapa Nui przypomina trójkąt. Na jej obszarze można znaleźć wiele nieczynnych wulkanicznych kraterów, bowiem jest wyspą pochodzenia wulkanicznego, a jej największym wzniesieniem jest jeden z wygasłych wypiętrzeń – Terevaka, znajdujący się w północnej jej części. Szczyt nie jest wysoki i mierzy zaledwie 507 metrów n.p.m.
Wyspę cechuje stabilność klimatu, a temperatury podczas lata i zimy nie różnią się najczęściej o więcej niż 5°C. Najcieplej jest podczas europejskiej zimy, czyli w styczniu i lutym, a temperatura zazwyczaj oscyluje wówczas około 23°C. Chłodniej bywa w lipcu i sierpniu, lecz nie jest to bardzo odczuwalna zmiana, bowiem podczas najzimniejszej pory roku temperatura wynosi 18°C. Zdarzają się także takie dni w roku, w których jest 30°C i upał, ale nie należy zapominać także o występujących opadach deszczu, których największą ilość odnotowuje się w kwietniu i maju.
Koniecznie należy wspomnieć o zaludnieniu wyspy. Rapa Nui zamieszkiwana jest przez prawie 8 tysięcy mieszkańców, ale liczba ta stopniowo powiększa się o przyjezdnych imigrantów. Głównym źródłem utrzymania rdzennego społeczeństwa są odwiedzający, a dopiero kolejne źródło dochodu stanowi rolnictwo, rybołówstwo bądź rzemiosło. Życie na wyspie uzależnione jest od dostaw, prowadzonych na drodze lądowej i morskiej, bowiem tereny te nie są uprzemysłowione i mieszkańcy zdani są na import.
Historia Wyspy Wielkanocnej
Wyspa Wielkanocna, jak wiadomo z historycznych źródeł swoją nazwę zawdzięcza jej odkrywcom, a dokładniej – Holendrom, prowadzonych przez Jakuba van Roggeveena, którzy odnaleźli ten teren w dniu Niedzieli Wielkanocnej, w 1772 roku. Miejscowi jednak nie są zadowoleni z takiego nazewnictwa i popierają swoją opinię tym, że nazwa ta została im narzucona przez ludność z kontynentu. Zdecydowanie bardziej odpowiada im nazwa Rapa Nui, która w języku polinezyjskim oznacza „wielka ziemia” lub też „wielki kamień”, ale jak podają także inne źródła nazwę tę głosili żeglarze tahitańscy, przez wzgląd na jej charakterystyczny, trójkątny kształt.
Panują różne zdania, co do daty odkrycia tej wyspy, a przedział czasu w którym mogłoby się to wydarzyć określa się od od I do XIII wieku. Jedni badacze zakładają, że ląd odkryty został około 900 roku przez żeglarzy polinezyjskich, którzy dopłynęli na wyspę od strony Anakeny – jedynej piaszczystej plaży i osiedlili ten ląd, pozostawiając za sobą ślady, które do dziś badacze znajdują pod wodą. Inny norweski badacz – Thor Heyerdahl, opowiadał się za tym, że Rapa Nui została odnaleziona po raz pierwszy przez Inków w 400 roku, gdyż odkryte posągi łudząco przypominają te, z peruwiańskich, inkaskich świątyń. Według założeń tego eksploratora, ta sama wyspa około 800 roku została ponownie odkryta przez kolejną falę osadników, przybywających z zachodniej Polinezji i to te dwa ludy stanowiły cywilizacyjny początek Wyspy Wielkanocnej. Inne źródła podają natomiast, że obie grupy osadników łączyło podobne pochodzenie i wysepka została odnaleziona na oceańskich wodach tylko raz, a odkrywczej grupie przewodniczył król Hotu Matua. Zorganizował wielką wyprawę statków: mieszczącego tysiąc osób, którym przybyły na nowy ląd kobiety z dziećmi i mężczyźni a także statku królowej. Mówi się, że skolonizowana ludność dzieliła się na dwie grupy – jedną o wyższym statusie, których uszy zdobiła bogata biżuteria, powodującą ich nienaturalne wydłużenie, przez co zwani byli długouchymi a drugą, mniej ważną kastę społeczną stanowili krótkousi.
Gdzie leży Wyspa Wielkanocna
Wyspa Wielkanocna położona jest na środku Oceanu Spokojnego, między oddalonym o ponad 3 tysiące kilometrów Chile, do którego regionu przynależy, a Pitcairn – najbliżej zamieszkałym lądem, od którego dzieli ją ponad 2 tysiące kilometrów. Aby dostać się na ten tajemniczy ląd są dwie możliwości. Pierwsza z nich obejmuje wielotygodniową morską żeglugę, a druga jest zdecydowanie bardziej przystępna – krótsza, choć droższa i jest to lot samolotem. Z Polski nie ma otwartych bezpośrednich lotów, ale z przesiadką w Ameryce Południowej lub też na którymś z większych europejskich lotnisk podróż jest jak najbardziej możliwa.
Moai – posągi na Wyspie Wielkanocnej
Największą atrakcję wyspy oraz powód odwiedzin tysięcy turystów stanowi zagadka znajdujących się na Rapa Nui kamiennych posągów Moai. Rzeźby te stanowią świętość dla miejscowej ludności, nie wolno ich niszczyć, a do niektórych wyznaczone są nawet specjalnie strefy, których nie należy przekraczać. Łączna ich liczba wynosi aż 887! Posągi rozmieszczone są w różnych częściach wyspy, a niektóre z nich klasyfikowane są w poszczególne grupy.
Wśród najlepiej zachowanych wyróżnia się Ahu Tongariki, składająca się z piętnastu monumentów. Jedne stoją przy wybrzeżu, z kolei inne ustawione są w głębi lądu na platformach. Figury przedstawiają niekompletną sylwetkę człowieka – można odnieść wrażenie, że jest to ta sama postać, ponieważ są bardzo podobne. Różnią się wielkością i wysokością, a rzeźba składa się z wielkiej głowy, z zarysowanymi częściami twarzy oraz tułowia z opuszczonymi rękoma. Szczególnie zauważalną cechą jest to, że postacie te posiadają duże, długie uszy – co, jak niektórzy uważają odnosi się do pierwotnych zamieszkujących tu plemion. Większość skierowana jest plecami do oceanu, za wyjątkiem jednej grupy Ahu akiwi, składającej się z siedmiu posągów, określanej mianem „siedmiu odkrywców”, które zwrócone są twarzą w stronę wody. Przypisuje się temu znaczenie astrologiczne, zakładające że każdy z nich patrzył w stronę zachodu słońca, występującego każdego dnia, w nieco innym miejscu horyzontu.
Niektóre można podziwiać w całej okazałości, inne zakopane są w ziemi do poziomu głowy, a kolejne posiadają kamienne nakrycie głowy, nazywane „pukao”. Nierozwikłaną zagadkę stanowi to, kto je stworzył oraz w jaki sposób zostały transportowane. Jedne źródła podają, że posągi przedstawiają zmarłych członków klasy długouchych, inni zakładają że po opuszczeniu wyspy przez króla Hotu Matua miały chronić i przechwytywać nadnaturalne moce. Istnieją także teorie, zakładające przybycie kosmitów. Pewne jest jednak, że dzieło to wywołuje ogromny podziw i wprawia w zachwyt.
Rzeźby prawdopodobnie transportowane były za pomocą podstawianych pod nie drewnianych beli, które następnie przesuwano w wybrane miejsce. Pojawia się też teoria, według której wprawiano je w ruch za pomocą lin, a następnie transportowano za pomocą ludzkich rąk. Niektóre z rzeźb w dalszym ciągu pozostawione są w kamieniołomie, wyglądając na porzucone z dnia na dzień. Co stało się, że dawna cywilizacja przestałą istnieć oraz jaki cel przyświecał przodkom? – Nie wiadomo, ale pewne jest że kilkutonowe posągi Moai stanowią gratkę dla fanów tajemnic, niezwykłych plemion i czekają na turystów, którzy będą próbować rozwikłać tę zagadkę.
Pozostałe atrakcje Wyspy Wielkanocnej
Wyspa Wielkanocna w 1995 roku została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, bowiem poza wyrastającymi z ziemi monumentami, znajduje się tu wiele przykładów działalności człowieka na środowisko, które wskazują na dawne osadnictwo, tradycję oraz naturalne walory krajobrazu.
Oprócz tego na wyspie można wyróżnić kilka innych ciekawych atrakcji, znajdujących się także na terenie Parku Narodowego Rapa Nui. Występuje tu wiele jaskiń, a niektóre z nich dostępne są dla turystów, m.in.: Ana Kai Tangata, posiadająca skalne malowidła oraz Ana Kagenga, określana jako „Dwa okna”. Można sklasyfikować jaskinie, wedle dwóch typów: pierwotnego – który powstał na skutek wulkanicznej działalności oraz wtórnego, kształtującego się w konsekwencji rozbijania się fal o klifowe wybrzeże. W wielu z nich zachowano ślady działalności pierwszych ludzi.
Eksplorując wyspę można trafić na szlak rytualny, którym kroczono dawniej, oddając cześć bóstwu człowieka-ptaka. Droga prowadzi do położonej niedaleko Rano Kau małej wioski Orongo. W wiosce można podziwiać zachowane petroglify i skalne płaskorzeźby. W miejscu tym znajdują się także 53 kamienne domy, wyglądem przypominające nieco bunkier. Takie budownictwo ma swoje uzasadnienie w tym, że w związku z położeniem wyspy, panowały na tym terenie dokuczliwe wiatry, a wtapiane w ziemię domy zapewniały funkcjonalne schronienie. Atrakcją, którą trzeba dostatecznie zgłębić, gdyż możliwe jest tylko jednokrotne wejście jest teren wulkanu Rano Raruku, gdzie powstała większość posągów Maoi. Na Wyspie Wielkanocnej poza nim znajduje się jeszcze jeden – Rano Kau.
Wygasły wulkan Rano Kau
Malowniczy krajobraz tworzy powstały na wyspie wulkan Rano Kau, którego krater wypełnia zbiornik wody. Jezioro stanowi siedlisko dla występującej na tym obszarze endemicznej roślinności, przez co pokryte jest często zielonym nalotem. Jest to największy, znajdujący się na wyspie nieczynny wulkan, a widok krateru wpisującego się w panoramę bezkresu oceanu to jeden z najbardziej wartych zobaczenia widoków na Wyspie Wielkanocnej. Trasa prowadząca na wzniesienie jest dość przyjemna do pokonania. Zbocza krateru dominują w zielone barwy, a całość przyozdabiają skalne formacje.
Stolica wyspy Hanga Roa
Stolicą wyspy jest powstałe miasto Hanga Roa. Znajduje się tu port, a miejsce to jest zamieszkane właściwie przez niemal wszystkich ludzi żyjących na tej wyspie. Miasto założone zostało w 1888 roku. Posiada jedną, główną uliczkę oraz zatokę, którą zdobią umiejscowione posągi. Pojawia się tu wiele kapliczek, które mają wyrysowany wizerunek boga człowieka-ptaka, jest tu cmentarz oraz wiele sklepów z pamiątkami. Miasteczko oferuje wiele restauracji, które zapraszają zgłodniałych odwiedzających.
