Bazylika św. Marka w Wenecji – poznaj historię, legendy i architekturę

Przyjazd do Wenecji to doskonały pomysł na urlop nie tylko dla zakochanych w wodnych alejkach. Miłośnicy zwiedzania pięknych budowli mogą oddać się eksplorowaniu zabytków, w tym wnętrza Bazyliki św. Marka, którą co roku odwiedza tysiące turystów. Okazała świątynia zachwyca bogactwem kulturowym i mnogością różnych elementów architektonicznych. Poznaj historię wybudowania bazyliki i dowiedz się, dlaczego na patrona Wenecji wybrano św. Marka. Zdradzamy, co możesz zobaczyć za drzwiami kościoła.

Bazylika św. Marka w Wenecji – zwiedzanie i informacje praktyczne

Na zwiedzanie Bazyliki św. Marka warto przeznaczyć sobie cały dzień. Nie brakuje miejsc, które warto zobaczyć, a czas oczekiwania na wejście się wydłuża wraz z rosnącą kolejką chętnych turystów. Z placu Piazzale Roma dojście pieszo zajmuje około 40 minut, podobnie jak z dworca kolejowego, ale możesz również wsiąść w wodny tramwaj. Linie: 2 i 51 kursują bezpośrednio na plac św. Marka. Przed wejściem do bazyliki zadbaj o ubiór adekwatny do charakteru miejsca. Niedozwolone są spodnie krótsze niż do kolan i odkryte ramiona. Na miejscu nie można wykonywać zdjęć do użytku profesjonalnego oraz innego niż prywatny, wnosić bagażu oraz zakłócać ciszy. W pobliżu bazyliki znajduje się przechowalnia walizek i toreb podróżnych, natomiast w Kościele San Basso przy wejściu do świątyni od lewej strony jest miejsce do przechowywania plecaków.

Bazylika św. Marka jest otwarta dla turystów codziennie – od 9:30 w dni powszednie oraz od 14:30 w soboty i niedziele, do godziny 17:15. Ostatnie wejście odbywa się o godzinie 16:45. Dzwonnica św. Marka w Wenecji czynna jest codziennie w godzinach: 9:30-17:15 (ostatnie wejście o godzinie 16:45). W przypadku pogorszenia się warunków atmosferycznych wejście może zostać czasowo ograniczone.

W Bazylice św. Marka w Wenecji bilety dla zwiedzających obejmują wstęp na teren różnych obiektów. Wejście do wnętrza świątyni to wydatek 3 euro. Dodatkowo płatne jest zwiedzanie Złotego Ołtarza (Pala d’Oro) – 5 euro oraz Muzeum św. Marka – 7 euro. Jednorazowy wjazd windą na Dzwonnicę św. Marka usytuowaną przy bazylice kosztuje 10 euro. Turyści mogą ponadto skorzystać z wykupienia biletu uprzywilejowanego PRIORITARIO tzw. SKIP THE LINE – SALTA FILA dostępnego w za 6 euro. Dzieci do lat 6 mogą zwiedzać bazylikę oraz pozostałe atrakcje bezpłatnie.

Msze święte w Bazylice św. Marka

Wierni mogą nieodpłatnie wziąć udział w mszach, nabożeństwach i modlitwach odbywających się w bazylice, korzystając z wejścia „Porta dei Fiori” (od strony północnej, Piazzetta „dei leoncini”. We wnętrzu kościoła można się swobodnie modlić w godzinach 8:00-19:30.

Od poniedziałku (przez cały dzień) do soboty (w godzinach porannych) przy Ołtarzu Nikopejskim odprawiane są następujące msze i nabożeństwa:

• Modlitwa poranna i modlitwa przedpołudniowa (tercja) o godzinie 8:00.
• Masa o godzinie 8:30, 10:00 i 18:45.
• Adoracja eucharystyczna we wtorki o godzinie 17:00.
• Nieszpory i Godzina Czytań o godzinie 17:45.
• Różaniec o godzinie 18:25.

W soboty po południu:

• Masa o godzinie 18:45.

W niedziele i pozostałe uroczystości:

• Masa o godzinie 8:00 i 18:45.
• Msza uroczysta (śpiewana przez chór „Cappella Marciana”) o godzinie 10:00.
• Msza organowa o godzinie 12:00.
• Nieszpory i Błogosławieństwo Eucharystyczne o godzinie 17:45.

Jak powstała Bazylika św. Marka?

Historia Bazyliki św. Marka rozpoczyna się wraz z dotarciem do Wenecji ciała świętego, dla którego należało przygotować zaszczytne miejsce pochówku. Przez niedługi czas za grób służyła kaplica w Pałacu Dożów, a następnie w 832 roku przeniesiono ciało do nowo wybudowanego kościoła. W 976 roku wybuchł pożar, który przyczynił się do konieczności odbudowy świątyni. Realizatorzy założyli, że ma być to najpiękniejsza z sakralnych budowli, a za inspirację służył im konstantynopolitański Kościół św. Apostołów. Prace rozpoczęły się w 1063 roku i trwały blisko 30 lat.

W 1094 roku bazylika została ukończona i jednocześnie stała się oficjalną świątynią Wenecji. Została zaprojektowana na planie krzyża greckiego i zwieńczona 5 kopułami. Do wystroju wnętrza wykorzystano dary dostarczone z różnych zakątków świata z nakazu Doży Domenico Selvo. Mnogość tych elementów odpowiada za mieszankę stylów i kulturowego bogactwa, które znajdziesz w środku.

Bazylika św. Marka w Wenecji – architektura

Bazylikę na placu św. Marka cechuje duże podobieństwo do budowli bizantyjskich, jednak trudno jednoznacznie określić przewodni styl architektoniczny. Fasada, którą tworzy 5 portali osiąga 52 metry wysokości i zdobią ją liczne mozaikowe motywy. Całość uzupełniają kolumny, które zostały wbudowane w elewację. Nad głównym wejściem można podziwiać malowidła stanowiące alegorię pór roku i 12 miesięcy. Centralna część została przeznaczona do wykonania balkonu, nad którym górują repliki rzeźb koni z Konstantynopola.

Loża koni

Loggia dei Cavalli, czyli Loża koni to balkon usytuowany w górnej części fasady bazyliki. Główną atrakcję stanowią rzeźby czterech koni uchwycone w galopującej pozycji. Według zgromadzonych informacji powstały w IV wieku p.n.e., a ich autorem był Lizyp – nadworny rzeźbiarz Aleksandra Wielkiego. Zlecenie na wykonanie posągów otrzymał od mieszkańców wyspy Rodos, choć ze źródeł wynika, że gościły one na wyspie Chios w towarzystwie boga Heliosa zaprzężone w kwadrydze. W V wieku z rozkazu Teodozjusza II, cesarza Bizancjum, zostały skradzione i przetransportowane do Konstantynopola, gdzie podczas wyścigów rydwanów uzupełniały wygląd hipodromu. Następnie w 1204 roku przechwycono je kolejny raz z polecenia weneckiego Doży – Enrico Dandolo. Ten moment był kluczowy w historii złoconych pomników, ponieważ po tym wydarzeniu stały się elementem zdobiącym fasadę Bazyliki św. Marka.

Nie jest to jednak koniec losów koni Lizypa. Podczas udanego najazdu Francuzów na Wenecję przechwycono rzeźby, a po upływie około 10 lat stanęły na szczycie Łuku Triumfalnego w Paryżu. W wyniku klęski Napoleona powróciły do Wenecji na fasadę bazyliki w 1915 roku. Po 75 latach zamieniono oryginały na repliki wykonane z brązu, które górują nad placem św. Marka do dziś. Obecnie autentyki znajdują się w Muzeum św. Marka i możesz je zobaczyć podczas zwiedzania kompleksu.

Grupa Tetrarchów

Od południowej strony Bazyliki św. Marka w jeden z narożników została wmurowana rzeźba porfirowa Grupa Tetrarchów. Posąg wykonany w I połowie IV wieku przez niemal 1000 lat ulokowany był w pałacu cesarskim w Konstantynopolu i właśnie stamtąd trafił do Wenecji. Przedstawia czterech władców rzymskich połączonych w pary, którzy trwają we wspólnym uścisku. Ciekawostką jest, że posąg został skradziony przez najeźdźców z Wenecji, którzy nierozważnie wyrwali go z pierwotnego monumentu. W trakcie realizacji swojego planu niechybnie złamali stopę jednemu z wyrzeźbionych cesarzy. Przez kolejne stulecia ślad po niej zaginął aż do II połowy XX wieku, gdy podczas wykopalisk archeologicznych w Stambule odnaleziono fragment oderwanej kończyny.

Wnętrze Bazyliki św. Marka

Zwiedzanie wnętrza Bazyliki św. Marka to okazja do podziwiania różnorodnych artefaktów o dużej wartości historycznej i niespotykanych rozwiązań architektonicznych. Wszystko dzięki wystrojowi, który był warunkowany eksponatami zwożonymi z całego świata. Dekoracja wewnątrz świątyni to efekt uzyskany na przestrzeni 8 stuleci, dlatego w środku łączą się style charakterystyczne dla różnych okresów w dziejach światowej sztuki. Na szczególną uwagę zasługują połyskujące w odcieniach złota mozaiki przedstawiające biblijne sceny oraz wydarzenia z życia Chrystusa i jego towarzyszy.

Złoty Ołtarz – Pala d’Oro

Najcenniejszym eksponatem w Bazylice św. Marka jest Pala d’Oro – Złoty Ołtarz, uważany za europejski unikat. Dzieło bizantyjskiego kunsztu wznosi się na 1,4 m, a jego długość wynosi aż 3,45 m. Nastawa ołtarzowa była tworzona przez rzemieślników z Konstantynopola i weneckich artystów przez ponad 5 stuleci. W Wenecji znalazła się około XII wieku i od tego czasu zachwyca blaskiem złotego kruszcu i bogactwem ozdobnych kamieni, które układają się w niespotykane wzory i obrazy. Wśród nich dominują perły, szmaragdy, szafiry oraz rubiny.

Na Złotym Ołtarzu przedstawiono Chrystusa w otoczeniu apostołów i proroków. Duża część obrazuje wydarzenia z życia św. Marka. Możesz doszukać się również scenerii wprost z Biblii, które nawiązują do obecnie obchodzonych świąt i odbywających się w kościele nabożeństw. Całość została w późniejszym czasie oprawiona w gotycką ramę. Tuż pod Pala d’Ora znajduje się sarkofag, w którym spoczywa ciało św. Marka. Najważniejsza część bazyliki została oddzielona cyborium – obudową, którą tworzą marmurowe kolumny i rzeźbiony baldachim. Zwiedzanie Złotego Ołtarza jest płatne dodatkowo, a wejście kosztuje 5 euro.

Skarbiec

W południowej nawie bocznej bazyliki znajdują się drzwi zdobione mozaiką, która sięga historią XIII wieku i przedstawia dwa anioły. Za nimi znajduje się sanktuarium i skarbiec, w którym przechowywane są 283 sztuki złota, srebra i drogocennych materiałów, a także akcesoria liturgiczne wykonane ze złota Bizancjum. Kosztowności pochodzą z różnych stron świata, dlatego dla ułatwienia skarb został podzielony według rodzaju sztuki, którą reprezentuje. W zbiorach swoje miejsce mają:

• artefakty starożytne i datowane na początek okresu średniowiecza i skarb złotników z Bizancjum powstały około X wieku,
• przedmioty sztuki bizantyjskiej,
• przedmioty sztuki islamskiej,
• przedmioty sztuki zachodniej.

Wśród najciekawszych znalezisk można wyróżnić lampy rzeźbione w górskim krysztale, złocone misy stylizowane z turkusowego szkła, okładziny ołtarzowe, a także tron-relikwiarz św. Marka. Konieczność pozyskania funduszy na renowację świątyni w XIX wieku przyczyniła się do zubożenia kolekcji kosztowności o wybrane perły i kamienie szlachetne, choć wielkość skarbca mimo to wywołuje ogromne wrażenie.

Mozaiki

Oglądanie wnętrz Bazyliki św. Marka swoją wyjątkowość zawdzięcza obecności wyjątkowych elementów, jakimi są mozaiki. Sklepienie świątyni, ściany i wnętrze kopuł zdobi ponad 8 tysięcy m² mozaik, które powstawały na przestrzeni 8 stuleci. Wśród obrazów utworzonych z drobnych kafelków znajdują się biblijne postacie i sceny wydarzeń opisanych w świętej księdze. Obecność złocieni rozświetla wnętrza i podkreśla sakralny wystrój oraz ważność miejsca.

Kaplica Matki Boskiej Nicopeia

We wnętrzu kościoła na uwagę zwiedzających zasługują również niektóre kaplice. W jednej z nich poświęconej Matce Boskiej Nicopeia możesz zobaczyć unikalny wizerunek Maryi, który dostarczono z Konstantynopola. Termin „Nicopeia” tłumaczony był jako „dający zwycięstwo”, dlatego bardzo często widniał na bizantyjskich sztandarach. Wenecjanie, którzy odnieśli sukces podczas inwazji na Bizantyjczyków, ukradli obraz i wykorzystali go w swojej bazylice.

Muzeum św. Marka

Po odwiedzeniu wszystkich skarbów Bazyliki św. Marka czas na wizytę w Muzeum nazwanym imieniem patrona. Instytucja rozpoczęła swoją działalność już u schyłku XIX wieku, ale przez pewien czas stała zamknięta w związku z przebudową pomieszczeń i gromadzeniem nowego wyposażenia. Dziś w środku znajdują się różnorodne skarby – obrazy wykonane techniką na drewnie datowane na XIV wiek, perskie dywany, szaty liturgiczne, zdobione rękopisy św. Marka oraz teksty jego liturgii. Najważniejszym punktem wizyty w muzeum jest oryginalna rzeźba koni – kwadryga św. Marka, która dawniej znajdowała się na fasadzie świątyni. Wejście do Museo Marciano kosztuje 7 euro, a poza oglądaniem eksponatów zwiedzający mogą udać się na taras widokowy, z którego rozpościera się widok na Plac św. Marka, okoliczny Pałac Dozów, Bibliotekę Miejską oraz Bramę Morską.

Patron Wenecji – święty Marek i wenecka legenda

Według legendy związanej z przepowiednią anielską to nie przypadek, że święty Marek został patronem włoskiej Wenecji. Ewangelista podczas postoju spowodowanego złymi warunkami pogodowymi w trakcie swoich misji przebywał na terenie Wenecji około 60 roku. Według podań w czasie drzemki po obfitym posiłku objawił mu się anioł, który wypowiedział słowa „Pokój Tobie Marku, ewangelisto mój”, a następnie zdradził, że ciało świętego spocznie na weneckiej ziemi, otoczone miejscem kultu. Marek po przebudzeniu opowiedział swój sen rybakom, a następnie kontynuował wyprawę statkiem. W 68 roku zginął śmiercią męczeńską i został pochowany w Aleksandrii, gdzie jego ciało spoczywało przez 9 stuleci. 

W 828 roku kupcy weneccy wykradli zwłoki świętego i przetransportowali do miejsca z anielskiej przepowiedni. Dla uniknięcia nieprzyjemności podczas przewozu, ciało świętego obłożono mięsem wieprzowym, od którego stronią muzułmanie. Na miejscu uczyniono ze św. Marka patrona miasta i pochowano, okazując należny hołd. Nie tylko spełnienie się przepowiedni uznaje się za nadzwyczajne zjawisko. Pierwsza świątynia, w której spoczęło ciało św. Marka spłonęła, a w trakcie jej odbudowy nie odnaleziono zwłok ewangelisty. Podczas odbudowy zaginione relikwie dalej stanowiły nierozstrzygniętą zagadkę, jednak z kolejnymi przebudowami okazało się, że przez cały czas tkwiły zamurowane w filarze bazyliki. Obecnie grób św. Marka usytuowany jest pod Złotym Ołtarzem.

Wenecja i atrakcje, które wiążą się ze zwiedzaniem Bazyliki św. marka to obowiązkowy punkt podczas pobytu w mieście. Architektoniczne i kulturowe bogactwo przemycone w licznych dekoracjach i przedmiotach kultu zasługuje na uznanie nie tylko pielgrzymów przybywających pomodlić się nad ciałem jednej z postaci stanowiących filar chrześcijańskiej wiary. Z naszym przewodnikiem w pełni wykorzystasz czas w mieście św. Marka.