Sielski krajobraz zamku stylizowanego na styl francuski można podziwiać w Gołuchowie koło Poznania. Mowa o rezydencji rodziny Działyńskich położonej w Wielkopolsce, która obecnie zasila szeregi poznańskiego Muzeum Narodowego i stanowi jedną z zabytkowych atrakcji regionu. Kolekcje stylizowane na różne okresy historii Polski oraz świata pełne eksponatów, architektura renesansu i otaczający całość zielony park czynią Zamek w Gołuchowie niezwykle ciekawym miejscem na spędzenie wolnego popołudnia.
Historia Zamku w Gołuchowie
Spis treści
Polski Zamek w Gołuchowie swoją historią sięga ponad 400 lat, a jego powstanie i współczesny wygląd to efekt aż trzech budowlanych etapów, dzięki którym na przestrzeni lat zamek stał się prawdziwą perłą architektury w Wielkopolsce. Pod dziedzińcowym tarasem znajdują się pierwsze zabudowania i piwnice, które pochodzą z XVI wieku. Poza fundamentami obronnego dworu wybudowanego w 1560 roku są trzy wieże, które zobaczyć można, udając się na dziedziniec. W tym okresie najbardziej dla zamku przysłużył się Rafał Leszczyński – jeden z religijnych reformatorów. Za jego budowy, czteropiętrowa konstrukcja powstała na planie prostokąta i podtrzymywana była przez mniejsze baszty.
Kolejno w drugim etapie Zamek w Gołuchowie rozbudowywany był przez syna Rafała – Wacława Leszczyńskiego, który kontynuował jego dzieło. Gołuchów znalazł się w jego rękach 1592 roku, a wszystkie prace przyczyniły się do przemienienia niewielkiego dworu w magnacką posiadłość. W pobliżu wzniesionej przez ojca posiadłości postawił nowy obiekt – jednokondygnacyjny pałac o kształcie trapezu, do którego dobudował dwa skrzydła, wyznaczające dziedziniec. W tej odsłonie zamek prezentował się bogato, a na wyposażeniu wnętrza znajdowało się wiele ozdób i dzieł znanych artystów. Następnym właścicielem zamku została rodzina Słuszków w 1695 roku, jednak czas ich rezydencji nie był najlepszym okresem w Polsce. W wyniku wojny północnej wiele z posiadłości w Wielkopolsce zostało zniszczonych, co spotkało także Zamek w Gołuchowie, a kolejne lata obfitowały w prace remontowe.
W 1853 roku zamek odkupiła rodzina Działyńskich – zamożnych magnatów posiadających również Zamek w Kórniku. Posiadłość trafiła w ręce syna Tytusa Działyńskiego – Jana, który zamieszkał w niej wraz z małżonką Izabellą – córką księcia Czartoryskiego, a kobiecy sznyt zaowocował tym, że Zamek w Gołuchowie został przebudowany. W jej myśl, w Gołuchowie miało powstać muzeum na wzór Zamku znad Loary, do którego utworzenia sprowadzono artystów z Francji – słynnego architekta Maurycego Augusta Ouradou, rzeźbiarza Karola Biberona i malarza Ludwika Breugnot. Konstrukcję przebudowano, a po dawnej warowni została część o trzech kondygnacjach i basztach. W tym etapie budowy Zamek Gołuchów najwięcej zaczerpnął ze stylu renesansowej Francji.
Izabella na terenie dawnego muzeum utworzyła Ordynację Książąt Czartoryskich w Gołuchowie, dzięki czemu miejsce to było ogólnodostępne, podobnie jak zbiory muzealne. Po śmierci rezydentki muzeum działało nieprzerwanie aż do roku 1939 roku do czasu, gdy w Polsce rozpoczęła się II Wojna Światowa, a piękny Gołuchów został poddany okupacji hitlerowskiej. Część zgromadzonej kolekcji sztuki została zniszczona, a pozostałe zbiory wywieziono. Niektóre z dzieł kolekcji muzeum odnaleziono i sprowadzono do Polski z dawnego Związku Radzickiego po tym, jak w 1951 roku Zamek w Gołuchowie został własnością Muzeum Narodowego w Poznaniu. Instytucja zadbała o odnowienie zniszczeń oraz powrót sztuki i zamkowego wyposażenia.
Dziedziniec zamkowy
Niewątpliwie najstarszą częścią tego miejsca, która zachowała się od czasów Wacława Leszczyńskiego jest dziedziniec. To niewielki fragment placu, który otaczają arkadowe krużganki, zabytkowe drzwi i umieszczone nad nimi portale. Z biegiem wieków, dzięki księżnej Czartoryskiej dziedziniec został otoczony przez trzy wysokie baszty utrzymane w tonie renesansowej architektury, co szczególnie wyróżnia Zamek w Gołuchowie.
Zamek w Gołuchowie – zwiedzanie
Na terenie parku w Wielkopolsce wznosi się największy skarb Gołuchowa – perła architektury renesansu w Polsce, czyli zamkowa filia poznańskiego muzeum. Zamek w Gołuchowie, który zamieszkiwali dawniej dostojni rezydenci wprost z największych magnackich rodów, dziś można zwiedzać samodzielnie lub pozwolić, by w magiczny świat zamku wprowadził nas przewodnik.
Przygoda rozpoczyna się z wejściem na zabytkowy dziedziniec otoczony krużgankami, do którego prowadzą wielkie, bogato zdobione wrota. Cechą charakterystyczną tego miejsca jest dbałość o szczegóły – znajdujące się nad łukami medaliony pochodzące z XVI wieku przedstawiające rzymskich władców lub okrągłe, mozaikowe płaskorzeźby. Mimo niewielkich rozmiarów placu, dziedziniec otwarty jest na park, dzięki czemu przestrzeń jest otwarta i zamek Gołuchów na tym nie traci. Kolejnym etapem zwiedzania jest wejście do środka rezydencji, którego największym atutem jest światowa sztuka. Nie są to wyłącznie dzieła malarskie, ale także antyczne meble. Podziwiać można ciekawy wystrój pomieszczeń, w tym Sypialni Księżnej Małgorzaty – muzeum hrabiny Czartoryskiej. Dziś jest tu łoże, kominek, ściany zdobią obrazy oraz herb pierwszych właścicieli zamku – rodziny Gołuchowskich.
Następna z komnat – Sala Królewska to powrót do czasów świetności zamku. Wśród eksponatów znajdujących się w jej wnętrzu obecne są oryginalne elementy wystroju, kasetonowe stropy i rzeźbione w drewnie schody. Niektóre z drzwi posiadają ciekawe ryciny, w tym szczególnie napis „1557” znajdujący się na jednych z nich. Zamek w Gołuchowie to prawdziwy raj dla miłośników odkrywania dawnych posiadłości wybudowanych w Polsce, a jego zwiedzanie krok po kroku powoduje, że chce się chłonąć wciąż nowe i ciekawe informacje o mieszkańcach i losach posiadłości.
Ciekawe pomieszczenie na zamku to Sala Portretu Staropolskiego, czyli nic innego jak pokój wypełniony malowidłami. Wiszą tu obrazy przedstawiające Teresę Sapiehę z Wielkopolskich oraz postacie z greckiej mitologii. W Gołuchowie jest także Sala Stołowa z wielkim portretem Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz Sala Waz Antycznych i Sala Starożytności. Dwie ostatnie prezentują unikalne zbiory muzeum mieszczącego się na terenie Gołuchowa. Kolekcja ta liczyła dawniej około 250 przedmiotów i stanowiła ewenement w Wielkopolsce, jednak w wyniku wojennych grabieży dziś można oglądać jedynie skromną wystawę zawierającą eksponaty, które udało się odzyskać. Najbardziej cenne z nich to wazy greckie, których Zamek w Gołuchowie zgromadził ponad 50, egipskie naszyjniki a także obrazy i malarskie dzieła.
Zamek w Gołuchowie – godziny otwarcia
Zamek w Gołuchowie otwarty jest dla zwiedzających od wtorku do niedzieli zawsze od godziny 10:00. W sezonie letnim, czyli miesiącach: czerwiec – sierpień Muzeum w Gołuchowie zamyka się o godzinie 17:00, natomiast w pozostałe miesiące roku o 16:00. Do parku otaczającego zamek na spacer można udać się bez względu na porę dnia.
Cennik zwiedzania
W każdy wtorek wstęp dla zwiedzających Zamek w Gołuchowie jest bezpłatny, natomiast w inne dni tygodnia podlega opłatom. Koszt biletu wstępu dla osoby dorosłej wynosi 10 złotych, z kolei dla osób objętych ulgą to wydatek 7 złotych. Zamek w Gołuchowie za symboliczną złotówkę mogą podziwiać uczniowie i studenci w wieku 7 – 26 lat. Na teren parku można wejść bezpłatnie.
Pałac w Gołuchowie – atrakcje
Zamek w Gołuchowie to nie tylko piękne wnętrza i informacje o życiu oraz czasach jego właścicieli, a wizyta w tym miejscu może stanowić jeszcze bardziej ciekawą przygodę dla turystów eksplorujących polskie zamki, jeśli pod uwagę weźmie się tutejsze atrakcje. Poznańskie Muzeum Narodowe to nie wszystko, co skrywa zamek i Gołuchów, ponieważ do dyspozycji gości jest piękne arboretum otaczające zamek oraz Muzeum Leśnictwa.
Zamkowe Muzeum w Gołuchowie
Muzeum Narodowe w Poznaniu posiada jedną ze swoich filii właśnie w Gołuchowie. Zamek stanowi jego instytucję, natomiast komnaty – muzealne sale. Obecna atrakcja wzorowana jest na muzeum utworzonym w XIX wieku przez Izabelę Czartoryską, która z własnej inicjatywy zagospodarowała jego wnętrze, gromadząc eksponaty światowej sztuki. Poza zachowanymi przedmiotami z życia rodzin Czartoryskich i Działyńskich na obszarze Gołuchowa oraz odzyskanymi dziełami, z których najcenniejsze są greckie wazy, Zamek w Gołuchowie dysponuje oryginalnymi, zdobionymi elementami stolarskimi, a zagospodarowane wnętrza oddają charakter dawnych czasów.
Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie
Zamek w Gołuchowie położony jest w w otoczeniu wielu lasów tworzących kompleks, w którym mieści się Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie. W skład kompleksu leśnego Gołuchów wchodzą cztery miejsca. Zwiedzanie rozpoczyna się od budynku powozowni. Miejsce to pełniło kiedyś funkcję stajni dla koni oraz garażu dla pojazdów, a dziś można w nim oglądać ekspozycję „Spotkanie z lasem”.
Kolejno Muzeum Leśnictwa w Gołuchowie dysponuje owczarnią używaną w czasach świetności zamku jako budynek gospodarski. Obecnie w środku mieści się wystawa „Technika leśna”. To w dalszym ciągu nie wszystko, co Zamek w Gołuchowie ma do zaoferowania, a kolejne atrakcje w Ośrodku Kultury Leśnej w Gołuchowie to powozownia i oficyna. Pierwszy budynek to obiekt gorzelni, w którym obecnie przedstawiane są dwie wystawy. Kolejny punkt stanowi zespół dawnych budynków, składających się na przyrodniczą ekspozycję w Gołuchowie „Ochrona lasu”.
W każdą środę muzeum można zwiedzać za darmo, natomiast w inne dni wstęp podlega opłatom. Bilety obowiązują do oficyny i powozowni z owczarnią osobno, a za każdy z nich należy zapłacić 7 złotych bądź 4 zł w ramach ulgi.
Zamek w Gołuchowie – legendy
Polskie zamki często owiane są legendą, a Zamek w Gołuchowie może poszczycić się aż dwiema przypowieściami na swój temat! Pierwsza z nich dotyczy zjaw odwiedzających zamek – podobno są to widma właścicieli – Izabeli i Jana, którzy przemieszczają się nocą po muzeum i podziwiają zgromadzone dzieła sztuki. Ponoć nieraz Zamek w Gołuchowie aż huczy od gwaru rozmów, a w oknach odbijają się blaski świec. Para urządza przyjęcie i w towarzystwie gości celebruje bal według tradycyjnego zwyczaju.
Druga z legend to doskonały kąsek dla poszukiwaczy skarbów! Zakłada, że znajduje się tu schowany majątek, ponieważ zgodnie ze słowami króla Stefana Batorego Zamek w Gołuchowie powstał na królewskiej mennicy. Właściciele podejmują wiele prób – w tym wyburzają ściany, by odnaleźć nieodkryty dobytek. Kto wie, może komuś się powiedzie i zostanie spadkobiercą gołuchowskich majętności, a póki co opowieść ta pozostaje w marzeniach każdego turysty, który przybywa na Zamek w Gołuchowie.
