Egipt kryje w sobie wiele tajemnic starożytnego świata, które odkrywane są do dziś podczas archeologicznych prac na tej ziemi. Niesamowitym osiągnięciem czasów starożytnych jest Świątynia Hatszepsut wybudowana przez jedną z nielicznych kobiet na tronie faraona. Dziś zwiedzać można jedynie pozostałości sakralnej budowli położonej u podnóża stromych klifów na pustynnym terenie. Jaką rolę pełniła Świątynia za czasów rządów królowej Hatszepsut i czy jej historia wciąż żyje w odkrytych na nowo zabudowaniach?
Świątynia poświęcona królowej Hatszepsut
W okresie kształtowania się Nowego Państwa, podczas panowania Hatszepsut – władczyni Egiptu z XVIII dynastii, powstała świątynia dedykowana kobiecej faraon. Nazywana „najwspanialszą z wspaniałych” oraz „Świątynią milionów lat” budowla częściowo została wykuta w skale, wznoszącego się nad Tebami klifu. Projekt królowej Hatszepsut bazował na wybudowanej wcześniej świątyni faraona Mentuhotepa, ale celem, który przyświecał jej działaniom było wzniesienie obiektu piękniejszego, przewyższającego wszystkie powstałe w Egipcie budynki. Świątynia Hatszepsut z założenia miała stanowić grobowiec dla niej i jej ojca oraz oddawać cześć bogu słońca Ra.
Gdzie znajduje się świątynia Hatszepsut?
Świątynia Hatszepsut została wzniesiona w Górnym Egipcie, w mieście Luksor, na terenie starożytnego miasta Teby. Królowa wybrała dogodną lokalizację dla umiejscowienia swojego wielkiego obiektu, ponieważ powstała w dolinie al Deir el Bahari pod klifami przy zachodnim brzegu Nilu. W niedalekiej odległości położona jest Dolina Królów, w której swoją świątynię postawił Mentuhotep II.
Dobrym sposobem dotarcia na miejsce jest piesza wędrówka szlakiem wyznaczonym od Doliny Królów przez przełęcz, o którego istnieniu wie naprawdę niewielu przyjeżdżających tutaj turystów. Taki spacer zajmuje około 30 minut, a podczas niego można zobaczyć, jak umiejętnie budowla została wykuta w jednej ze skalnych ścian. Inną alternatywą dostania się na miejsce bezpośrednio z miasta Luksor jest skorzystanie z przejazdu taksówką. W mieście można znaleźć wielu wyczekujących turystów kierowców, którzy zawożą na miejsce i czekają na kurs powrotny za około 20 USD. W ofercie niektórych hoteli również można znaleźć autobusy, które w określonych godzinach kursują bezpośrednio na miejsce. Ciekawą opcją jest także skorzystanie z organizowanej wycieczki z przewodnikiem, której program obejmuje także inne atrakcje w pobliżu oraz wynajęcie rejsu po Nilu.
Historia świątyni Hatszepsut
Świątynia królowej Hatszepsut powstała za panowania jednej z pierwszych faraon, która była najpotężniejszą kobietą u władzy Egiptu. Rządy objęła po zmarłym mężu – Totmesie II, a podczas nich wpłynęła na sytuację społeczno-ekonomiczną całego kraju, znacznie ją polepszając. Na polecenie faraon powstało wiele zabytkowych obiektów, szczególnie w okolicach Teb. Był to okres kształtowania się Nowego Państwa, w którym szczególnie dbano o rozwój infrastruktury i handlu. Największym osiągnięciem jest Świątynia królowej Hatszepsut w Deir el-Bahari, której projekt zleciła królewskiemu architektowi i kanclerzowi – Senenmutowi. Budowla była wyjątkowa, ponieważ zupełnie różniła się architektonicznie od powstałych do tego czasu obiektów i opierała się na stylu starożytnej Grecji oraz Rzymu, nawiązując do nowego, klasycystycznego stylu.
Budowa świątyni zajęła 15 lat, a do użytku obiekt został oddany w 1479 roku p.n.e. Dawniej, w miejscu świątyni znajdował się grobowiec założyciela XI Dynastii – Nebhepetre Mentuhotepa, a wygląd nowo powstałej sakralnej budowli faraon wzorowała na znajdującej się w pobliżu świątyni Mentuhotepa II. Historia o Hatszepsut niemal całkowicie zniknęła ze świątyni i wszystkich pozostałości po jej panowaniu w wyniku upływu lat i przejęcia władzy przez Totmesa III, co było przyczyną późnego poznania postaci królowej na świecie. Brak pozostałych po królowej dowodów życia stanowił zagadkę jej śmierci i pochówku. Dopiero w 2007 roku zostały odnalezione w Dolinie Królów. W VI wieku na obszarze tym powstał Klasztor Koptyjski, do którego nawiązuje nazwa Deir el Bahri, co oznacza „Świątynię Północnego Klasztoru”. Zakłada się również, że świątynia mogła pełnić rolę klasztoru za czasów wczesnego chrześcijaństwa.
Istotny wpływ polskich archeologów
Ze Świątynią Królowej Hatszepsut związani są także polscy archeolodzy, którzy dokonali zdumiewającego odkrycia w marcu 2019 roku. Podczas prac na stanowisku archeologicznym w Deir el Bahri odkryto kamienną skrzynię, której wiek datuje się na około 3 500 lat! W jej wnętrzu znajdowało się kilka owiniętych w lniane płótno pakunków. Jednym z nich było jajo gęsi, natomiast drugim jej szkielet. Przedmioty te najprawdopodobniej zostały złożone w ofierze. W trzecim zawiniątku znajdowało się prawdopodobnie jajo ibisa. Jak przyznaje profesor czuwający nad przebiegiem znaleziska – Andrzej Niwiński z Instytutu Archeologii UW, skrzynia była dobrze zakamuflowana i przypominała kamienny blok. Wewnątrz znalezionego depozytu znajdowała się jeszcze jedna skrzynka, na której widniało jedno z imion faraona Totmesa II. Takie odkrycie może świadczyć o tym, że w pobliżu mogła znajdować się grobowa kaplica, której dotychczas nie udało się odnaleźć. Polscy archeolodzy czynnie biorą udział w wykopaliskowych pracach w obrębie świątyni od 1961 roku.
Wygląd świątyni
Obiekt składał się z trzech ułożonych kaskadowo tarasów, które zostały połączone rampą, umożliwiającą swobodne przechodzenie między nimi. W czasach świetności, budowlę otaczały wiszące ogrody i baseny, zewnętrzną część zdobiły płaskorzeźby przedstawiające sukcesy i osiągnięcia Królowej Hatszepsut, natomiast droga była ozdobiona licznymi posągami sfinksów i obeliskami. W południowej części drugiego poziomu mieściła się Świątynia poświęcona bogini Hathor, do której wejście prowadziło przez dziedziniec. Pomieszczenie to wspierały kolumny w kształcie perkusyjnego instrumentu sistrum, które były rzeźbione na kształt kobiety z rogami krowy. W części północnej znajdowała się Świątynia Anubisa, którego postać została osadzona na cokole. Na trzecim poziomie można odnaleźć posąg Ozyrysa, który posiada delikatnie przedstawione cechy faraon Hatszepsut oraz płaskorzeźba sokoła, przedstawiająca boga Horusa. W świątyni odszukać można także Sanktuarium Amona,a ciekawostką jest, że konstrukcja świątyni pod względem astronomicznym nawiązuje do Świątyni Abu Simel.
Zwiedzanie świątyni Hatszepsut
W sezonie można w tym miejscu spotkać tłumy, lecz upały nie są przeszkodą do eksplorowania chłodnych wnętrz świątyni. Obiekt czynny jest przez cały rok, więc równie dobrze można to miejsce odwiedzić od maja do września i w ten sposób uniknąć kolejek. Świątynia została udostępniona dla turystów w 2002 roku, kiedy zakończyły się prace renowacyjne. Większość z zabudowań kompleksu, które można oglądać współcześnie są odtworzeniem dawnej zabudowy świątyni. Podczas zwiedzania na szczególną uwagę zasługują zachowane reliefowe dekoracje wewnątrz oraz ścienne napisy i malowidła, które przetrwały od czasów królowej. Zwiedzanie obiektu może zająć od 1 do 2 godzin.
Cennik i godziny otwarcia
Świątynia Hatszepsut otwarta jest w godzinach: 09:00 – 17:00. Bilet wstępu to koszt około 50 funtów egipskich, co przekłada się na 6-10 USD. Studenci z międzynarodową legitymacją mają możliwość zakupu biletu ulgowego.
Jakie atrakcje zobaczyć jeszcze w pobliżu?
Podczas zwiedzania dobytku królowej, warto przy okazji zobaczyć inne atrakcje, znajdujące się w okolicy. Podróżując z Luksoru, po drodze wnoszą się takie zabytki, jak Świątynia Karnak, która stanowi kompleks, składający się z trzech budynków: Świątyni boga Re, Świątyni Montu oraz Sanktuarium bogini Mut. Z kolei w bliskiej odległości od świątyni znajduje się Dolina Królów – miejsce spoczynku egipskich władców.
