Wilno – stolica Litwy, która swoją historią związana jest z całym narodem. Fascynujące dziedzictwo kulturowe, masa atrakcji i zabytków oraz pyszna lokalna kuchnia przyciągają przez cały rok tłumy turystów. Krótki weekendowy wyjazd, a może dłuższy pobyt? W Wilnie z pewnością nie będziesz się nudzić! Sprawdź, jakie atrakcje turystyczne czekają Cię na miejscu!
Wilno – historia stolicy Wielkiego Księstwa Litewskiego
Spis treści
Odkrycia archeologiczne wskazują, że tereny Wilna były zamieszkiwane nawet w okresie mezolitu. Nie są to jednak pewne informacje. Oficjalne dane wskazują, że osadnictwo rozpoczęło się na tych terenach około XI wieku. Pierwszymi wzmiankami o istnieniu Wilna są te sięgające XIV wieku, a dokładniej 1323 roku, a piśmienny dowód istnienia miasta pochodzi z listu wielkiego księcia litewskiego do papieża Jana XXII. W XIII wieku książę Wilna Mendog postanowił przyjąć chrzest. Niedługo później z nowoprzyjętej wiary powrócił do pogaństwa. Był to powód wielokrotnych ataków Krzyżaków na miasto. W roku 1385 została zawarta unia w Krewie między Polską a Litwą. Dwa lata później Wilno przyjęło ponownie chrzest.
W XVI wieku dookoła miasta zostały wybudowane mury miejskie, mennica, arsenał, młyny, pałace oraz Akademia jezuicka. Powstała szkoła została przekształcona w Uniwersytet Wileński. Miasto słynęło ze swojej wielonarodowości. W XVII wieku na terenie miasta zaczęły wybuchać walki na tle religijnym. Doszło również do rosyjskiej okupacji, która przyniosła miastu wiele zniszczeń. W roku 1795 Wilno zostało objęte zaborem rosyjskim.
Początek XIX wieku był również początkiem istnienia patriotycznych organizacji, między innymi Filaretów, Filomatów oraz Związku Patriotycznego. W roku 1823 w wyniku głoszenia haseł o niepodległości doszło do licznych aresztowań studentów, między innymi Adama Mickiewicza. Po powstaniu listopadowym w roku 1831 Uniwersytet Wileński został zamknięty przez rosyjskie władze. Wilno w czasie I Wojny Światowej było okupowane przez wojska niemieckie. 19 kwietnia 1919 roku miasto zostało odbite przez Polaków, a następnie rok później ponownie przejęte przez Rosję. W celu ponownego odzyskania miasta Józef Piłsudski zlecił generałowi Lucjanowi Żeligowskiemu upozorowanie buntu i niesubordynacji wobec Piłsudskiego. Doprowadziło to do powstania państwa Litwy Środkowej. W roku 1922 państwo przyjęło uchwałę włączenia do Polski. Po II Wojnie Światowej Litwa, łącznie z Wilnem zostały włączone do Związku Radzieckiego. Dopiero w 1991 roku Litwini odzyskali niepodległość, a Wilno zostało stolicą.
Jak dojechać do Wilna?
Najwygodniejszą opcją jest podróż drogą lotniczą. Bezpośredni lot z Polski do Wilna możliwy jest z lotnisk w Warszawie i Gdańsku. Podróż trwa około godziny. Ceny biletów w dwie strony zaczynają się od 100 złotych, jednak w trakcie bardziej obleganych lub bliższych terminów sięgają od 500 do 1000 złotych.
Drugą możliwością dostania się do Wilna jest podróż pociągiem. Bezpośredni dojazd możliwy jest z Warszawy. Kolej kursuje w poniedziałki, środy i piątki, a powrót odbywa się we wtorki, czwartki i soboty. Podróż trwa około 9 godzin, a za przejazd zapłacisz około 130 złotych w wypadku wyboru kuszety i 160 złotych, jeśli wybierzesz miejsce w wagonie sypialnym. Tańszą opcją przejazdu pociągiem jest podróż do stacji granicznej Šeštokai i stamtąd do Wilna. Trasa zajmie Ci jednak około 11 godzin.
Między większymi miastami w Polsce a Wilnem kursują autobusy firmy Ecolines, Sindbad i Eurolines. Istnieje również linia TOKS litewskiej firmy. Bilet w jedną stronę kosztuje około 70 złotych, jednak możesz często trafić na bilety w okazyjnej cenie. Podróż autobusem z południowej części Polski zajmie Ci od 8 do 10 godzin, a z północnej od 6 do 7 godzin, dlatego warto przemyśleć ewentualne dołożenie trochę do biletu samolotowego, dzięki czemu nie stracisz aż tyle czasu na podróż. Jest to szczególnie ważne, jeśli planujesz spędzić jedynie weekend Wilnie. Dzięki temu unikniesz spędzenia połowy dnia na dojazd.
Ostatnią opcją jest podróż samochodem. Z jednej strony jest to korzystny wybór, ponieważ pozwala na swobodne poruszanie się na miejscu. Nie będziesz również ograniczony, jeśli chodzi o godzinę wyjazdu i powrotu. Jednak z Warszawy do Wilna trasa ma długość około 600 kilometrów, z Krakowa 800, a z Wrocławia aż 1000. Przejazd samochodem powinieneś przemyśleć, w zależności od tego, gdzie mieszkasz. Podróż innymi środkami transportu może okazać się szybsza i tańsza.
Co zobaczyć w Wilnie?
Przechadzając się przez stolicę Litwy, ujrzeć możesz wiele pięknych budowli oraz miejsc. Coś, czego jednak możesz nie wiedzieć, wybierając się do Wilna, to to, że jest ważnym miejscem dla historii Polski. Wybierz się na spacer i cofnij się w czasie, poznając fascynującą historię tego miasta.
Starówka w Wilnie
Dokładna data powstania Starego Miasta w Wilnie jest ciężka do określenia. Zarys starówki wyznaczył jednak zbudowany w XVI wieku mur miejski. Otoczony obszar odgradzał dużą ilość znaczących dla miasta miejsc, które dziś możesz zobaczyć i zwiedzić. W roku 1994 Stare Miasto w Wilnie zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Swoją wycieczkę powinieneś zacząć od zobaczenia Ostrej Bramy i murów miejskich. Do bramy została dobudowo Kościół, który został nazwany imieniem świętej Teresy. Po przeciwnej stronie kościoła znajduje się brama, która prowadzi do dawnego klasztoru bazylianów oraz cerkwi św. Trójcy. Skręcając w prawą stronę ulicy Ostrobramskiej, dotrzesz do jednej z najstarszych cerkwi prawosławnych w całym mieście, która znajduje się pod wezwaniem Świętego Ducha. Z ulicy Ostrobramskiej dotrzesz na ulicę Wielką. Po jej prawej stronie ujrzysz najstarszy w całym Wilnie kościół zbudowany w stylu barokowym. Kościół św. Kazimierza został jednak z czasem przebudowany na kolejną cerkiew. Z tamtego punktu ujrzeć już możesz w oddali piękny plac ratuszowy.
Wędrując dalej, warto podejść również pod piękny gmach Uniwersytetu Wileńskiego oraz przylegającego do niego kościoła świętych Janów. Kierując się na wschód, natknąć się możesz na Ścianę Literatów. Jest to pomnik upamiętniający pisarzy i poetów związanych z Litwą. Przechodząc przez zaułek, dotrzesz do gotyckiego Kościoła św. Anny. Na jego tyłach znajduje się również świątynia św. Franciszka i św. Bernarda oraz majestatyczny pomnik Adama Mickiewicza. W następnej kolejności kieruj się na północny wschód. Tam trafisz na przepiękną Bazylikę archikatedralną św. Stanisława Biskupa i św. Władysława. Olbrzymi gmach jest dumą miasta oraz obowiązkowym punktem wycieczki. Możliwe jest zwiedzenie go wraz z podziemiami pod okiem przewodnika.
Na obszarze Starego Miasta znajduje się również Dolny Zamek oraz przylegające do niego budynki Nowego i Starego Arsenału, a w nich umieszczone Litewskie Muzeum Narodowe oraz Muzeum Sztuki Użytkowej. Będzie to z pewnością ciekawe urozmaicenie zwiedzania stolicy Litwy. Nad panoramą miasta ujrzysz wzgórze z czerwoną wieżą. Jest to tak zwana Baszta Giedymina, będąca pozostałością po Zamku Górnym. Na szczyt Góry Zamkowej dostać się możesz spacerem lub specjalnym wyciągiem. Jednym z symboli Wilna są trzy białe krzyże górujące nad miastem. Znajdują się na Górze Trzykrzyskiej i zdecydowanie warto się tam wybrać spacerem.
Na starówce stolicy Litwy wzniesiono wiele świątyni. Jedna z nich, Sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Wilnie, nie jest najbardziej rozpoznawalnym miejscem sakralnym, jednak wciąż wartym odwiedzenia. W środku znajduje się piękny obraz Jezusa Miłosiernego, który został namalowany przez polskiego malarza Eugeniusza Kazimirowskiego. Dzieło zostało stworzone z polecenia ks. Michała Sopoćko i Faustyny Kowalskiej.
Na granicy Starego Miasta natkniesz się na intrygujący i dość nietypowy pomnik. Wielkie 300-kilogramowe jajko w całości pomalowane w piękne wielkanocne wzory początkowo znajdowało się na terenie Zarzecza. Po zastąpieniu go figurą anioła jajko zostało przeniesione w obecne miejsce.
Zarzecze dawniej było dzielnicą żydowską. W latach 90 dystrykt zaczął nabierać artystyczny charakter. Aktualnie jest to jedna z bardziej urokliwych części stolicy Litwy. Zdecydowanie warto będzie tu zajść podczas przechadzki po mieście.
Ostra Brama
Podczas rozbudowy, która przypada na wiek XVI, dookoła miasta utworzono mury obronne. Powstało wtedy również dziewięć bram miejskich. Ostała się niestety tylko jedna, Ostra Brama. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z roku 1514. Początkowo brama była nazywana Miednicką, ponieważ znajdowała się na trasie do Miednik.
Zobacz także: Ostra Brama w Wilnie – fragment dawnych fortyfikacji miejskich
W kaplicy ostrobramskiej znajduje się obraz Najświętszej Marii Panny, która nazywana była również gwiazdą wschodu. Jest to powód, dla którego przejście nazywane jest Bramą Wschodnią. Obraz ten jest jednym z wybitniejszych renesansowych dzieł na Litwie. Matka Boska na portrecie nazywana jest Madonną Ostrobramską lub Madonną Wileńską. Malowidło zostało stworzone w XVII wieku specjalnie dla kaplicy w Wilnie. Wzorowane było na szkicach malarza Martina de Vosa.
Z racji tego, że Ostra Brama powstała wraz z murami obronnymi miasta, oryginalnie pełniła funkcję obronną. Świadczą o tym strzelnice widoczne z zewnętrznej strony przejścia. Aktualnie jest to miejsce, do którego przyjeżdżają wierni z całego świata. Wstęp jest bezpłatny, a brama otwarta jest codziennie od godziny 7:00 do 19:00. Budowla znajduje się pod adresem Aušros Vartų g. 14, Vilnius 01303.
Katedra Wileńska
Katedra Wileńska nazywana inaczej Bazyliką archikatedralną św. Stanisława i św. Władysława znajduje się w centrum Wilna i jest najważniejszym kościołem w całym mieście. To tu odbywają się najważniejsze uroczystości, na przykład inauguracja nowego prezydenta Litwy.
Ważność katedry wynika z wielu wydarzeń, jakie się w niej odbywały oraz historii, jaka się z nią wiąże. Budowa katedry przypada prawdopodobnie na XIII wiek. Jej powstanie było wynikiem przyjętego chrztu przez księcia Mendoga w roku 1251.
W katedrze wielokrotnie wybuchły pożary. Po jednym z nich w roku 1419 Witold Wielki ufundował budowę nowej bazyliki w stylu gotyckim. Litewski książę został tam pochowany wraz ze swoją żoną. Świątynia doznała zmian na początku XVII wieku i jej styl zmienił się na barokowy. Od roku 1623 do 1636 trwała budowa kaplicy św. Kazimierza. W roku 1648 w kaplicy św. Kazimierza zostało złożone serce litewskiego króla Władysława IV. Kolejna przebudowa przypada na rok 1801. Dokonał jej najlepszy litewski architekt, Wawrzyniec Gucewicz. Dawna katedra w stylu barokowym została zmieniona na piękną klasycystyczną świątynię.
Bazylika archikatedralna św. Stanisława Biskupa i św. Władysława w Wilnie znajduje się pod adresem Šventaragio g., Vilnius 01143. Zwiedzanie jest darmowe, jednak może być utrudnione w godzinach odprawianych mszy. Możliwe jest również wizyta z przewodnikiem w podziemiach katedry. Wycieczka składa się obejścia 9 krypt, w których zobaczysz, jak zmieniał się pochówek na Litwie na przestrzeni wieków. Wejście do podziemi możliwe jest od poniedziałku do soboty w godzinach 10:00-17:00. Konieczna jest wcześniejsza rezerwacja miejsca. Bilet normalny jest w cenie 4,5 euro, a ulgowy kosztuje 2,5 euro.
Republika Zarzecza
Republika Zarzecza położona w okolicach Starego Miasta jest jedną ze starszych dzielnic Wilna. Za czasów wojny zamieszkiwana była w głównej mierze przez społeczność żydowską. Następnie stała się centrum sztuki i od tamtego okresu przejęła nieoficjalną nazwę republiki artystycznej. Zarzecze uznawane jest za jedno z bardziej urokliwych miejsc w całym Wilnie.
Ulica Literacka
Ulica Literacka zawdzięcza swoją nazwę dużej liczbie małych księgarni wybudowanych na przełomie XIX i XX wieku. Swego czasu mieszkał przy niej Adam Mickiewicz. Poeta ukrywał się na poddaszu czteropiętrowego domu w 1823 roku podczas aresztowań filomatów.
W roku 2008 rozpoczęto tradycję upamiętniania wszystkich artystów powiązanych z literaturą Litwy. Ich dzieła wmurowywane są w jedną ze ścian na ulicy. W roku 2011 odbyło się uroczyste odsłonięcie ściany. Przy ulicy Literackiej znajduje się również warte odwiedzenia Centrum Sztuki Nowoczesnej.
Cmentarz na Rossie
Cmentarz na Rossie jest jedną z czterech nekropolii naszego narodu, gdzie zostało pochowanych wielu żołnierzy polskich walczących w latach 1919-1920 i 1939-1944. Na terenie cmentarza znajduje się również mauzoleum Matka i Serce Syna, w którym pochowane zostało serce Józefa Piłsudskiego oraz jego matka. Jednym z ostatnich życzeń Piłsudskiego było pochowanie jego serca blisko żołnierzy, którzy walczyli pod jego dowództwem.
Kościół św. Piotra i Pawła na Antokolu
Barokowy kościół św. Piotra i Pawła położony na dzielnicy Antokol z pozoru nie wyróżnia się architekturą. Jednak to nie ona decyduje o jego wyjątkowości. Wchodząc do wnętrza, Twoim oczom ukaże się ponad 2000 białych stiukowych rzeźb wypełniających wszystkie ściany i sufit świątyni. W środku znajduje się również skromny ołtarz. Oryginalny, który miał zostać umieszczony w kościele, zatonął jednak w podróży z Włoch. Ku upamiętnieniu tego wydarzenia stworzono żyrandol w kształcie łodzi. W miejscu głównego ołtarza został umieszczony obraz przedstawiający pożegnanie św. Piotra i Pawła, patronów kościoła, wykonany przez Franciszka Smuglewicza.
Street Art w Wilnie
Przechadzając się przez Wilno, zauważyć możesz wiele murali. Jest to nieodłączna część stolicy Litwy, dzięki której zostało ożywionych wiele starych i zniszczonych budynków. Rozpoznawalny mural z wizerunkiem Donalda Trumpa i Władimira Putina jest poniekąd wizytówką artystycznej strony miasta. Ze względu na swoją kontrowersyjność malunek został zniszczony, w oryginalnej wersji mężczyźni się całowali. Sztukę uliczną spotkasz między innymi na ulicy Literackiej. Rozglądaj się, spacerując po mieście, a z pewnością dostrzeżesz wiele intrygujących dzieł.
Ogród Bernardynów
Od XII do XIV wieku na terenie aktualnego Ogrodu Bernardynów znajdowały się święte dębowe gaje, które zostały wycięte po przyjęciu chrześcijaństwa przez Litwę. Ogród usytuowany jest w samym centrum miasta między Wieżą Giedymina i klasztorem bernardynów. W parku znajduje się przepiękna ekspozycja botaniczna, która jest pamiątką po istniejącym w XVIII wieku ogrodzie botanicznym. Był on jednym z największych ogrodów znajdujących się w Europie Wschodniej i przynależał do Uniwersytetu Wileńskiego. Nieopodal wejścia do parku od strony ulicy Šv. Brunono rośnie najstarszy dąb w całym mieście. Ma on aktualnie ponad 400 lat. Spacer po tym pięknym ogrodzie będzie okazją do wypoczynku od zgiełku miasta na łonie natury.
Muzeum Iluzji
Jeśli lubisz nietypowe atrakcje, to Muzeum Iluzji w Wilnie będzie ciekawą pozycją do odwiedzenia. Znajdziesz tam odwrócony do góry nogami pokój, salę z lustrami oraz wiele innych atrakcji dzięki, którym dowiesz się, czym naprawdę jest złudzenie optyczne. Ekspozycja podzielona jest na dwie części, w jednej będziesz widzem, a w drugiej uczestnikiem. Muzeum znajduje się na ulicy Vokiečių g. 6. Otwarte jest codziennie od godziny 10:00 do 21:00. Za bilet wstępu zapłacisz około 46 złotych.
Góra Trzech Krzyży
Dawniej Góra Trzykrzyska nazywana była Łysą. W okresie średniowiecza znajdował się na niej Krzywy Zamek. W roku 1390 został on przejęty i spalony przez Zakon Krzyżacki. Nie został odbudowany, a w jego miejscu pojawił się pomnik przedstawiający Trzy Krzyże. Według niektórych źródeł drewniana wersja pomnika stała na wzgórzu już w 1636 roku. Jedna z legend mówi o tym, że krzyże były upamiętnieniem męczeńskiej śmierci trzech franciszkanów. Inne podania mówią, że pomnik miał upamiętniać nadanie Praw Magdeburskich miastu.
Dziś możesz podziwiać wersję pomnika odbudowaną w roku 1989 z decyzji obywateli Republiki Litewskiej. Monument jest symbolem ofiara walki ze stalinizmem i walką o niepodległość Litwy. Jest to miejsce niezwykle ważne dla całego kraju.
Zamek Dolny
Zamek Dolny w Wilnie jest rekonstrukcją dawnego zamku Wielkich Książąt Litewskich i królów polskich. Wchodzi on w skład zespołu zamkowego miasta i znajduje się przy placu Katedralnym nieopodal Bazyliki archikatedralnej św. Stanisława Biskupa i św. Władysława.
Pierwszy zamek książąt powstał za czasów panowania Zygmunta Starego i Zygmunta Augusta. Była to piękna renesansowa budowla wzorowana na Wawelu. Projekt został wykonany we współpracy włoskich architektów, Bernardina Zanobi de Gianotis, Giovanniego Cini i artystów królewskich z Krakowa. Kondygnacja składała się z czterech budynków zgrupowanych wokół dziedzińca. Na zamku wybuch pożar w roku 1610, co spowodowało spalenie budowli. Odbudowa pałacu nastąpiła podczas panowania Zygmunta III Wazy.
Od września do maja zamek zwiedzisz od wtorku do niedzieli. We wtorki, środy, piątki i soboty czynny jest w godzinach 10:00-18:00. W czwartki atrakcja dostępna jest od 10:00 do 20:00, a w niedzielę od 10:00 do 16:00. Godziny zwiedzania zamku są znacznie dłuższe w okresie wakacyjnym. Od czerwca do sierpnia siedziba Wielkich Książąt Litewskich otwarta jest przez cały tydzień. Bilet normalny jest w cenie 7 euro, a ulgowy obejmujący uczniów, studentów i seniorów kosztuje 3,5 euro.
Kuchnia lokalna – co dobrego zjemy w Wilnie?
Kuchnia polska i litewska są bardzo podobne do siebie, jednak w Wilnie zjesz dużo nietypowych potraw, o których zapewne nigdy nie słyszałeś. Dużo z nich jest opartych na ziemniakach i mące. Litwini spożywają również dużo fasoli, kapusty i buraków, a do przyprawiania potraw używają głównie pieprzu, gałki muszkatowej, czosnku i kolendry. Dania nie są dietetyczne, ale pyszne i syte.
Jedną z bardziej znanych tradycyjnych litewskich potraw są cepeliny. Przypominają poniekąd polskie pyzy. Nadzienie w niektórych miejscach przyrządzane stanowi rybny farsz, a w niektórych sosem grzybowy ze śmietaną. Kolejną potrawą, jaką skosztujesz w stolicy Litwy, jest chłodnik litewski. Przyrządzany jest z ogórków, buraków, jajek i koperku, a gotowany jest na bazie kwaśnego mleka i śmietany. Będąc w Wilnie, koniecznie musisz również spróbować blinów, czyli grubych ziemniaczanych placków z nadzieniem z grzybów lub mięsa. Tak jak w Polsce, do wielu dań podawana jest gęsta śmietana lub zsiadłe mleko.
Popularną potrawą jest również babka ziemniaczana. To swego rodzaju zapiekanka z ziemniakami z dodatkiem cebuli, boczku oraz jajek.
Kawiarnie w Wilnie
Po spacerze w Litwińskiej stolicy oraz pysznym obiedzie warto zatrzymać się, choć na chwilę w jednej z urokliwych, klimatycznych kawiarenek. Liu w dzielnicy Zarzecze pod adresem Užupio g. 20, będzie świetnym wyborem, jeśli lubisz bardziej kameralne lokale. Kawiarnia znajduje się w lokalu po aptece, o czym świadczą stare meble. Wystrój dopełniają rośliny, co dodatkowo dodaje przytulności.
Mintu Vinetu jest kolejnym ciekawym i wartym odwiedzenia miejscem. Kawiarnia połączona z antykwariatem przyciąga każdego dnia zarówno fanów dobrej kawy, jak i literatury. Półki z książkami sięgające do sufitu dzielą przestrzeń na mniejsze sektory dające prywatność. Nic dziwnego, że przesiaduje tam tak dużo osób pracujących na komputerach. Dostępny jest również darmowy internet. Mintu Vinetu chętnie przyjmuje również właścicieli z psami. Kawiarnia znajduje się pod adresem Šv. Ignoto g. 16.
Wilno skrywa niezwykle dużo ciekawych atrakcji. Zważając na to, jak blisko Polski się znajduje, jest to obowiązkowy cel wycieczki choćby na weekendowy wyjazd. Wybierz się tam jak najszybciej, poznaj lokalną kuchnię, historię i wiele innych fantastycznych rzeczy, jakie oferuje Ci stolica Litwy.
