Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie to oferta dla wszystkich tych, którzy chcą poznać najmniej poznany okres w historii Polski. Różnorodne wystawy i eksponaty prezentują okres od pradziejów gnieźnieńskiego grodu po ostatnich Piastów, a nawet dalej. Co wyjątkowego zobaczyć można w tym muzeum? Wszystkiego dowiesz się z tego artykułu!
Muzeum Początków Państwa Polskiego – krótka historia
Spis treści
Początki Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie sięgają 1948 roku. Wówczas na terenie pierwszej stolicy państwa piastowskiego rozpoczęto prace archeologiczne. Zgromadzenie zabytków związanych z wczesnośredniowiecznymi dziejami regionu miało na celu umożliwienie historykom zaznajomienie się z tym najsłabiej znanym okresem w historii Polski.
W kolejnych latach ilość zgromadzonych eksponatów stała się na tyle duża, że możliwe stało się otwarcie muzeum. W 1956 roku w Gnieźnie otwarto filię Muzeum Archeologicznego w Poznaniu. Przypadające na 1966 rok obchody 1000-lecia istnienia państwa Polskiego skłoniły ówczesne władze do ustanowienia w Gnieźnie samodzielnej placówki.
Stworzeniem projektu budynku dla nowego muzeum zajęli się pracownicy Państwowej Szkoły Sztuk Plastycznych w Poznaniu. Wykonany w duchu postmodernizmu budynek został otwarty w 1973 roku. Pierwszą stałą ekspozycję, Początki Państwa Polskiego, otwarto dla zwiedzających w 1983 roku. Wtedy również placówce nadano nazwę Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie.
Stałe wystawy w Muzeum Początków Państwa Polskiego
Na terenie muzeum znajduje się kilka wystaw w różny sposób prezentujących dawne dzieje Gniezna i Polski. Oprócz nich udostępniono zwiedzającym zbiory pokazujące, jak niegdyś postrzegano tę epokę. Zobaczyć można także wystawę poświęconą historii miasta Gniezna.
Początki Państwa Polskiego
Niezmiennie od 1983 roku najważniejszą ekspozycją są Początki Państwa Polskiego. Na wystawie tej zaprezentowane jest nie tylko Gniezno. Zabytki znajdujące się w kolekcji pochodzą ze wszystkich regionów Polski.
Dzięki tej wystawie można poznać najważniejsze fakty historyczne związane z kolejnymi władcami z dynastii Piastów. Oprócz tablic z tekstem wyświetlany jest także film związany z tym tematem.
Wczesnośredniowieczna Polska to jednak nie tylko historia polityczna. Z tego względu w muzeum można zapoznać się z informacjami na temat wierzeń i rytuałów religijnych żyjących wówczas ludzi oraz zobaczyć pozostałości przedmiotów codziennego użytku.
Sztuka romańska w Polsce
Wczesne średniowiecze to czasy dominacji stylu romańskiego. Architektura tego okresu wielu osobom nie jest znana tak dobrze, jak style popularne w późniejszych czasach. Wystawa przybliżająca sztukę romańską pokazuje bogactwo stylistyczne ówczesnych, kojarzących się niesłusznie głównie z prostotą, budowli.
Część eksponatów to oryginały. Należą do nich kropielnica (naczynie na wodę święconą) z wielkopolskiej wsi Kościelec Kolski oraz kolumna podtrzymująca sklepienie pochodząca z klasztoru cystersów ze świętokrzyskiego Jędrzejowa. Inne elementy kolekcji to kopie. Przykładem są Drzwi Płockie, które obecnie znajdują się w Nowogrodzie Wielkim w Rosji.
Ceramika gnieźnieńska
W Muzeum Początków Państwa Polskiego zobaczyć można także inne związane z dawną sztuką atrakcje. Gniezno podczas wykopalisk odsłoniło setki płytek ceramicznych z różnych epok. W dawnych czasach służyły one do ozdoby domostw zamożnych mieszkańców miasta oraz obiektów sakralnych.
Najstarsze płytki pochodzą z XII wieku, a najmłodsze – z XIX stulecia. Te ostatnie to kafle, którymi obkładano piece ogrzewające domy. Wyrzeźbione na nich sceny pozwalają poznać życie ludzi, którzy mieszkali w Gnieźnie przed wiekami. Oprócz przedstawień życia codziennego na płytkach przedstawione są wizerunki świętych i postaci fantastycznych.
Piastów malowane dzieje
Na kolejną ekspozycję składają się eksponaty, które nie pochodzą już z epoki panowania monarchów piastowskich. Są tam XIX-wieczne obrazy ukazujące różne postaci i wydarzenia historyczne z tamtego okresu.
Wystawa ta ma wyjątkową wartość historyczną. Nie jest bowiem ściśle lekcją dziejów wczesnego średniowiecza. Dzięki niej można za to dowiedzieć się, jak w XIX stuleci postrzegano początki polskiej państwowości. Trzeba jednak być uważnym. Wiele postaci przedstawionych jest w strojach i otoczeniu z późniejszych epok.
Motywy słowiańskie w sztuce
Wystawa ta to mieszanka ekspozycji stałej i czasowej. Dlaczego? Ponieważ niezmienny jest jedynie jej temat. Jest nim postrzeganie czasów piastowskich przez artystów z różnych okresów historycznych.
Prace artystów się jednak zmieniają. Osoby, które odwiedzą Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie więcej niż jeden raz, mogą przy kolejnych wizytach mieć okazję obejrzenia dzieł różnych osób.
Gniezno. Stąd do przeszłości
W muzeum poznać można także dawne Gniezno. Atrakcje prezentowane na tej wystawie obejmują wszystkie okresy istnienia miasta. Pokazane są jednak w chronologii odwrotnej niż tradycyjna. Z tego powodu odwiedzający najpierw zobaczy eksponaty z czasów XX-wiecznych wojen i Powstania Wielkopolskiego, a dopiero na sam koniec zabytki z ery piastowskiej.
Oprócz tradycyjnych wystaw zamkniętych za szklanymi szybami skorzystać można także ze stereoskopów. Pozwalają one zobaczyć, jak zmieniała się pierwsza stolica Polski na przestrzeni dziejów.
Co znajdziemy w muzealnych zbiorach?
W Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie znajduje się 378 zabytków różnego typu pochodzących ze wszystkich etapów dziejów Polski. Wśród nich są monety i medale, ozdobne elementy dawnych strojów i przedmioty używane na co dzień. Pozostałe zabytki to m.in. obrazy, fragmenty dawnej architektury oraz rzeźby.
W zbiorze zabytków wyjątkowym okazem jest fragment wału będącego częścią umocnień grodu gnieźnieńskiego. Został on zrekonstruowanych z beli drewna wydobytych podczas wykopalisk archeologicznych. Jest to także najstarszy zabytek w kolekcji muzeum. Belki te pochodzą bowiem z lat 40. X wieku, a więc z czasów, w których najprawdopodobniej nie panował jeszcze Mieszko I.
Oprócz tego zwiedzający mogą obejrzeć liczne kopie słynnych przedmiotów. Jednym z nich jest miecz Szczerbiec, którego oryginał przechowywany jest w Skarbcu Koronnym na Wawelu. W muzeum przechowywana jest także replika kopii włóczni św. Maurycego, którą Bolesław Chrobry otrzymał od cesarza Ottona III podczas zjazdu gnieźnieńskiego w 1000 roku. Sama włócznia (a ściślej mówiąc jej grot) również znajduje się w krakowskim zamku.
W muzeum obejrzeć można także niezachowane do naszych czasów pozostałe regalia koronacyjne władców Polski – koronę, jaką miał nosić Bolesław Chrobry oraz berło i jabłko królewskie. Inne repliki znajdujące się w muzeum to m.in. romański portal i kolumny z kościoła sióstr norbertanek w Strzelnie.
Muzeum Początków Państwa Polskiego – informacje praktyczne
Zlokalizowanie muzeum nieopodal miejskiego rynku sprawia, że nie jest trudno do niego trafić. Atrakcyjne są również ceny biletów. Co ważne, można skorzystać także z pewnej wyjątkowej oferty niedostępnej w wielu innych muzeach.
Jak dojechać?
Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie zlokalizowane jest przy ul. Kostrzewskiego 1. Znajduje się około 1 km od rynku i 2 km od dworca kolejowego i autobusowego znajdujących się przy ul. Dworcowej.
Osoby podróżujące samochodem mogą skorzystać z bezpłatnego parkingu znajdującego się po drugiej stronie ulicy. Turyści, którzy chcą dojechać autobusem, powinni jechać linią 8 i wysiąść na przystanku Kostrzewskiego lub liniami 2,7 i 22 zatrzymującymi się na Poznańskiej IV.
Godziny otwarcia
Muzeum czynne jest od wtorku do niedzieli w godzinach 9:00 – 17:00. Mogą się one jednak zmieniać w zależności od pory roku. Z tego względu warto wcześniej je sprawdzić, nim odwiedzi się Gniezno. Informacje na temat aktualnych godzin otwarcia muzeum dostępne są na stronie muzeum.
Ceny biletów
Bilet normalny do muzeum kosztuje 15 zł, a ulgowy 12 zł. Możliwy jest również zakup biletu rodzinnego dla dwójki dorosłych i dzieci za 45 zł. Usługa zwiedzania z przewodnikiem to koszt 100 zł.
Cenę biletu można obniżyć. W przypadku grup co najmniej 10-osobowych za bilet dla jednej osoby płaci się 10 zł. Okazując Kartę Dużej Rodziny, Wielkopolską Kartę Rodziny lub Gnieźnieńską Kartę Seniora można kupić bilet 25% taniej.
Co ważne, w Muzeum Początków Państwa Polskiego w Gnieźnie możliwe jest zwiedzanie ze swoim zwierzęciem. Ważne jest jednak, by było cały czas trzymane na smyczy.
Gnieźnieńskie muzeum to dobre miejsce na poznanie dziejów, które obrosły mitami. Dzięki zgromadzonym eksponatom można dowiedzieć się, jak naprawdę wyglądało życie w czasach Piastów. Jest to także świetny sposób na obcowanie z historią w innej niż książkowa wersji.
