Hajfa to miasto północnego Izraela, które zachwyca wielokulturowością. To miejsce ważne dla Żydów, muzułmanów, chrześcijan i bahaitów, tworzących tam jedyną w swoim rodzaju społeczność. Dowiedz się, na czym polega tajemniczo brzmiący bahaizm i zachwyć się urokiem ogrodów bahaickich, położonych na zboczach góry Karmel. Co jeszcze warto zobaczyć w Hajfie? Sprawdź!
Hajfa – historia izraelskiego miasta
Spis treści
Hajfa to trzecie największe miasto w Izraelu, położone w jego północnej części, około półtorej godziny drogi od Tel Awiwu. Jest położona na zboczach góry Karmel, nieopodal Morza Śródziemnego, co czyni Hajfę niezwykle urokliwym miejscem. Miasto ma za sobą burzliwą historię. Początkowo, bo już od 395 roku Hajfa znajdowała się pod panowaniem Bizancjum, następnie znalazła się w rękach Persów, a później przejęły ją ludy arabskie. W XII wieku góra Karmel została osiedlona przez zakonników, którzy wybudowali na jej terenie kościół, klasztor i szpital zakonny. XIII wiek przyniósł Hajfie dużo zniszczeń, ale także cykliczne odbudowy. W końcu, kiedy w 1762 roku miasto zostało zdobyte i zniszczone przez beduińskiego władcę Akki, postanowiono odbudować je w nowym miejscu. W kolejnych latach, przez większość czasu Hajfa pozostawała w rękach Imperium Osmańskiego, a jej znaczenie wzrastało. Momentem przełomowym w rozwoju Hajfy okazał się rok 1868, kiedy osiedlono tam niemieckich chrześcijan, którzy utworzyli kolonię niemiecką, przyczyniając się w znacznym stopniu do modernizacji miasta.
Obecnie Hajfa kojarzy się przede wszystkim z Bahaizmem, który został sprowadzony na jej ziemie na początku XX wieku. W kolejnych latach, w wyniku silnego rozwoju, Hajfa stała się nowoczesnym przemysłowym miastem i największym portem Palestyny. Miało to miejsce głównie wtedy, gdy miasto znalazło się w składzie brytyjskiego mandatu na Bliskim Wschodzie. W połowie XX wieku hajfijski port stał się najważniejszym celem podróży Żydów, przybywających do państwa Izrael. Obecnie miasto izraelskie zamieszkiwane jest przez Żydów, muzułmanów i chrześcijan, w tym wielu imigrantów z państw dawnego Związku Radzieckiego. Przedstawiciele różnych wyznań tworzą w Hajfie wielokulturową społeczność.
Bahaizm
Bahaizm to wywodząca się z Persji religia monoteistyczna, zakładająca duchową jedność odmiennych wyznań, głosząc integralność najważniejszych religii świata. Wyznawcy bahaizmu wierzą, że jeden Bóg zsyła na ziemię wielu swoich wysłanników, do których należeli między innymi Abraham, Kryszna, Budda czy chrześcijański Jezus. Bahaizm posiada w swoich założeniach na przykład zniesienie wszystkich form uprzedzeń, pełną równość płciową oraz zniesienie skrajnego ubóstwa i bogactwa. Obecnie na całym świecie jest od pięciu do sześciu milionów wyznawców tej religii, której narodziny przypadają na XIX wiek.
Historia Bahaizmu rozpoczyna się od babizmu, powstałego pod przywództwem samozwańczego proroka Baba, który w 1844 roku ogłosił nadejście Mesjasza. Wyznawcy babizmu wraz z przywódcą byli prześladowani, aż w końcu Bab został stracony. Jego następca – Baha Allah przyjął objawienie Baba, głosząc, że stanowi on wypełnienie proroctw babizmu i tym samym powstał bahaizm. Samozwańczy Objawiciel Boży, Baha Allah został uwięziony w mieście Akka, które znajduje się około pół godziny drogi od Hajfy. Akka to także miasto, gdzie znajduje się sanktuarium, w którym spoczywa Baha Allah. Gdy założyciel bahaizmu zmarł, jego syn i zarazem kolejny przywódca duchowy religii bahaitów założył w Hajfie międzynarodowe centrum bahaizmu, które w otoczeniu rozległych ogrodów stanowi obecnie jedną z najważniejszych atrakcji turystycznych Hajfy.
Co warto odwiedzić w Hajfie?
Pewne jest, że zwiedzanie Ziemi Świętej w znacznym stopniu będzie związane z obecnością religii, która w Izraelu ma ogromne znaczenie. Jednak w Hajfie możesz odnaleźć o wiele więcej! Mieści się tam między innymi Teatr Hajfy – pierwszy miejski teatr w Izraelu, orkiestra symfoniczna oraz centra kultury: Krieger Centre for the Perfrming Arts, oraz Rappaport Art and Culture Center. Miasto słynie również z Międzynarodowego Festiwalu Filmowego, organizowanego już od 1975 roku. Na pokazach festiwalowych prezentowane są także filmy polskich produkcji. Co więcej, miasto może poszczycić się bogactwem muzeów, a dla tych, którzy lubią podróże pełne sztuki, czeka Masada Street – ulica pełna street artu w postaci kolorowych murali. Podróżując po Izraelu, warto odwiedzić Hajfę chociażby ze względu na wybrzeże Morza Śródziemnego i malownicze widoki z góry Karmel.
Góra Karmel
Jedno z miejsc o charakterze religijnym na mapie Izraela to góra Karmel, która jest uznawana za świętą przez Żydów, muzułmanów, chrześcijan i bahaitów. Można się na nią dostać za pomocą podziemnej kolei linowej, nazywanej najkrótszym metrem świata (choć wcale nim nie jest). Pokonanie całości trasy kolejką zajmuje 8 minut i obejmuje 6 przystanków. Nie jest to najpopularniejsza forma transportu wśród mieszkańców Hajfy, jednak dla turystów kolejka stanowi atrakcję. Według Starego Testamentu, góra miała być zamieszkiwana przez proroka Eliasza, który ukrywał się na jej zboczach przed królem Achabem. Podania religii chrześcijańskiej mówią natomiast, że zatrzymała się tam rodzina Chrystusa, powracając z Egiptu. Część masywu górskiego podlega pod Park Narodowy Góry Karmel, który zachwyca roślinnością i stanowiskami archeologicznymi. Niektóre z nich udostępniono do zwiedzania turystom, na przykład jaskinie Nahal Mearot. Z góry rozpościera się widok na miasto, Zatokę Hajfy i ogrody bahaickie. Na górze Karmel znajduje się Klasztor katolickiego Zakonu Karmelitów oraz Światowe Centrum Bahaizmu z Mauzoleum Baba. Góra to świetne miejsce dla osób lubiących aktywne formy spędzania czasu, które mogą udać się tam na piesze wycieczki.
Ogrody i Świątynia Bahaitów
Na zboczach wcześniej wspomnianej Góry Karmel mieści się Mauzoleum Baba oraz budynki administracyjne Światowego Centrum Bahá’i. Zabudowania otaczają przestrzenne, zadbane ogrody, które przyciągają turystów z całego świata. Zespół świątyń wraz z budynkami leżącymi w pobliskiej Akce oraz Zachodniej Galilei został umieszczony na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Centralnym miejscem w kompleksie bahaitów jest otoczona przez ogrody Świątynia Baba, gdzie potajemnie sprowadzono z Iranu szczątki pierwszego duchowego przywódcy babitów. Budynek powstał na bazie ośmiokąta, a jego budowę rozpoczęto w 1909 roku. Wrażenie robi obszerna kopuła zdobiąca mauzoleum. Dodatkowo świątynie dekorują liczne kolumny, płaskorzeźby i tarasy, z których rozpościera się widok na ogrody.
Ogrody bahaickie pokrywające zbocza góry Karmel to niezwykle popularna atrakcja turystyczna Hajfy. Rocznie w ogrodach czas spędza ponad milion turystów. Miejsce zachwyca porządkiem – wszystkie rośliny w ogrodach są starannie pielęgnowane, ponoć głównie przez wyznawców bahaizmu. Projektowanie i budowa ogrodów rozpoczęła się w 1987 roku, a za ich wygląd odpowiedzialny jest irańsko-amerykański architekt Fariborz Sahba. Sahba może poszczycić się nie tylko projektem ogrodów w Izraelu, ale także między innymi Świątyni Lotosu w Indiach, która również jest budynkiem reprezentującym bahaizm. Ogrody pełne są symboliki, która jest ważnym aspektem dla wyznawców bahaizmu. Bahaizm przywiązuje szczególną wagę do numerologii liczb 9 i 19. Z tego względu możliwe jest podziwianie ogrodów z 19 tarasów, a na 9 z nich mają znajdować się drzewa pomarańczowe, powstałe z nasion drzewa rosnącego przy domu Baba w Iranie. Spacery po rozległych ogrodach wraz z tarasami zostały udostępnione turystom w 2001 roku. Możliwe jest darmowe zwiedzanie ogrodów wraz z przewodnikiem od środy do niedzieli w godzinach 9:00-17:00, jednak obecnie konieczna jest uprzednia rezerwacja.
Medatech – Muzeum Nauki, Technologii i Kosmosu
Medatech to jedno z czołowych centrów edukacyjnych i kulturalnych w Izraelu. Wystawy poświęcone są nauce i technologii. Na zewnątrz dla zwiedzających udostępniona jest interaktywna ekspozycja, prezentująca wynalazki czołowych światowych naukowców i myślicieli. Wewnątrz budynku znajdziesz natomiast dwadzieścia różnych wystaw naukowych, między innymi świat luster i iluzji. Za dodatkową opłatą możesz urozmaicić zwiedzanie, spędzając czas w kinie 3D. Medatech to świetne miejsce dla rodzin z dziećmi, dla których atrakcją będą jego interaktywne wystawy. Wstęp do Medatech jest stosunkowo drogi. Bilet wstępu dla dorosłych i dzieci powyżej piątego roku życia (młodsze dzieci wchodzą za darmo) kosztuje 89 szekli izraelskich, czyli około 110 zł. Kupując bilety wcześniej, na stronie internetowej Medatech zapłacisz mniej – 75 szekli izraelskich (około 90 zł) za jedną osobę.
Niemiecka kolonia
Nieopodal bahaickich ogrodów umiejscowiona jest niemiecka kolonia w Hajfie. Miejsce przyciąga turystów mnóstwem kawiarni, restauracji i sklepów. Można tam również zaznać życia nocnego w Izraelu w otoczeniu oświetlanych po zmroku budynków i ulic. Pierwsi niemieccy osadnicy przybyli do Hajfy w 1868 roku wierząc, że ich obecność w Palestynie przyspieszy ponowne pojawienie się Jezusa na Ziemi i utworzyli tam wspólnotę o nazwie Deutsche Tempel. Członkowie owej wspólnoty, nazywani templariuszami, często myleni są z członkami średniowiecznego zakonu, jednak nie o niego tu chodzi. Z czasem kolonia niemiecka zaczęła się rozrastać, poszerzając swoją infrastrukturę i budynki mieszkalne. Zbudowano fabryki, elektrownię oraz linię kolejową, co w znacznym stopniu przyczyniło się do rozwoju Hajfy. Do tej pory zachowało się wiele domów, niegdyś zamieszkiwanych przez Niemców, które zostały odrestaurowane. W dobrym stanie jest także niemiecki cmentarz, który mogą odwiedzić turyści zainteresowani sztuką sepulkralną. Przechadzając się główną aleją kolonii niemieckiej, można skorzystać z ofert tamtejszych lokali i zatrzymać się na obiad bądź kawę lub zrobić zakupy w centrum handlowym. Znajduje się tam także izba pamięci poświęcona historii miasta. Warto połączyć zwiedzanie centrum bahaizmu właśnie z kolonią niemiecką, ze względu na ich niedalekie położenie.
Port w Hajfie
Od stuleci Zatoka Hajfy odgrywała kluczową rolę dla terenów Hajfy, czyniąc ją ważnym ośrodkiem portowym Morza Śródziemnego. Port w Hajfie to największy z międzynarodowych portów Izraela. Ziemie przy Zatoce Hajfy zaczęły przybierać swój nowoczesny, uprzemysłowiony kształt na początku XX wieku, kiedy powstały tam liczne magazyny i biura portowe. Oficjalne otwarcie portu miało miejsce w 1933 roku i od tamtej pory stale przyczyniał się on do rozwoju przemysłowego Hajfy, stanowiąc punkt przeładunku ropy naftowej. Było to również bardzo ważne miejsce dla Żydów, którzy wykorzystywali Zatokę Hajfy masowo migrując do Ziemi Świętej. Hajfa, jako miasto portowe narodu żydowskiego, pozwoliło uczynić Izrael znaczącym ośrodkiem gospodarczym Bliskiego Wschodu.
Dostęp do Morza Śródziemnego oprócz portu zapewnił Hajfie dostęp do plaż, gdzie turyści mogą wypocząć lub uprawiać sporty wodne. Na popularnej plaży Bat Galim można wypożyczyć niezbędny sprzęt lub wykupić lekcje windsurfingu.
Narodowe Muzeum Morskie w Hajfie
Osobom zainteresowanym historią komunikacji morskiej może spodobać się The National Maritime Museum, położone przy górze Karmel. Znajduje się tam wystawa na temat historii żeglugi Morza Śródziemnego, zbiory archeologiczne oraz kolekcja modeli statków i map. Zwiedzającym udostępniono także eksponaty w postaci posągów i rzeźb związanych z mitologią rzymską. Bilety wstępu do The National Maritime Museum można z łatwością zakupić przez Internet. Wejście dla osoby dorosłej kosztuje 35 szekli izraelskich (około 42 zł), a dla osób poniżej 18 roku życia 25 szekli izraelskich (około 30 zł). Dzieciom poniżej piątego roku życia, tak jak w Medatech przysługuje darmowy wstęp. Podróżującym z dziećmi poleca się to miejsce ze względu na wystawy poświęcone legendom pirackim oraz mitologii morskiej, które z pewnością zaciekawią najmłodszych.
Gdzie spać w Hajfie?
Ceny hoteli w Hajfie są dość wysokie. Za noc w hotelu zapłacisz od 300 zł w górę. Tańszą opcją dla podróżujących budżetowo są hostele – nocleg w przykładowym hostelu położonym w kolonii niemieckiej German Colony Guest House kosztuje 86 zł za noc w pokoju wieloosobowym. Jest to dogodna lokalizacja ze względu na swoje położenie – jest stamtąd blisko do niemal wszystkich największych atrakcji Hajfy. Wygodnym sposobem jest dokonanie rezerwacji online, na przykład poprzez portal Booking.com. Możesz również wynająć cały apartament lub kwaterę prywatną, których cena za noc mieści się w kwocie pomiędzy 100 a 400 zł. Dla osób z wyższym budżetem, ceniących sobie na wakacjach widok na morze, dogodnym rozwiązaniem będzie hotel położony w niewielkiej odległości od plaży. Kompleks Almog Haifa Israel Apartments oferuje noclegi tuż przy morzu w cenie 638 zł za noc.
Najważniejsze informacje
- Walutą Izraela jest nowy izraelski szekel, którego kurs wynosi obecnie około 1,2 zł za 1 szekla. Ceny w Izraelu są dość wysokie, zarówno w supermarketach, jak i restauracjach. Za obiad dla dwóch osób w restauracji zapłacisz zazwyczaj około 150 zł, a za butelkę wody ponad 8 zł. Poruszając się po izraelskiej części Ziemi Świętej komunikacją miejską, trzeba liczyć się z kosztami około 7 zł za bilet jednorazowy.
- Planując podróże za granicę warto zastanowić się, kiedy najlepiej wyjechać. W przypadku Izraela najcieplejsze są lipiec, sierpień i wrzesień, kiedy temperatura w dzień wynosi około 30 stopni Celsjusza, a w nocy nie spada poniżej 20 stopni. Zimy są zdecydowanie cieplejsze niż w Polsce – temperatura w Hajfie w grudniu to około 20 stopni Celsjusza w dzień. Warto wybrać się tam po sezonie wakacyjnym, na przykład we wrześniu i listopadzie, kiedy w mieście będzie już o wiele mniej turystów, ale nadal można liczyć na Słońce i wysoką temperaturę.
- Wybierając za cel swojej podróży Izrael, należy pamiętać o szabacie, który zaczyna się o zmierzchu w piątek, a kończy w sobotni wieczór. Jest to dla Żydów bardzo ważne święto, jednak restrykcje z nim związane mogą różnić się od miasta, w którym się znajdujesz. W miejscowościach turystycznych, na przykład w centrum Tel Awiwu, znaczna większość restauracji pozostaje otwarta podczas szabatu. Sytuacja wygląda podobnie w Hajfie, czyli mieście turystycznym, zamieszkiwanym przez wyznawców różnych religii. Należy jednak pamiętać, że większość sklepów będzie wtedy zamknięta. Inaczej funkcjonuje wtedy również transport miejski – niektóre linie w trakcie szabatu mogą nie kursować wcale. Podczas zwiedzania niedaleko położonej od Hajfy Jerozolimy, trzeba liczyć się z bardziej restrykcyjnym przestrzeganiem szabatu, ze względu na zamieszkiwanie miasta przez ortodoksyjnych Żydów.
- Odwiedzając Hajfę, warto wziąć pod uwagę możliwość podróży do niedaleko położonych Tel Awiwu (około 1,5 h drogi samochodem) i Jerozolimy (około 2h). Miejscem, które warto wziąć pod uwagę podczas zwiedzania Hajfy jest również położona obok Akka, do której dojedziesz samochodem w pół godziny.
- Jeśli chcesz mieć możliwość swobodnego przemieszczania się do pobliskich miejscowości, możesz wynająć w Hajfie samochód. Cena wynajmu za jeden dzień to około 200 zł.
- Lecąc z Polski do Izraela samolotem, należy liczyć się z możliwością wystąpienia dość restrykcyjnej kontroli na lotnisku. Posiadanie w paszporcie pieczątek z Egiptu, Iranu czy Turcji może wiązać się z kilkugodzinną rozmową ze strażą graniczną, która szczegółowo wypytuje o powody przylotu do Izraela oraz cele poprzednich podróży.
Pomimo różnic kulturowych i restrykcyjnej polityki dotyczącej wjazdu do kraju, zdecydowanie warto odwiedzić Izrael chociaż raz w życiu. Dobrym wyborem będzie Hajfa, czyli miasto, które oferuje spokojne wakacje na plaży Morza Śródziemnego oraz dziesiątki atrakcji dla miłośników aktywnego spędzania czasu. Znajdziesz tam sztukę, architekturę i miejsca, które zapisały się na kartach historii całego świata. Ogrody bahaickie i uroki góry Karmel to tylko mała część tego, co jest w stanie zaoferować Ci wielokulturowa Hajfa.
