Postkomunistyczne miasto, w którym przeszłość łączy się z przyszłością – tak mówi się o Tiranie, stolicy Albanii. Choć nie jest to najpopularniejszy kierunek wakacyjnych podróży, miasto to zdecydowanie warto przynajmniej raz w życiu odwiedzić – jest klimatyczną i mniej skomercjalizowaną alternatywą dla popularnych, europejskich stolic. Co warto zobaczyć w Tiranie, gdzie zjeść i spać? Przedstawiamy kompleksowy poradnik.
Tirana – stolica Albanii o bogatej historii
Osadnictwo istniało na terenie Tirany już od czasów bizantyjskich, jednak wówczas była to tylko mała wioska. Z tego względu początek miasta datuje się na XVII wiek, czyli czasy Imperium Osmańskiego. Za dokładną datę powstania miasta uznaje się rok 1614, kiedy to Sulejman Pasza Bargijni wzniósł na tym terenie łaźnię, meczet i rynek. Wtedy miasto nosiło nazwę Teheran – na cześć zwycięstwa nad Persją.
Współczesna historia Tirany zaczyna się w 1920 roku, gdy została uznana za tymczasową stolicę Albanii. W czasie II wojny światowej miasto okupowali Włosi, co przyczyniło się do powstania tam prężnie działającego, komunistycznego ruchu oporu. Miasto wyzwolono w 1944 roku, a na czele kraju stanął komunistyczny dyktator Enver Hodża – znany przede wszystkim z tego, że doprowadził do ogromnej izolacji Albanii na arenie międzynarodowej. Za jego rządów w Albanii wybudowano ogrom bunkrów, z którymi kojarzy się ten kraj. Po śmierci Hodży w 1985 roku miasto zaznało spokoju tylko na chwilę, bowiem w 1997 roku w Albanii wybuchła wojna domowa, której skutki odczuła także Tirana.
Tirana kojarzy się przede wszystkim z nieładnym miastem, w którym wyraźnie widać wpływy komunistyczne. Obecne władze robią jednak wszystko, by ten wizerunek zmienić – między innymi przemalowuje się nieestetyczne, szare budynki na żywe kolory, co powoli staje się wizytówką stolicy.
Ile dni poświęcić na zwiedzanie Tirany?
Ze względu na to, że Tirana nie ma długiej historii, na przykład sięgającej średniowiecza, w głównym mieście Albanii nie znajduje się wiele zabytków. Jest jednak kilka miejsc, do których warto zajrzeć. Na dokładne ich zwiedzenie najlepiej przeznaczyć 2 pełne dni. Większość najważniejszych zabytków Tirany znajduje się w okolicach centrum, co dodatkowo przyspiesza zwiedzanie.
Miasto ma także bogate życie nocne i różnorodną ofertę gastronomiczną, dlatego pobyt tutaj warto rozważyć nie tylko ze względu na zwiedzanie, ale również na ciekawy klimat, niespotykany w krajach takich jak Włochy czy Hiszpania.
Sprawdź: Tirana w jeden dzień
Co można zobaczyć w Tiranie?
Tirana jest młodym miastem, dlatego nie ma tutaj wielu zabytków. Nie oznacza to jednak, że w stolicy Albanii nie ma czego zwiedzać! Jest przynajmniej kilka miejsc, które warto odwiedzić. Tirana – co zobaczyć obowiązkowo, by choć odrobinę zrozumieć to miasto?
Plac Skanderbega – centralny punkt miasta
Plac Skanderbega to najbardziej znany punkt miasta, którego w zasadzie nie da się pominąć w trakcie zwiedzania, gdyż znajduje się w samym centrum stolicy. Plac wziął swoją nazwę od albańskiego przywódcy i bohatera narodowego, Skanderbega. Na placu stoi również jego pomnik – Skanderbeg na koniu to jeden z symboli Tirany. Zanim jednak go postawiono, stał tutaj pomnik Stalina – usunięty w 1991 roku podczas demonstracji.
Przy placu mieszczą się istotne albańskie budynki, między innymi Teatr Opery i Baletu, Biblioteka Narodowa Albanii, Meczet Ethema Beja czy ratusz. W 2017 roku plac został wyłączony z ruchu drogowego i odtąd jest przestrzenią spacerową.
Narodowe Muzeum Historyczne
Narodowe Muzeum Historyczne mieści się przy Placu Skanderbega, a rozpoznać je można po ciekawej fasadzie, przedstawiającej Albańczyków z różnych okresów historycznych. Jest to jedno z najlepszych muzeów w Albanii, gdyż ekspozycja składająca się z około 5 tysięcy eksponatów przedstawia kamienie milowe w historii kraju – od paleolitu do czasów współczesnych. W muzeum znajdują się rozmaite artefakty, w tym między innymi ikony z XVIII i XIX wieku.
Piramida w Tiranie
Ciekawym i bardzo charakterystycznym budynkiem Tirany jest tzw. Piramida, którą wybudowała Hodży jego córka i która miała być mauzoleum władcy. Jej budowę ukończono jednak tuż przed upadkiem komunizmu. W ostatnich latach Piramida służyła za studio telewizyjne oraz salę konferencyjną, natomiast zabrakło na nią konkretnego pomysłu, co sprawiło, że stała w zasadzie bezużyteczna. Pojawił się jednak pomysł przekształcenia jej w nowoczesne centrum technologiczne – prace nad projektem rozpoczęto w 2021 roku.
Meczet Ethem Beja i wieża zegarowa
Meczet Ethem Beja znajduje się przy Placu Skanderbega i jest jednym z najstarszych budynków w Tiranie – wybudowany został w 1792 roku. Budowla zachwyca architekturą i pięknymi malowidłami (przedstawiającymi drzewa, wodospady i mosty) wewnątrz budynku, stworzonymi zgodnie z orientalną tradycją. Jednym z przełomowych momentów związanych z obaleniem komunizmu w Albanii było wkroczenie do meczetu Ethem Beja tłumu około 10 tys. osób w 1991 roku.
Obok meczetu stoi wieża zegarowa Kulla e Sahatit, wybudowana w 1882 roku, do 1970 roku będąca najwyższym budynkiem Tirany. Na wieży znajduje się punkt widokowy, na który można wejść, pokonując 90 schodów.
Bunk’Art i Post Bllok
Bunk’Art, czyli tajny bunkier przerobiony na muzeum to jedna z atrakcji Tirany, którą obowiązkowo trzeba zobaczyć! Bunkier zbudowano pod Ministerstwem Spraw Wewnętrznych po to, by chronić najwyższych dygnitarzy tej albańskiej instytucji. Dzisiaj, wizyta w tym miejscu pozwala zrozumieć trudną przeszłość nie tylko Tirany, ale i całej Albanii. W bunkrze przerobionym na muzeum, ukrytym 240 metrów pod ziemią można zobaczyć i poczuć, jak była sprawowana i podtrzymywana władza w Albanii. To ciekawe, ale dość przygnębiające doświadczenie.
Sprawdź: Wycieczka po historii komunizmu w Tiranie
Post Bllok to z kolei instalacja, składająca się z trzech “eksponatów”: kawałka muru berlińskiego, bunkra oraz fragmentu konstrukcji podtrzymującej szyby kopalni w Spac’u, gdzie wysyłani byli internowani opozycjoniści i gdzie wybuchł najsłynniejszy bunt. Instalacja powstała w 2013 roku, a jej autorami są Fatos Lubonja i Ardian Isufi.
Shtepia e Gjetheve – dom spadających liści
Dom spadających liści to kolejne muzeum warte odwiedzenia. W budynku, w którym się znajduje, za panowania Hodży usytuowane było centrum szpiegostwa. W 31 pomieszczeniach można oglądać eksponaty związane z funkcjonowaniem aparatu bezpieczeństwa, a także ciemnie czy laboratoria, które służyły do testowania substancji niebezpiecznych, np. chemicznych i radioaktywnych. Przed wejściem do budynku znajduje się informacja, że miejsce to powstało w celu upamiętnienia ofiar totalitarnego reżimu. Skąd nazwa dom spadających liści? Otóż drzewa znajdujące się wokół budynku gubią na zimę liście, zasypując nimi cały trawnik i chodnik. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie to, że w Albanii jest to niespotykane – ze względu na klimat, tutejsza roślinność jest zielona przez cały rok…
Sky Tower
Sky Tower jest jedną z najbardziej nowoczesnych budowli Tirany. Warto wjechać na samą górę budynku, gdyż znajduje się tam obrotowa kawiarnia, w której popijając kawę można podziwiać krajobraz Tirany i okalających ją gór.
Stadion narodowy w Tiranie
Stadion narodowy w Tiranie nosi nazwę Arena Kombëtare (Arena Narodowa) i jest stadionem piłkarskim, mogącym pomieścić ponad 22 tys. widzów. Zaprojektował go Marco Casamonti z Archea Associati – projekt jest ośmiokątną bryłą i typowo piłkarską areną, bez bieżni lekkoatletycznej.
Ten nowy stadion w Tiranie został wybudowany w latach 2016-2019 na miejscu rozebranego w 2016 roku stadionu Qemala Stafy.
Instalacja „Reja” Chmura
Nieco zaskakująca atrakcją Tirany jest instalacja “Reja” Chmura, wykonana w 2007 roku przez Sou Fujimoto – japońskiego artystę. To nowoczesne dzieło sztuki składa się ze stalowych prętów i ma białą, trójwymiarową strukturę z przezroczystą przestrzenią pomiędzy. Chmura ma 7 metrów wysokości i powierzchnię 550m2.
Forteca Justyniana
Budowla ta pochodzi z 1300 roku i kiedyś pełniła rolę głównej twierdzy i najważniejszej siedziby władców Tirany. Obecnie we wnętrzu fortecy znajduje się centrum kulinarno-kulturalne Tirany. Zlokalizowanych jest tu mnóstwo restauracji, knajpek, a nawet hoteli. Miejsce to chętnie odwiedzają nie tylko turyści, ale także mieszkańcy Tirany.
Sprawdź: 10 miejsc w Albanii, które trzeba zobaczyć
Zabytkowe mozaiki
Jedną z najbardziej nietypowych, ale i najstarszych atrakcji Tirany są zabytkowe mozaiki, będące częścią budowli pochodzących z I wieku n.e. Mozaiki odkryto przypadkowo w 1972 roku, w trakcie budowy okolicznych bloków. Mozaika jest fragmentem posadzki, a jej główne motywy to rośliny i kształty geometryczne. Razem z mozaiką odkopano także fragmenty murów, kafelki i ceramikę.
Dajti Expres
Na obrzeżach Tirany znajduje się park narodowy, a w nim góra Dajti. Można dotrzeć tam pieszo, ale zdecydowanie większą atrakcją jest wjazd na górę najdłuższą kolejką gondolową na Bałkanach. Trasa zajmuje około 20 minut, a roztaczające się po drodze widoki zapierają dech w piersiach. Na górze znajdują się kawiarnie i restauracje, zatem można rozsiąść się i podziwiać stamtąd panoramę Tirany.
Co warto zjeść w Tiranie?
Przepyszna kuchnia Albanii związana jest z tradycjami bałkańsko-śródziemnomorskimi, dlatego większość osób uznaje ją za wyśmienitą, pełną smaków i aromatów. Jednocześnie jest to kuchnia bardzo prosta, w której nie znajdzie się ekskluzywnych dań z wyszukanych składników. Dania, na które warto zwrócić uwagę w restauracjach to między innymi:
- – potrawy z baraniny, np. gyros,
- – qofte – smażone, okrągłe kotleciki czasem zapiekane z serem feta,
- – byrek – wypiek, który przyrządza się z cienkich warstw ciasta nadziewanego serem, mięsem lub warzywami,
- – gjyvec – potrawę z ryżu z papryką, warzywami i mięsem,
- – musakę – zapiekankę z bakłażana i mięsa mielonego (bardzo znaną w Grecji).
W Tiranie, jak i w całej Albanii można zjeść również dobrze przyrządzone ryby. Dodatkiem do potraw są warzywa grillowane, sos tzatziki i sałatka, przypominająca grecką. Desery jada się tutaj rzadko, ale w niektórych restauracjach można zamówić tradycyjną, bałkańską baklavę, czyli słodkie ciastko sporządzone z ciasta francuskiego, orzechów lub migdałów zapieczonych z gęstym syropem. Będąc w Tiranie, możesz skorzystać z lekcji gotowania albańskich potraw (gorąco polecam!).
Tradycyjnym albańskim alkoholem jest rakija, natomiast w okolicach Tirany znajduje się sporo winnic – z tego względu w stolicy można napić się naprawdę dobrego wina!
Tirana, jako stolica, słynie z bogatego nocnego życia, dlatego można tutaj wyjść wieczorem na drinka do jednego z modnych coctail barów, a potem pójść do klubu, których jest w mieście naprawdę sporo!
Czy Tirana jest bezpieczna?
Tirana jest bezpieczna, a turyści bardzo mile widziani. Natomiast to, co jest plagą miasta to kradzieże. Szczególnie często kradzione są tutaj portfele, telefony i aparaty fotograficzne, dlatego podczas zwiedzania należy zachować ostrożność i pilnować sprzętu i dokumentów. W Tiranie należy uważać również poruszając się po ulicach, gdyż kierowcy, mówiąc delikatnie – nie jeżdżą zbyt ostrożnie i często łamią przepisy.
Tirana – noclegi
Baza noclegowa w Tiranie jest bardzo różnorodna. Można znaleźć tutaj zarówno hotele wysokiej klasy, jak i hostele czy prywatne apartamenty. Na które miejsca warto zwrócić uwagę, poszukując noclegu?
- Hotel Theatro – City Center to 5-gwiazdkowy hotel, znajdujący się w samym centrum miasta. Do głównego Placu Skanderbega jest stamtąd zaledwie 500 metrów. To miejsce eleganckie, idealne dla wszystkich, którzy lubią wypoczywać w luksusowych, pięknych wnętrzach.
- All stars hostel in Tiranë to z kolei świetnie położony, typowy hostel. Standard jest tu oczywiście dużo niższy niż w hotelu (ceny również), natomiast wszystkie najważniejsze atrakcje miasta znajdują się w odległości 600-700 metrów od hostelu.
- Vanilla Sky Boutique Hostel – ten pięknie urządzony hostel to gratka dla miłośników ciekawych i nietuzinkowych wnętrz. Eklektycznie urządzone części wspólne naprawdę robią wrażenie! Choć jest to hostel, ceny, jak i standard zbliżone są do tych hotelowych.
- Lovely Apartment – to przepięknie urządzony apartament, położony nieco dalej od centrum miasta (około 2 km). Tę odległość rekompensuje natomiast nie tylko niższa cena wynajmu niż większości miejsc w centrum, ale także niezwykle estetyczne i komfortowe wnętrze.
Lotnisko w Tiranie
Lotnisko w Tiranie, a dokładnie Port Lotniczy Rinas im. Matki Teresy znajduje się 17 km od stolicy Albanii, we wsi Rinas. Lotnisko to składa się zaledwie z jednego terminala, co nie przeszkadza mu jednak obsługiwać kilkudziesięciu linii lotniczych. Do Tirany można dostać się z lotniska autobusem – kursują od wczesnych godzin porannych aż do późnego wieczora. Można złapać także taksówkę – na lotnisku czekają na pasażerów kierowcy z certyfikowanych korporacji. Na lotnisku działają także wypożyczalnie aut – to opcja idealna, jeśli w planie podróży masz nie tylko Tiranę, ale także inne regiony i miejsca w Albanii.
Tirana jako baza wypadowa do reszty kraju
Na zwiedzanie samej Tirany wystarczą 2, maksymalnie 3 dni. Planując więc wczasy w Albanii, warto pomyśleć również o innych miejscach kraju – szczególnie o pięknym wybrzeżu. Linia brzegowa ma 360 km i oblewana jest przez 2 morza: Adriatyckie oraz Jońskie. Turystów zachwycają plaże w Albanii – mówi się, że to właśnie tutaj znajdują się najbardziej piaszczyste i najpiękniejsze plaże na całych Bałkanach.
Jeśli nocujesz w Tiranie, świetnym pomysłem na udany dzień jest wycieczka do Durres – to drugie co do wielkości miasto Albanii, a jednocześnie znany kurort. Odległość, która dzieli go od Tirany to tylko około 35 km, dlatego szybko można się tutaj dostać, a potem spędzić cały dzień plażując i kąpiąc się w ciepłym morzu. Alternatywą dla czasu na plaży jest wypad z Tirany w pobliskie góry.
Podobna odległość dzieli Tiranę od Krujy – miejscowości nazywanej “albańskim Krakowem”. Kruja znajduje się w centrum kraju i wiąże z postacią Skanderbega, który to odbił ją w 1433 roku z rąk Turków. Warto zwiedzić tutaj zatem Muzeum Skanderbega, Muzeum Etnograficzne, a także przejść po wyjątkowym bazarze z pamiątkami, który jest najstarszy w całym kraju!
Na jednodniową wycieczkę z Tirany można wyskoczyć również do Elbasanu – zabytkowego miasteczka nad rzeką Shkumbin. Stare centrum miasta to jeden z najlepiej zachowanych przykładów architektury ottomańskiej.
Tirana i jej okolice to wciąż stosunkowo mało turystyczne miejsca, dlatego wczasy tutaj są wymarzonym pomysłem na wypoczynek dla wszystkich osób, które cenią sobie spokój i nie przepadają za tłumami ludzi. Ceny w Tiranie są przystępne, a pogoda dopisuje – przyjeżdżając tutaj latem masz pewność słońca i wysokich temperatur. Stolica Albanii wciąż się rozwija i jest miejscem bardzo przyjaznym turystom – infrastruktura noclegowa i gastronomiczna są rozbudowane, a historia miasta wciąga i skłania do refleksji.
