Opole kojarzy się przede wszystkim z festiwalem polskiej piosenki. Muzyka to jednak nie wszystko, co oferuje to niezwykłe miasto. Coś dla siebie znajdą w nim także miłośnicy historii, folkloru i rekreacji. Jeśli szukacie pomysłu na wycieczkę, sprawdźcie jakie atrakcje turystyczne w Opolu można zobaczyć.
Krótka historia miasta
Spis treści
Opole jest jednym z najstarszych polskich miast. Świadczy o tym nie tylko sięgająca IX wieku historia, ale również nazwa. Pochodzi ona od „opola” – słowiańskiej wspólnoty rodowo-plemiennej. Pierwsze poświadczenie istnienia grodu pochodzi z 845 roku z kroniki anonimowego mnicha nazywanego Geografem Bawarskim. Opisana przez niego osada należeć miała do plemienia Opolan. Biorąc pod uwagę, że opole oznaczało po słowiańsku po prostu wspólnotę, nie możemy z całą pewnością stwierdzić, że żyjący tu wówczas ludzie naprawdę tak siebie nazywali.
Gród opolski od samego początku znajdował się w kręgu zainteresowań władców zza południowej granicy. Najpierw opanowało go państwo wielkomorawskie, a potem czeskie. W skład monarchii Piastów weszło w 990 roku. W XI wieku Opole jeszcze raz przeszło w ręce czeskie, a następnie zostało odbite przez Polaków za czasów Kazimierza I Odnowiciela. Opole pozostało częścią Polski do 1138 roku, gdy Bolesław III Krzywousty podzielił kraj między synów. Gród został częścią dzielnicy śląskiej należącej do jego najstarszego syna Władysława II Wygnańca. W 1179 roku dzielnica śląska została podzielona, czego efektem było wyodrębnienie się osobnego księstwa opolskiego.
Miejscowi władcy dbali o rozwój miasta. Efektem było uzyskanie praw miejskich na początku XIII wieku. Problemem dla dynastii była, paradoksalnie, duża liczba dzieci. Płodni Piastowie śląscy dzielili swoją ziemię między kolejnych, licznych potomków. Coraz mniejsze księstwa stawały się słabe i podatne na obce wpływy polityczne. W XIV wieku ziemie opolskie znalazły się ponownie pod czeskim panowaniem.
W kolejnych stuleciach Opole wielokrotnie zmieniało przynależność państwową. W XVI i XVII wieku było częścią monarchii Habsburgów, węgierskiej linii Jagiellonów i królów Polski z dynastii Wazów. To właśnie tu schronił się król Jan II Kazimierz po ataku Szwedów na Polskę w 1655 roku.
Księstwo opolsko-raciborskie nie było nigdy pełną własnością Wazów. Otrzymali je w zastaw od Habsburgów. Ci ostatni przegrali jednak wojny o Śląsk w XVIII wieku. W 1742 roku Opolszczyzna dostała się pod panowanie Królestwa Prus, a później zjednoczonego Cesarstwa Niemieckiego. Wiek XIX stał pod znakiem rozwoju technologicznego miasta. Do Opola doprowadzono kolej (1843) oraz wybudowano gazownię (1862), co pozwoliło oświetlać ulice po zmroku.
Opole pozostało częścią Niemiec także po upadku Cesarstwa w 1918 roku. Tak jak w wielu innych miejscach na Śląsku, także w Opolu mieszkańcy brali udział w plebiscycie, w którym mogli zdecydować, czy chcą być częścią Niemiec, czy Polski. Zdecydowana większość ludzi opowiedziała się za pozostaniem w granicach Niemiec. Kolejne lata były okresem napięć między Niemcami a mniejszością polską, która była atakowana przez nacjonalistyczne bojówki. Niemiecki rozdział historii miasta zakończyła gwałtownie II wojna światowa.
Klęska III Rzeszy w 1945 roku i związana z nią zmiana granic doprowadziła do przyłączenia Opola do Polski. W latach powojennych doszło do wymiany ludności. Niemców zastąpili Polacy przybyli z Kresów Wschodnich i innych regionów dawnej II Rzeczypospolitej.
Czasy PRL to przede wszystkim okres krzewienia polskości na ziemiach, które od ponad 600 lat znajdowały się poza orbitą polskiego kręgu kulturowego. Otwierano teatry, rozgłośnie radiowe i uczelnie. W 1963 roku zainaugurowano Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej. Najważniejszymi wydarzeniami końca XX wieku było utworzenie Uniwersytetu Opolskiego w 1994 roku i powódź tysiąclecia trzy lata później.
Opolskie atrakcje
Opole to miasto, w którym historia miesza się ze współczesnością. W centrum jest wiele historycznych budowli. Miasto nie zapomina także o swoich związkach z muzyką.
Stare Miasto i rynek
Opolska starówka jest przykładem zachowania średniowiecznego, prostokątnego kształtu z odchodzącymi od niej prostopadle ulicami. Jego centralnym punktem jest ratusz. Opole pierwszy ratusz miało już w średniowieczu. Posiedzenia odbywały się w drewnianym domu kupieckim. Murowany gmach wybudowano w XIV wieku.
Obecnego kształtu ratusz zaczął nabierać w XIX wieku. Na początku lat 60. rozebrano starą wieżę. Na jej miejscu wybudowano w 1864 roku nową. Katastrofa budowlana w 1934 roku doprowadziła do jej runięcia. Stawiając nową, dobudowano także południowe skrzydło ratusza.
Ratusz w Opolu został wybudowany w stylu renesansowym. Jego bryła wzorowana jest na pałacu Vecchio we Florencji. Góruje nad nim wspomniana wieża o wysokości 65 metrów. Dziś jest siedzibą prezydenta oraz urzędów – miejskiego i stanu cywilnego.
Centralny budynek otaczają kamienice. W przeciwieństwie do ratusza wiele z nich nie przetrwało II wojny światowej. Te, którym się to udało, zostały wykonane w stylu klasycystycznym i barokowym.
Spacerując po starówce, mijać będziemy wmurowane w bruk gwiazdy. Jest to Aleja Gwiazd Polskiej Piosenki. Znaleźć w niej możemy podpisy wielu polskich artystów.
Opole to nie tylko rynek, ale i zabytki znajdujące się nieopodal. Z głównego placu miasta widać wieże Katedry pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Pierwszy, drewniany kościół w tym miejscu stanął już w 1005 roku. Dzisiejszą formę zaczęła zyskiwać w XV wieku. Strawiona pożarem z 1415 roku romańska świątynia została odbudowana w stylu gotyckim. W katedrze zobaczyć można barokowe ołtarze, obraz Matki Boskiej Opolskiej, kaplicę piastowską z grobem ostatniego księcia opolskiego Jana Dobrego i kamienną chrzcielnicę z XV wieku z herbem miasta.
Wzgórze Uniwersyteckie
Idąc od rynku w stronę Placu Kopernika, trafimy na Wzgórze Uniwersyteckie. Poza samą uczelnią znajduje się tam kilka wartych zobaczenia obiektów.
Jednym z nich jest Kościół Na Górce. Powstał ponoć już w 984 roku na pamiątkę misji św. Wojciecha. To właśnie na tym wzniesieniu św. Wojciech miał przemawiać do miejscowych Słowian i nawracać ich na chrześcijaństwo. Pierwszą, drewnianą świątynię faktycznie postawiono tu krótko po jego śmierci, czyli po roku 1000.
Wojny i pożary wielokrotnie niszczyły kościół, przez co obecna budowla jest mieszanką prądów architektonicznych z różnych epok. Mury prezbiterium są gotyckie, fasada zaś, choć barokowa, nawiązuje do stylu romańskiego. W jego wnętrzu podziwiać można barokowe ołtarze i obraz Matki Boskiej Częstochowskiej z Brodów.
Warto udać się także na Zamek Górny. Był jedną z siedzib miejscowych Piastów. Zbudowany został w XIV wieku za rządów Władysława II Opolczyka. Mury twierdzy nie przetrwały próby czasu. Na początku XVII wieku pozostała z niego tylko wieża. W kolejnych wiekach pełniła różne funkcje – chlewu, spichlerza, kaplicy. Pozostały teren oczyszczono wznosząc w tym miejscu klasztor Jezuitów, a po jego likwidacji – męskie gimnazjum. Dziś mieści się tu szkoła zawodowa. W wieży Zamku Górnego jest dziś wystawa stała pokazująca dawne dzieje fortecy i Opola.
U zbiegu ulic św. Wojciecha i Muzealnej na Małym Rynku mieści się Muzeum Śląska Opolskiego. Na zwiedzających czekają wystawy stałe prezentujące dzieje Opolszczyzny od czasów najdawniejszych, kulturę ludową regionu, ceramikę oraz malarstwo polskie z XIX i XX wieku. W kamienicy przy ul. św. Wojciecha 9 zobaczyć można pięć mieszkań. Każde urządzone jest w duchu jednej z minionych epok od końca XIX wieku po lata 60. wieku XX.
Opole to atrakcje nie tylko z dawnych epok, ale i bliższych naszym czasom. Skwer Artystów to miejsce, w którym znajdują się pomniki wybitnych postaci takich jak Marek Grechuta, Czesław Niemen i Agnieszka Osiecka. Artyści zostali uwiecznieni w naturalnych pozach – gdy siedzą, przechadzają się parkowymi alejkami i rozmawiają ze sobą.
Fontanna Ceres
Na południe od wzgórza jest Plac Daszyńskiego z fontanną, której centralnym elementem jest postać kobiety. Zabytek ten pochodzi z początku XX wieku.
Rozstrzygnięty w 1901 roku konkurs wygrał Edmund Gomansky. Nawiązując do nazwy pierwotnego miejsca lokalizacji, Minervaplatz, stworzył projekt fontanny, którego główną postacią miała być rzymska bogini sztuki i rzemiosła Minerwa. Jednak ze względu na chęć upamiętnienia w tym miejscu ojca zjednoczonych Niemiec, kanclerza Otto von Bismarcka, fontannę postanowiono wybudować na ówczesnym Friedrichplatz, zaniedbanym skrawku zieleni ze studnią pośrodku.
Nie tylko lokalizacja, ale również forma wodotrysku została zmieniona. Minerwę zastąpiła Ceres, patronka urodzaju. Ze względu na widniejący na jej piersi krzyż oraz trzymanie na rękach swojej córki Prozerpiny, wiele osób widziało w niej postać Maryi z małym Jezusem.
Poniżej znajdują się inne postaci mitologiczne, które symbolizują zawody wykonywane przez ówczesnych Opolan. Rybacy z siecią to Neptun i jego syn Glaukos, personifikacje rybołówstwa. Przemysł reprezentuje Herkules jako mężczyzna z kilofem. Rolnictwo – ponownie Ceres w formie kobiety z kłosami zboża i koszem owoców.
Konieczność trzymania się wyznaczonych ram finansowych była przyczyną wykonania rzeźby z piaskowca, a nie brązu, jak początkowo planował Gomansky. Kosztowny brąz został użyty jedynie do stworzenia baldachimu nad fontanną. Decyzja ta, choć podyktowana oszczędnościami, pozwoliła monumentowi przetrwać wojny światowe. Baldachim został przetopiony na cele wojskowe podczas II wojny światowej. Piaskowiec był bezużyteczny z punktu widzenia potrzeb armii, dzięki czemu fontanna Ceres przetrwała do dziś.
Wyspa Bolko
Nazwana na cześć średniowiecznego władcy tych ziem Wyspa Bolko to rekreacyjne centrum Opola. Południową jej część zajmuje Park 800-lecia Opola. Został stworzony w 1910 roku na miejscu rosnącego na wyspie lasu. Dziś jest to miejsce pełne ścieżek pieszych i rowerowych. Oprócz parku na wyspie mieści się też ogród zoologiczny.
Opole ZOO
Ogród zoologiczny w Opolu został założony w 1912 roku. Mimo zniszczeń wynikłych z działań wojennych oraz powodzi w 1997 roku istnieje do dziś, będąc jednym z większych tego typu miejsc w Polsce.
Na powierzchni 30 hektarów mieszka około 1000 zwierząt reprezentujących 227 gatunków. Na uwagę zasługuje pawilon płazów, które są jedną z najbardziej zagrożonych wyginęciem gromad zwierząt. W ZOO w Opolu znajduje się także jedyny w Polsce wybieg uszatek kalifornijskich.
Co można zobaczyć na Wyspie Pasieka?
Wyspa Pasieka jest wyjątkowo urokliwą częścią Opola. Na niej właśnie znajduje się amfiteatr goszczący największe sławy polskiej piosenki. Pasieka to także kolebka osadnictwa na tym terenie.
Most Groszowy
Na Pasiekę prowadzi Most Groszowy. Jego nazwa pochodzi od opłaty, jaką pobierano niegdyś od podróżnych. Wynosiła ona jeden grosz.
Nazywany jest on również Zielonym Mostkiem lub Mostem Zakochanych. Ta ostatnia nazwa bierze się od kłódek wieszanych przez pary, na których wypisane są imiona. Most Groszowy wykuto z metalu w stylu secesyjnym i otwarto w 1903 roku.
Amfiteatr Opole
Po przejściu około 500 metrów trafimy na słynny amfiteatr, w którym od 1963 roku odbywa się Krajowy Festiwal Piosenki Polskiej. Projekt budowli stworzył Tadeusz Łagiewski. Jego forma nawiązuje do liścia figowca. Przebudowany w 2011 roku obiekt liczy 3653 miejsca siedzące. Częścią kompleksu jest także sala kameralna na 500 osób.
Festiwal w Opolu odbywa się co rok w miesiącach letnich, zwykle w czerwcu. Mimo setek imprez krajowych i zagranicznych KFPP cieszy się niesłabnącą popularnością wśród polskich artystów.
Wieża Piastowska
Obok amfiteatru znajduje się jedyna pozostałość po dawnym zamku. To właśnie w tym miejscu powstał pierwszy gród obronny miejscowych Słowian. Na rozkaz Mieszka I zbudowano tu później nowy gród, a następnie, w XIII wieku, zamek. Był on siedzibą Piastów opolskich do śmierci ostatniego przedstawiciela rodu, księcia Jana II Dobrego w 1532 roku. W kolejnych wiekach nadal pełnił funkcje obronne. Kolejne wojny i pożary naruszyły mury twierdzy. Postęp sztuki wojennej sprawił, że stracił on w XIX wieku walory militarne. Popadający w ruinę zamek rozebrano w latach 1928-1931.
Dzięki staraniom Związku Polaków w Niemczech nie zburzono go w całości. Przetrwała Wieża Piastowska o wysokości 42 metrów i szerokości dochodzącej do 3 metrów. Na turystów czeka zwiedzanie z przewodnikiem, który opowiada o historii zamku i miasta. Wycieczka trwa 30 minut. Na górze wieży jest taras widokowy, z którego można podziwiać panoramę Opola.
Zachwyć się Opolską Wenecją – rejs statkiem
Opolska Wenecja jest jednym z najpiękniejszych miejsc w mieście. Rozciąga się nad Kanałem Młynówka. Dawniej było to główne koryto Odry. Po powodzi w 1600 roku nurt rzeki się zmienił, a Młynówka stała się starorzeczem.
Wzdłuż brzegów Młynówki rozciągają się zabytkowe kamienice. Ich odbijające się w tafli wody fasady tworzą wyjątkowy krajobraz. Szczególnie efektownie Opolska Wenecja wygląda o zachodzie słońca i w nocy, gdy budynki są podświetlone.
Dobrym sposobem, by przemierzyć Opole, jest rejs statkiem. 40-minutowy rejs statkiem Opolanin pozwala zobaczyć miasto z innej perspektywy. Przystanie statku znajdują się na ul. Odrowążów na Wyspie Pasieka i niedaleko Pagaj Pub na Wyspie Bolko. Na wybrane rejsy można dojechać londyńskim autobusem z Placu Wolności.
Ciekawostki
Nie wszystkie atrakcje, jakie oferuje Opole, można zobaczyć w samym centrum. Na obrzeżach miasta, przy ulicy Wrocławskiej 174 mieści się Muzeum Wsi Opolskiej. W skansenie można obejrzeć 49 budynków mieszkalnych i gospodarczych z regionu. Najstarsze z nich mają ponad 400 lat.
Warte odwiedzenia jest także Muzeum Politechniki Opolskiej i Lamp Rentgenowskich znajdujące się przy ulicy Prószkowskiej 76. Jest to jedyne muzeum na świecie poświęcone wyłącznie tego typu urządzeniom.
Opole to niewielkie miasto pełne atrakcji. Piękne widoki, moc zabytków pamiętających zarówno zamierzchłe, jak i bliższe nam czasy oraz muzyczna otoczka tworzą miasto będące na szczycie listy turystycznych przebojów Polski.
